Liber Magstri Avicenne

[9]

Cortse siin die comen van .4. simplen humoren die vort siin in die adren. Den enen heet men cynocus ende hi comt van vortten bloede binnen adren Dandere heet causon of terciana continua ende hi comt van coleren. Die derde heet cotidiana continua. ende comt van couden vorten humoren van binnen adren ¶ Cynocus comt van vorten bloede. dit siin die tekene. Dorine es int beginsel root ende dicke. Die puls es haestech ende dapper. Die pine geduert al tenen sonder enech op houden of sonder coude. nochtan comt in somen lieden groet coude int

[p. 56]

begin. mer het es selden ¶ Dit siin haer dyeten. Nemt die crumen van tarwen brode ende legse in couden borne ende laetse wel in drinken ende dan doet boven af. ende doet also .3. werf ende dit salmen eten. Men sal eten coude frute alse prumen. krieken. persekers. men sal eten coude cruden rou of gesoden alse spinacia. portulaca. cucurbite latue hi sal eten gerkiin met borne gesoden. hi sal drinken tyseine. dats borne op gerste gesoden. dat hulpt meest ¶ Dierste hulpe wert. dat men sal die levere adre laten opten iersten dach. of opten andren. of opten derden of opten .4. dach ten meesten dat si beletten den tijt. of andere toevalle die quaet siin. Comt den zieken quade toevalle. men salre iegen gaen ende wederslaense ¶ Dit siin quade toevalle. onnatuerlike hitte. vele te drinkene. quaelike spise te nemene. hooftswere. vele te wakene. die puls haestech ende dicke slaende. die tonge droge ende vasten lichame ¶ Jegen den hooftswere smeret thooft met popelioene. of met olien van rosen of met aysine. ja die olie geminct metten aysine Oec hulpt die voeten gedwegen met watere daer in gesoden es latuwe bladen. olie blade wijngert vorken. van allen desen suldi die upperste sprocken nemen. Oec es goet een luttel van desen opten puls gebonden ¶ Jegen waken. latue saet. olie saet. belde saet. ende sillij. dats oec .1. saet. dese tempert met rose watere. ende plaestert ant vorhooft ende opten slaep. dit hulpt oec ane

[p. 57]

die .2. pulse gebonden. Ende wacht dat gijt niet en legt optie dage datmen bekeren soude. want die gaetkine vander huut souden der met stoppen. ende dat bekeren souder mede verlingen. Oec en salmen die coude medicinen niet geven in den winter iegen die hitte vanden hoofde ¶ Ende iegen den dorst salmen geven cyroop rosaet. Heeft hi met vasten lichame bestopt. so sal men hem geven cyroop vyolaet. of dyaprunis. Die stede daer die zieke leget suldi bestroyen met wilge bladren ende den vloer begieten met fonteinen. ende siin bedde bestroyen met wijngert bladren ¶ Doet oec een ander. Settet een becken biden zieken. ende boort vele gaten in den bodem van enen erdenen potte. ende stect in elc gat een coren haer. ende giet den pot vol borns. ende hancten boven den beckene ende latet daer in drupen Dese loge es beter dan medecine van binnen genomen. om die redene dat de corts dat herte heeft so verhit. Ende om die redene dat die loge die cout es ten iersten ter herten slaet. om datse cout es vanden watere ende getempert vander lucht. Die medicinen die men binnen nemt vallen ten iersten in die mage. ende daerna in die levere. Ende hieren binnen comet ter herten eer dat dese steden die nature ontfangen. Vander couder lucht of van der coutheit vander logen so coelt dat herte ¶ Jegen den vasten lichame. Nemt tamarindi cassia fistula. ende tempert ende minget met borne ende geziet ende gedronken. dit weict die feces in die darme. feces siin die subtile humoren uten lichame ¶ Of men sal nemen papple. mercuriael. dats een groene cruut ende siedet in borne ende wringet dor enen doec ende derna doet in enen pot ende doeter toe olie

[p. 58]

hier sal de zieke liggen over sine knien ende bucken metten erse hoge. dan salmen hebben .1. clisterie gereet ¶ Een ander maniere Nemt zeem .2. lepel vol ende doet zieden ende doeter toe terdendeel zout. ende ziedet tote dat dicke si. ende dan nettet .1. bert ende gietet daer op al heet ende walket met uwer natter hant. also cleine alse .1. kersse vingers lanc. ende dan steket in den eers. dit trect oec quade humoren uten lichame. Ende wildijt zere doen werken. so wintelt die subponitorie al warm in pulver van senien ende esule. dese werken treckende ende daer omme trecken si die humoren nederwert ¶ Ende leget den zieken op de tonge lijm. So salmen maken .1. houtijn mes. ende daer met suldi sceren al dlijm af vander tongen. Ende es die tonge droge ende hart ende scarp. so suldi maken .1. cleine sackelkiin also groot als tforste led van uwen dume ende daer in doet sillium half vol vanden sade. ende dan stect .1. stockelkiin int sacskiin. ende bindet saxkiin opt stoxkijn. ende dan legget saxkiin in ene scotele met lauwen borne ende latet weyken. ende dan steket optie tonge op ende neder. dit suvert die tonge ende maecse sachte ende versch Ende die tanden salmen wriven met witten brode. ende den mont salmen dwaen met warmen borne ¶ Men sal merken ende besien of die zieke sterven sal. dit siin tekene vander doot. alse sinen mont hanget ende open es. ende sine nagle suldi oec bescouwen