Kronyk van Vlaenderen

[p. 264]

Genealogie van den coningen van Vrankeryke⁽¹⁾.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . want hy (Cilderic) was een zeere vroem man van wapenen ende meerderde zeere de croene van Vrankeryke; hy regneerde onder voren ende nar 23 jaer; hy starf in 't jaer 495. Hy ende alle sine voersaten waren ydolatren ende heydene, nar hem wart Clodoveus, sijn sone, coninc van Vrankeryke.

Clodoveus, Cildericx sone, was de eerste coninc in Vrankeryke, die kersten was, ende hy was te Riemen by sente Remigius ghedoept; hy was de 7^te coninc van Vrankeryke ende regneerde 30 jaer. Als menne doepen soude soe sach men uut den hemele dalen eene duve, dewelke brochte in eenen apulle dat heilighe Crisma, daer mede dat hy kersten gemaect was; ende uut dien selver apullen ende met den selven crisma, soe heeft men tot den daghe van heden ghesacreert alle de coningen van Vrankeryke in haer couronneren te Riemen. Dese Clodoveus regneerde 30 jaer.

Lottarius, Clodoveus sone, hy was de 8^te coninc, hy

(1) Deze genealogie, waer de eerste bladzyde aen ontbreèkt, staet in het zelfde HS. vooraen geplaetst.

[p. 265]

regneerde 50 jaer; hy hilt sinen stoel te Soissoen; hy starf in 't jaer 573.

Chilpric, Lottarius sone, was de 9^te coninc, ende hy stelde sinen stoel te Parijs; hy regneerde 24 jaer. Fredegondis, sijn wijf, dedene vermoerden van Landeryke, haren hoel, daermede dat soe sat in keesdomme. Soe dede wel 12 kinderen vermoerden, die alle coningen ghesijn souden hebben, metgaders harer swagherinnen Bruynnichilt, ende sy storven bieede quader doot.

Lotharius, Chilprics sone, regneerde 40 jaer; hy was de 10^e coninc ende staerf in 't jaer 637, ende onder hem begonste ierst de heersschapye van den forieste van Buc, dat nu Vlaenderen hiet, want Liederic van Lillebuc hadde sijnder dochter te wive, de schoene Idonea.

Dagobertus Magnus was de 11^e coninc. Hy dede maken sent Denijscloester buten Parijs 2 mylen ende de kerke met silvere decken, ende hy dede vele cassen ende fierters maken van heyligen: als van sent Denijs ende sinen ghesellen Rusticus ende Eleutherius, sente Quintins, sente Piaets, sente Luciaens, sente Martins, sente Brixis, sente Juliens, sente Genovefe, sente Oportune, sente Severins ende vele andre, dewelke sente Loy makede, aleer dat hy bisschop was, ende Sente Lonijs van Sassen was sijn cnape ende halp sente Loye dese vorseide fierters maken. De coninc Dagobert, ter bede van Liederic sinen zwagherlinc, hy sendde sente Loye in Vlaenderen, dwelke doen hiet 't Foriest van Buc, omme aldaer te predikene 't kersten gheloeve, want het was al ongheloevich ende heydin. Sente Loy predicte in Vlaenderen up den zeecant al van Duunkerke tot Bierveliet, ende hy makede diverssche kerken, die hy consacreerde, te wetene: Oudenborch, Brughstoc, Rodenborch, Hoestburch, ende meer andere. Dese Dagobert regneerde 14 jaer.

Clodoveus, Dagoberts sone, was de 12^e coninc. Hy

[p. 266]

regneerde 16 jaer; hy dede breken ende afdoen dat silveren dac van sent Denijskerke, ende hy vercocht, want hy was van quaden regemente, gulsich ende luxurieux. Hy starf verwoedt in 't jaer 666.

Clottarius, Clodoveus sone, regneerde omtrent 2 jaer; hy was de 13^e coninc; hy starf sonder hoir.

Diederic, de andre sone van Clodoveus, regneerde omtrent 3 jaer; hy was omme sine slichtheyt afgedaen ende was muenic gemaect te sent Denijs, ende Childeric, sijn joncste broedere, dewelke coninc was in Oestryke, wart van den Franssoyzen ghecoren coninc in Vrankryke. Hy regneerde 17 jaer, ende hy was om sine felheit doot gheslegen; hy was de 15^e coninc in Vrankryke.

