Liber Magstri Avicenne

[p. 122]

[39]

Ghi sult weten dat bloet laten ruumt die quade humoren die siin binnen tsmenscen live beide in mannen ende in wiven Ende sulke ruminge nes men niet suldech te doene dan om .2. dingen. Dierste es dat enen dbloet te zere bedwinget in den live des mans. ende dat men mach delivereren vander ziecheiden ende houden den lichame gesont. Dander es dat men mach die ziecheiden versteken ende verweren den genen wien dat gesontheit behort. Dat bloetlaten om gesontheit. dat siin die gene die opgehouden siin met goeder spisen ende met goeden dranke. Ende het behort dat ment doe in behorleker tijt. ende in rusten ¶ Alst goet es laten mach men bekennen in deser manieren. alse die orine root es ende dicke entie puls vanden arme zere slaet ende heft. entie adem vanden mont soete es. ende danschijn ende dwitte vanden ogen root es. Ende dat hen slapende dromet van roden dingen. ende dat si hebben grote dicke brede adren. Entie dus gedane tekene heeft hem behort bloetlaten. ¶ Maer kindre beneden .14. jaren ende mans ende wijfs boven .50. jaren ende wiven die kint dragen dese en hebben wat doen van bloet latene. Want die hem doet bloet laten sonder noet. hi cranct sine nature herde zere. ende doet verwecken die drope in hem. Mer dies noet heeft hi behoedt sinen lichame der met. ende doet die ziecheiden der met mindren alse cortse ende andre ziecheiden ¶ Nu salic u seggen wat gi sculdech sijt te doene. want die hem doet purgieren met medicinen ende met bloet latene. het behort dat sijt doen

[p. 123]

in getideger tijt. ende in sinere maent. entie dach moet verwarmt siin ende versch. ende ter primetijt. ende hijs sculdech te sine nuchtren van orinen te makene ende van etene ende van drinkene ende van andren dingen. Ende men nes niet sculdech te bloet laten no te badene in herder tijt. no in te coude tijt no in te hete tijt. om dat die hitte mochte te diere tijt meerdren. Ende men es sculdech te bloet latene in den zomer in den rechten arm. ende in den winter in den slinken arm. Ende hets beter dat gi u doet bloet laten dicwile ende luttel te male. dan te vele tene werf ¶ Ende gi sijt sculdech te besiene u bloet. want eist claer ende wit ende hevet varwe van rosen. so salment doen staen. want bi sulken tekenen machmen bekennen dat goede bloet. mer dat grove bloet ende onsiene bloet ende lelec daer af so laet vele. Ende die wandelinge es sculdech te sine nauwe in den zomer. ende in den winter breet ende wijt. Ende men es sculdech wel te besiene of men bloet ter ierster steke. ende wachtu wel dat men u niet meer en steke gine hebbes grote noet. Want der wel apostemen mochten comen ter adren die in den lichame siin des mans ¶ Nu salic u seggen waeromme dat men bloet doet laten ende orborlijc es Sulke adren siin die de meesters heten arterien. ende dat siin dadren die slaen. Entie adren die niet en slaen. die heten properlike adren. Ende daer es ene allene in die middewert vanden hoofde die tusscen die wintbrauwen strect. die hem der wilt doen bloet laten. hi moet siin stortte doen verbinden met .1. dwalen. ende hi

[p. 124]

