Liber Magstri Avicenne

[38]

Van swillingen te minderne met bloet latene. dats binnen derden dage eer dat die humoren siin in die verwandelinge. mer dat men die cracht entien tijt ontbijt. hier bi en bloet laet men ouden lieden niet. of die vercoudt siin om dat in hen gebrect die hitte natuerlijc. Of vrouwen die kint dragen vore die .4. maent. also seget ypocras. mer in die .5. of in die .6. gevallet luttel bloets na der crancheiden der crachten ende der boven eist vreselijc omme die rijpheit des kints. Ende kindren beneden .14. jaren om dat dbloet verkeert in waesdoeme. Ende in te heten tiden alse vor den ougst ende sonderlinge in die hont dagen ende in den ougst dor die ydelheide vanden leden. ende dor dat die humoren siin verstormt. Ende oec in te couden tiden dor dat die humoren tegadere siin gedreven. ende eer siin gereet uut te leidene die goede dan die quade. ende in die nuwe mane dor die geberstinge vanden humoren ¶ Ende hier bi jonge liede ende starc van complexien eyscen bloet laten vor tierche. Ende wert colere overgripende tusscen tierche ende noene. Ende wert melancolie overgripende achter noene alse hi heeft geten ende geslapen dat hi te hetere si ende te starkere dor die humoren die vloyen

[p. 116]

ter stede van crancheiden. Hierbi verkiest die stede van ander zide te warmene. uut genomen materie veneneus. alse beten van serpenten. van scorpionen. antrax. carbunculus. pleuresis. erisipila. deser gelike eyscen an die selve zide dienende op werts of nederwerts. dat dbloet niet en kere ter herten wert te berdervene. Ende dan sitten in steden van suvere lucht of van suverheiden. Ende doet nutten specie die therte conforteert also seget constantinus ¶ Aristotiles seget dat .2. adren comen uter herten. ene grote ende dandere mindre. hier af seget plinius dat dene strect voren ende dandre achter. Entie adre voren omme die noet seget galienus dat uut desen spruten vele adren tacwijs. derwelker alse wi verstaen ane oude vroede datter siin .365. Die ene deilinge dragen dat bloet bider holheit vander borst toter scedelen vanden hoofde spreidende eensins ende andersins. Ende dandre delinge nederwert toten voeten ¶ Van desen adren alse seggen die van salerne int .4. capittel vander .8. partien so siinre .34. gegeven bloet te latene. Dewelke vanden halse opwert eyscen dat men bevaen sal den hals metten caproene of met ere dwalen. Uut genomen die onder die tonge siin. die eyscen die tonge gevaet met .1. houtenre spleten eens deels opwert gecromt. Ende nederwert in den arm pistel ende boven der hant of omtrent die lieren vanden bene ende also boven die voeten die eyscen met wollenen scroden. so dat tusscen den bande enter adren spacie blive

[p. 117]

.4. vingere breet wringende of bindende te gevoege. Ende dan wrijft die stede wel so dat dadere wel rise. ende hebt in die rechter hant ene vlieme tscarpe genet in enegerande vetheit. Stect sonder vrese dwers onder die adre van den herssenbeckene ende snijtse opwerts ¶ Nu merct waer die adren liggen ane den lichame ende waer iegen datmense laten sal. Dierste es die adre die in die middewert vanden vorhofde strect tusscen den wintbrauwen. ende si es goet gelaten iegen die zie. Twe adren achter die oren die laetmen omme te suverne thooft entie ogen. Twe in die hoeke van den ogen. om te suverne drope die valt vanden hoofde in die ogen ende int ansichte. Ende vanden herssenen nederwert stecse met vresen al gemackelike ende stecse in lancs .1. deel opwert snidende. Twe besiden den nese in elken hoec ene. om te suverne die ogen ende dansichte. Ene in den nese voren. om te suverne dansichte ende cortse Nu in den mont in elke side van den monde ene te suverne clieren gecloven lippen ende overvloyte vanden nese. Twe onder die tonge. dat verre in steken es tontsiene om die arterien die daer onder siin. si suveren den huuf ende die willen verworgen. Twe in den hals die suveren hoeste lasers evel ende melancolie. Twe hooft adren in den arm boven int overste deel vander bugingen. der in steken verre es tontsiene dien lede oft leven. dore die muus entie zenewen diere onder liggen.

[p. 118]

si suveren thooft die ogen entie bloeden ten nese ¶ Twe herte adren in die middewert der linien vanden arme tusscen .2. te midden. ende si heeft een telch vander hooft adren ende een vander levere adren. ende hier bi heeft si allene die macht van beiden. dat si suvert van opwert ende van nederwert. Twe levere adren beneden der herten adre op zenewen suvert haer selven der magen verladinge vander ziden. Twe longere adren beneden der levere adren. verladinge vander middelscote. Twe milte adren beneden der bugingen iegen dboucken vanden ellenboge. si suveren haer selven verladinge vander ziden ¶ Twe adren optie hant tusscen den groten vinger enten cleinen. suveren die rechter hant entie slinke hant entie milte ¶ Twe onder die lieren van den bene .2. besiden den ancluwene binnen. ende .2. ter middewert van den wrige vanden voete die tusscen die .2. groetste teen strecken. si suveren lanc evel. lendenen swere. die moeder ende haer verhoudinge. spenen. apstemen. blase volgers. sciatica. ende artetike ende andre saken ¶ Dat dbloet niet ten iersten en loopt. het mach beletten vaer of qualike gewarmt. of qualike gebonden. of qualike geraect. of die steke te cleine. of dbloet te dicke. of die adre ontkeert of deser gelike. Ende hier bi van dat te beterne es verbeteret ende van dat ten adren behort verstect anderwerf. ende nemmeer dat se bloet geve Ende eist datse niet en geeft verwandelet dwarmen ende dbinden ane .1. ander stede opwert ane die selve zide ende nederwert