Diederic de muenic, wart uut sinen cloester ghenomen ende wart weder coninc ghecozen ende ghecroent, nar dat sijn broeder Childric versleghen was; hy was de 16^e coninc ende hy regneerde 10 jaer, ende starf in 't jaer 696.

Clodoveus, Diederics 's munics sone, hy regneerde omtrent 2 jaer; hy starf sonder hoir, ende daer omme een sijn oem, die te sent Denijs in den cloester muenic was, hy was uten cloester gehaelt van den Franssoizen ende coninc ghecroent.

Cildebert des conincs Childericx ende Diederix broedere wart oec uut sinen cloestre ghenomen, ende hy was de 18^e coninc van Vrankryke: hy regneerde 17 jaer ende starf devotelic in 't jaer 716.

Dagobert, 's conincs Cildeberts sone, hy regneerde omtrent een jaer, ende omme sine simpelheyt hy was aff ghedaen ende was de 19^e coninc.

Daniel de Clerc waende muenic sijn, maer hy was van den Franssoizen ghecroent coninc in de stede van sinen rechtzweer; hy was de 20^e coninc; hy regneerde een luttel tijdts, want Karle Martiel dedene aff doen, ende

[p. 267]

hy gaf 't conincryke Clottaryze sinen neve, mar 't folc seide dat dese Clottarijs sijn sone was.

Clottarijs was van Karle Marteel coninc ghemaect jegen den wille van den Franssoyzen; hy was de 21^e coninc ende starf als men screef 720.

Daniel de Clerc, des conincs Dagoberts rechtzwier van der moeder weghe wart widdere van den Franssoizen gehaelt ende noch coninc gemaect, jeghen den wille van Karlen Marteel, den grooten regent van Vrankryke ende in sine consecracie was hy vernaemt ende ghehieten Cilpric; hy was de 22^e coninc; hy regneerde 6 jaer ende starf in 't jaer 726.

Diederijc de jonge, Dagoberts sone, regneerde 15 jaer ende hy starf in 't jaer 740; hy was de 23^e coninc. Cildric, die men hiet Hilderic was alleene van den geslachte van den Sicambrianen, daeromme de Franssoizen croenden coninc van Vrankeryke, want al 't gheslachte van den Sicambrianen comende van den coninc Marcomerus, die de dardde coninc van Vrankeryke was, waren alle verstorven. Dese Hilderic was een zeer simple man ende gheen man van wapenen ende in sinen tyde de Sarrasinen bedorven ende destrueerden al Vrankeryke, ende daeromme de paus Sacharyas, ten versouke van den Fransoizen dedene aff ende maectene muenic, ende gaf de croene van Vrankeryke Puppine, Karlemans sone van Landen, vore hem ende sine narcomers, want hy was de ghene, die verjaghde de Sarrasinen uut Vrankeryke. Karle Marteel, de groete regent, was bet coninc van Vrankeryke gheweest sedert des conincs Clodoveus tijdt, die verwoedt starf, ende sent Denijskerke ontdekte van den selveren, daer soe met gedect was, dwelc hy vercochte en dedse decken met loede. Dese Clodoveus ende alle sijn narcomers tot des conincs Puppins tyde tot 13 coningen toe waren alle simpel ende van gheenen

[p. 268]

regemente; sy bleven in haerlieder paleys, etende ende drinkende, slapende ende spelende met haren wijfs ende meyssenieden dier luttel was, ende en onderwonden hem niet van den regemente, mar sy hadden provoesten ende regenten in 't pallays, die recht, wet ende vonnesse daden, ende de croene beschermden jeghen de viande ende jeghen de Sarrasinen.

Hier neemt hende de genealogie van den coningen van Vrankryke, comen van den Sicambrianen, ende hier begint de andre genealogie van den coningen van Vrankryke, comende van Pippine Karlemans sone van Landen.

Pippin, Karlemans sone van Landen, gheboren uut den prielle van Troyen, alsoe wel als de Sicambrianen waren, want by successien was hy comen van den Troyenen, die tusschen Mase ende den Rijn bleven waren woenende, als zy som vertrocken ende begrepen dlandt van Gallen, alsoe voren verclaert es. Dese Pippin was van den paus Sacharyas coninc van Vrankryke gemaect ende ghebenedijdt hy sijn wijf ende sijn kinderen. Dese paus was van den Sarrasinen uut Roeme verdreven, ende dese Pippin brochtene widdere in Roeme, ende verjaghde de Sarrasinen van daer. Pippin was de 25^e coninc van Vrankryke ende hy regneerde 17 jaer ende starf in 't jaer Ons Heeren 768.