moet alle die adren doen bloet laten in traviers. ende dese vorseide adre es goet gelaten iegen die zie. Entie adren die achter die oren siin. die moet men doen bloet laten in andren manieren. ende dat doet men iegen quetsinge ende iegen pine van den ogen. Entie adren vanden temple vanden hoofde die de phisikers heten arterien daer omme dat si slaen entie andre adre so doet men bloet laten iegen tranen ende drupinge vanden ogen. ende iegen die reume. ende iegen andre ziecheiden vanden ogen die uten hoofde sinken ten ogen. Entie adren die men heet arterien die achter den oren siin. die doet men bloet laten iegen riekenden adem. iegen reume. ende iegen aposteumen. Ende gi sijt u sculdech te wachtene want si siin zere prilleus. Ende boven den opslane vanden ogen salmen doen laten jegen die quetsinge vanden hoofde ende iegen apostemen an die ogen. ende iegen traninge vanden ogen. ende iegen alle ziecheit an die ogen Ende gi moet wel wachten dat de vlieme niet te diepe en ga. want het ware groete vrese ¶ Entie adren die onder die tonge siin salmen laten iegen die ziecheit van der tongen. Of omme dbloet dat men heeft int anschijn. Ende om die ziecheiden die comen in den mont ende binnen den hoofde. ende si moeten oec gesteken siin lancs. Ende het siin adren die meest perficieren iegen apostemen die comen mochten te meskieve entie gequetst siin ende gerne bloeden. Entie adre die es tusscen den kin enten lippe es goet gelaten iegen stinkenden adem ¶ Entie adren die in den arm sijn alsulke adren alse int hooft siin diemen vint in die lasscinge vander ziden die onder den arm es. ende si comt vander scoudren

[p. 125]

ende si rumet dbloet boven. Ende eist dat men faelgiert dat men niet en bloet ter ierster steke. dan es men sculdech te doene bloetlaten staphans in den andren arm. Entie adre vander leveren rumet dbloet vander leveren ende oec vanden andren leden vanden lichame. Entie adre die es in die middewert vanden arme rumet dbloet vander ere partien vanden live ende van der andre. Ende gi moet waernemen tuwen bloetlatene want der besiden es dadere die men heet litargie. datmen die niet en bloet late. ja om dat daerin woent die natuerlike hitte. Ende oec es men sculdech te wachtene als men die levere adre sal bloetlaten datmen vroedelike steke want gerne blijft die wonde open. Entie adre diemen heet acaries nes men niet sculdech te latene. dan om die ziecheiden met te minderne die comen in die leden van bloede. Ende men machse kennen bi dat haer bloet springet bi moeten ¶ Entie adre diemen bloetlaten wille op die hant daer es men sculdech te verbindene dat led ja int gelach vander hant. ende men es sculdech te leggene die hant in warmen borne getempert om dat die adere te bat soude bliken. Entie adre tusscen den cleinen vinger enten andren in die rechter hant es goet gelaten iegen die ziecheit vander leveren. ende iegen ziecheit van den ogen ende vanden hoofde. Entie adre die es in die slinke hant tusscen den cleinen vinger enten andren. die es goet gelaten iegen die rate. Entie grote adere deraf dat haer die verscheit comt die vint men in den luchtren arm onder alle dandre die gaen in den buuc. Die gene die es onder die adere

[p. 126]

vander leveren es men sculdech te doen laten iegen drope ende si es onder dadere vander leveren in den rechten arm ende sijs goet gedaen laten om die rate te purgierne ¶ Entie .2. adren die onder den cnoesel siin buten voete salmen laten om die quetsinge die comen in die knien ende in die hanken ende in die voeten. ende het behort dat mense steke in lancs Ende men moet den voet setten in warmen getemperden watere. ende men moeten binden bi den knie nederwert met ere dwalen. Entie adre die es tusscen der groter tee enter andre tee vanden voete es goet gelaten iegen lopinge ende andre ziecheiden van den fundamente. Ende men sal oec niet binden die stede omme ziecheiden diere wel toe mochten comen. Ende men es oec sculdech te nemene ware of men apostemen heeft. want dbeste bloet comt voren ende tquaetste blijft achter. Ende omme die sake van der apostemen es men sculdech meest te latene. Ende eist dat dbloet al te zere loopt so es men sculdech dan te bindene luttel zouts ende olie optie wonde ¶ Entie gene die van latene cranken. of hen selven lichtelike vervaren. men mach hen geven .1. crume broods of vander prumen granaten ja met wine of met veriuse of met aysine Mer die gene die hier af gene noet en heeft. hem es vele beter dat hi hem nuchtren doe laten. Ende eist dat die crancheit comt van te vele bloets te latene. so nesser niet beters toe. dan goede conforteringe van goeder spisen die licht te verteerne es. ende goede latuarien. VAN VENTEUSEN