[p. 119]

ende stect gelijc dat geseit es. ende dat die adre bloet geeft ¶ Ende merct wel of dbloet es root purpre gelijc ende springende hier ende gens. so eist uter arterien. dewelke wille staphans gebonden siin dat niet die herte allene en blive. mer vanden adren lopet dbloet rechte vorwert. ende dan doet houden in die hant enen stoc. Ende van handen ende van voeten doet so doet dled staen in warmen watere ende met enen scarpen spane screpet. ende omtrent thooft gelijc. Ende in andren steden so clipt metten vingere. Of duwet der iegen .1. cleine ront cusseneel van werke of van enen linen clede. ende dit trect gereet af dat die adre te bat haer bloet geve. ¶ Nu merct die orborlecheit van bloet latene. het es een begin van gesontheiden. het tempert die herssenen ende dat march in die been. het doet hebben goet gedachte ende goede redene. goede gedinkenisse. wel slapen. wel horen. het stelpt quade humoren ende betert die stemme. het maect goeden sin ende goet bloet. het suvert die mage ende doet wel ter cameren gaen het dient den levene om met gesontheiden te levene. Ende bi oudre vroeder seggene si dat sake dat men wilt proeven of .1. binnen den jare sterven sal. late bloet vallen in enen ketel vol borns eist dat het sinct te bodeme al geheel hets teken dat hi niet en sal sterven. Ende eist dat het te middewert blijft gelijc enen dropele. hets teken vander doot. Ende emmer merct die bindinge datse niet en si te vaste no te slanc ¶ Ende vanden halse opwert latet dbloet uut lopen .1. virendel ponts. ende vanden halse nederwert .1. s. lb. Ende wert ene dorsteken dat

[p. 120]

tontsiene es die doot alse ypocras seget in amphorisme. Ende hier bi ontslanct die splete. of caproen of dwale of scrode. Ende strect die lede die te treckene siin ende suvert. ende der boven catoen genet in bloede uut geperst. ende dene zide geweilt in soute. ende der boven die scrode alst betaemt ende gebonden te gevoege. Eist dat dadre stelpende si so laetse also. Ende eist datse niet en stelpen. so verwandelt datter boven es ende hout den arm op ende coeltene met couden watere ende doet vort alser toe behort dat dbloet gestelpt si ¶ Ende die gebloetlaete wachte hem drie dage van overvloyte van wiven met te wesene. ende hi wachte hem van lichte van pinen. van gramscapen. van groter hitten van groten coude. van coyen melke. van rouwen oofte ende deser gelijc. dat nature niet en verwandele in rede. mer nutte spise die de herte troest ¶ Ende eist dat men bloetlaten verwandelen wille omme venteuse bussen. so verkiest .14. steden als albucasis seget ende meest der vleesch es. Ene onder den kin. ene in den necke of achter die scoudren .2. opten arm pistel .2. tusscen den ellenboge enter hant .2. an die billen .2. an die dyen .2. onder die lieren vanden bene .2. besiden an dancluwen besiden voete metten venteuse bussen. Ende doetse .3. werf af ende ane staen wel treckende ende dan nettet tscarpe vanden ysere in enegerande vetheit. ende tscarpe doet staen in lancs den vlesce. ende metten vingere der rechter hant clopt op dyser beneden eensins ende andersins so dat op elke stede blive .16. slage of luttel meer. Ende dan doet die venteuse .2. werf meer

[p. 121]

an dan te voren. Ende emmer suvert die stede ende droochse. der boven .1. cussenel genet in warmen watere uut geperst. of die stede gesmeert met popelioene. of met olien van amandelen. of olium jusquiamus deser gelijc. Daer boven .1. linen cleet genet in tsap van donderbart. van nachtscaden. wegebrede. rose water. deser gelijc. of wijfs melc. wit van eye. een deel van elken. of die welke men wille .1. deel tegadere geslagen. of warm bloet also seget ypocras. ¶ Of malue. violetten. latue. deser gelijc gesoden met wine uut geperst ende gestoten met swinen smoute. Of crumen van niebacken brode genet metten vorseiden watere. of met sape van eppen. Of bonen gesoden met aysine gepelt ende gestoten met een deel zeems. Of alsene gestoten met den witte van eye gescuumt ende geminct met .1. deel olien van violetten. verslaet hitte ende swillen ¶ Ende boven swillinge veneneus. alse sinanchie. antrax. carbunculus pleuresis. bubo. erisipila. Of beten van serpenten. of scorpionen. of deser gelijc. so es dit plaester uut treckende tugen die lettren. Nemt malue. alsene gestoten ende gesuvert ende geminct met tarwen bloemen ende met bloemen van lijnsade. venigriec olie van oliven. zeem. wijfs melc. wortele van scarpen docken. Of hoemsch gesoden in wine uut geperst gecapt of gestoten met ouden gesouten swinen smoute. rijpt ende morwt ende trect ¶ Dits die leringe van bloetlatene.