Karolus Magnus, Pippins sone, was een de vroemste prinche deser werelt in sijnder tijdt. Hy dwanc met den zweerde tot den kersten gheloeve vele landschepen, als Westvalen, Sassen, Hongheryen, Biemen, Grieken, Arragon, Spaengien ende Vrieslandt. Hy stichtede vele kerken, als Onse Vrouwenkerke te Aken ende meer andere, ende hy dede de schole van der universiteyt, die te Roeme lach vertrecken ende comen ligghen te Parijs, daer zy heden des daghs noch es: hy was de gene doer wien God den dach vertingde ende dede de sonne stille staen,

[p. 269]

als hy den strijt vacht in Spangien jeghen de Heydenen, in Ronssevale, daer de ghenoeten van Vrankryke, metgaders Roelande ende meer anderen alle doot bleven waren aleer Karle toequam, ende dat by der valsscher verraderyen van den grave van Henegauwe Gwillioene, dewelke daeromme up den berch van Ronssevale by den bevele van den vorseiden coninc Karle gehangen was. Hy was de 26^e coninc van Vrankryke ende hy regneerde 48 jaer, ende hy was keyser van Roeme 14 jaer; hy stelde Liederyke van Haerlebeke, prinche ende forestier in 't landt van Buc, daer nu es Vlaenderen; hy stelde den paus Leo in sinen stoel te Roeme, daer hy van den Heydenen uut hadde gheweest verdreven.

Ludovicus Pius, des grooten Karels sone, was de 27^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde 26 jaer als keyser ende coninc. Hy starf in 't jaer 841.

Karle de Caluwe, Lodewijcs sone, was de 28^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde 27 jaer; hy was 2 jaer keyser van Roeme. Dese hadde eene dochtere ghenaemt Judith, dewelke ontschaect was te Senlijs van Bouwin Yzerin, den 6 forestier ende eerste grave van Vlaenderen; hy starf in 't jaer 869.

Lodewijc de Stamelare, des vorseiden Karels sone, was de 29^e coninc van Vrankryke; hy regneerde omtrent 2 jaer. Hy liet achter hem twee bastarden en hy liet sijn wijf de coninginne nieuwelingh bevrucht dat su niet en wiste dat su bevrucht was. Hy starf in 't jaer 872.

Karlomannus, des vorseiden Lodewijcs oudste bastardt, was de 30^e coninc van Vrankryke omtrent 5 jaer. Hy starf sonder hoir.

Ludovicus, des vorseiden Karlomannus bastarde broedere, ende sone van den voernoemden Lodewijc den Stamelare, was de 31^c coninc omtrent twee jaer; hy starf sonder hoir.

[p. 270]

Hughe de Groete was ruwaert in Vrankryke een jaer lanc ende hy hadde des conincs Lodewijcs de Stamelare wettelyke sone te bewaerne, dewelke hiet Karle de Kintsche. Dese Hughe en wilde gheen coninc sijn; hy starf in 't jaer 889.

Odo, hertogh van Bourgongnen, sone van desen Hughe de Groete, was van den Fransoizen coninc gecozen omme dat hy Karlen den Kintschen hadde te bewaerne. Hy was de 32^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde omtrent 8 jaer. Hy ontboet te Parijs alle de princhen van Vrankryke ende hilt eene groete fieste, daer dede hy de croene van sinen hoefde ende stelde se up 't hooeft van Karlen den Kintschen, dewelke was des conincs Lodewijcs, gheseit de Stamelare ghetroude sone, dewelke recht hoir was van der croenen ende hy wart coninc gemaect, in 't jaer 896. Ende dese Karle de Kintsche was de 33^e coninc van Vrankryke ende regneerde 27 jaer; omme sine felheyt ende om sijn quaet regement was hy afghedaen. Binnen sinen tyde quamen die van Norweghen in Vrankryke met heercrachte, roevende ende destruerende dlandt, ende quamen tot up de riviere de Seyne, te Chartres ende te Parijs. Dese coninc hadde eene dochtere, ghenaemt Egidia, ende die gaf hy te huwelike den capiteyn van der Norweghers, ghenaemt Rollo, ende gaf hem daer met dlandt van Normandyen up condicie dat Rollo ende al sijn volc kersten souden werdden, alsoe sy daden. Robbrecht, hertogh van Bourgognen, sone van den coninc Odo was van den Fransoizen coninc gemaect ende Karle de Kindsche was omme sine dulheit affghedaen. Dese Odo was de 34^e coninc ende in 't hende van den jare dedene Karle vorseit dootslaen omme dwelke de vorseide Karle ghecarkert was 13 jaer lane ende starf in vanghenisse, ende sijn sone Lodewijc was uut Vrankryke ghebannen, omme dat hy mede ten feyte was daer de coninc Robbrecht ghedoot was.

[p. 271]

Rodulfus, de zwagerlinc van den vorseiden coninc Robbrecht wart van den Franssoizen coninc ghecozen, ende hy regneerde 15 jaer ende starf in 't jaer 939.

Lodewijc van Over Zee, des conincs Lodewijcs schinschen sone, die uut Vrankeryke ghebannen was, hy wart van den Fransoizen uut Inghelant ghedaen comen te Parijs, ende daer was hy coninc ghecroent; hy was de 36^e coninc ende regneerde 19 jaer ende hy starf in 't jaer 957.

Lottarius, des conincs Lodewijcs van Over Zee sone, was de 37^e coninc van Vrankeryke ende hy regneerde 31 jaer ende hy starf in 't jaer 977.

Lodewijc Lottarijs sone was coninc van Vrankryke nar den vader ende regneerde 2 jaer; hy was de 38^e coninc. Hughe Capet verhoerende de siecheit van den coninc Lodewijc, hy dede al heimelyke vanghen Karlen, des vorseiden conincs Lodewijcs broedere te Louwen in de stede by nachte, by der hulpen van den bisschop van Louwen, diene verriedt, ende wart ghevoert te Orliens, daer hy in vanghenessen starf. Dese coninc Lodewijc starf sonder hoir ende Hughe Cappet usurpeerde by fortsen ende met valscheden an hen de croene van Vrankryke, in 't jaer 989.

Hier neemt hende de genealogie van den coningen van Vrankryke, comende van den coninc Pippin, ende nu beghint de dardde genealogie ende generacie, comende van Hughen Cappet, grave van Parijs, die sone was van Hughen den Groeten, grave van Parijs, gheboren uut den lande van Sassen.

Hughe Cappet was de 39^e coninc van Vrankeryke ende hy regneerde omtrent 9 jaer; hy quam met fortssen ende met groeter schalcheit an de croene; hy starf in 't jaer 997.

Robbrecht, Hughe Cappets sone; hy was een groet

[p. 272]

clerc, hy makede vele responsen ende himpnen, ende prozen van diverschen gieesten van Santen. Hy was de 40^e coninc van Vrankeryke, ende hy regneerde omtrent 38 jaer; hy hadde eene dochter, genaemt Adelia, dewelke hy gaf in huwelyke Bouwen van Rycele, den grave van Vlaenderen; hy starf in 't jaer Ons Heeren 1032.

Heinric Robbrechts sone, hy was de 41^e coninc van Vrankryke; hy fondeerde te Parijs sente Martinskerke des Champs ende regneerde 30 jaer, hy starf in 't jaer Ons Heeren 1061.

Philips, Heinrics sone vorseit, was de 43^e coninc van Vrankryke, hy regneerde 48 jaer; hy orloghde met den keyser Heinric jeghen Robbrechte den Vrieze ende was voer Cassele, metgaders den vorseiden keyser gheschoffiert in eenen wijch, daer bleven bet dan 20,000 Franssoizen versleghen van Robbrechte den Vrieze, grave van Vlaenderen, ende van den Vlaminghen. Hy starf in 't jaer Ons Heeren 1109.

Lodewijc de Groete des vorseiden Philips sone, was de 44^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde 29 jaer, ende starf in 't jaer Ons Heeren 1137.

Philips, des vorseiden Lodewijcs sone, was de 45^e coninc van Vrankryke. Hy regneerde omtrent 2 jaer; eens daer hy quam rydende te Parijs up der straten soe liep eene zueghe met hueren vigghen tusschen sijns perds bieenen, soe dat Philips de coninc stortte van den peerde, mits dat 't peerdt strukelde ende in 't vallen brac hy den hals.

Lodewijc de Goederthieren, des vorseiden Philips broedere; hy was de 46^e coninc van Vrankryke; hy regneerde naer sinen broedere 44 jaer; hy starf in 't jaer Ons Heeren 1180.

Philips de Moghende metter eender oghe, hy was de 47^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde 45 jaer;

[p. 273]

hy vinc Ferrante van Portingale, den graef van Vlaenderen. Dese Philips verchierde zeere Parijs, ende hy dede te Parijs de straten paveren ende cautsyden. Hy starf in 't jaer Ons Heeren 1224.

Lodewijc de Montpenssier was de 48^e coninc van Vrankryke; hy vacht te Carcarssoene, te Alby in Albygois jeghen de ongheloeveghe heryten; hy was vier maenden regent in Inghelandt ten versouke ende ter bede van den edelen van Inghelandt omme de tirrannerye ende quaet leven van den coninc van Inghelandt. Hy regneerde 3 jaer; hy starf in 't jaer ons Heeren 1227.

Sente Lodewijc, des Lodewijcs sone, was de 49^e coninc van Vrankryke ende hy regneerde 44 jaer; hy stichtede vele kerken, cloesteren ende hospitalen; hy was twee waerften in Barbaryen jeghen de Sarrassinen. Hy starf te Tymes in Affryke, in 't jaer Ons Heeren 1271.

Philips sente Lodewijcs sone regneerde 13 jaer; hy was de 50^e coninc van Vrankryke; hy starf in 't jaer Ons Heeren 1284.

Lodewijc, Philips sone vorseit, was de 51^e coninc van Vrankryke; hy regneerde omtrent 2 jaer ende starf in 't jaer 1286.

Jan, Lodewijcs sone vorseit, was de 52^e coninc van Vrankryke ende hy regneerde omtrent 9 maenden, ende starf in 't jaer 1287 ende doen quam de croene up den oudtsten sone van Philipse, sente Lodewijcs oudste sone, ghenaemt.

Philips de Schoene, ende hy was de 53^e coninc van Vrankryke, ende hy regneerde 27 jaer; hy dede in Vlaenderen vele jammers ende schaden, ende hilt den grave Gwy van Vlaenderen in vanghenesse 4 jaer lanc ende met hem 50 van den edelsten Vlamingen van Vlaenderen, uut welken vanghenesse spruytte den strijt voer Cortryke te Groeninghen, daer bet dan 20,000 Franssoizen ver-

[p. 274]

sleghen bleven. Hy was van onsen heyligen vader den paus van Roeme gheanamatizeert ende vermalendijt tot der 10^e generacien ende gheboerten van hem dalende, omme dat hy alle 't folc ende de edele van Vrankryke ende uut allen anderen landen vergaderde van bevele van den paus omme daer met te treckene te Majorken ende te Melyde jeghen de Heydene ende de Sarrasinen, die biede de coninghen van Majorken ende van Melide verdreven hadden ende sy waren comen clachtich by den paus ende de paus sandse voert by den vorseiden Philips de Schoenen. Nu Philips vergadert hebbende groet volc, als wanende trecken up de Heydene vorseit, hy voerde se te Groeninghen by Cortryke, daer biede dese coninghen van Majorken ende van Melyde, metgaders den edelen van Vrankryke, van Brabandt, van Hollandt ende van Henegouwe ende van meer anderen landen, van den Vlaminghen up haerlieder verweeren alle versleghen bleven. Dese Philips starf haestelijc sittende ter taeffelen om eten, in 't jaer Ons Heeren 1314.

Lodewijc Hustin, coninc van Navarre, wart coninc nar Philips, sinen vader; hy was de 54^e coninc van Vrankryke ende hy ne regneerde maer omtrent 9 maenden; hy wart gequetst van eenen everzwine soe dat hy starf ende sonder hoir.

Philips de Langhe, de andere sone van den coninc Philips de Schoene; hy was de 55^e coninc van Vrankryke ende regneerde omtrent 5 jaer; hy starf sonder hoir maerle in 't jaer 1320.

Karle, grave van der Marchen, des vorseiden Philips Langhen joncste broedere, was de 56^e coninc van Vrankryke; hy regneerde omtrent 7 jaer. Dese Karle ghecrech al Vlaenderen t' sinen wille ende hy was de gheene up wiens woert ende gheleedde de goede grave Gwy van Vlaenderen by coninc Philips tyde sijns broeders te Parijs

[p. 275]

quam met den 50 edelen van Vlaenderen omme den coninc vergeffenesse te biddene van des hy jeghens hem gheorlocht hadde, daer hy gevangen was met al sinen edelen te Parijs ende hy ende sijn edele in diverssche vanghenessen geleit ende alsoe valschelijc van den coninc bedrogen. Dese Karle ende sine twe broeders storven alle 3 sonder hoir, daeromme soude de croene van Vrankryke met rechte gecomen hebben up vrou Ysabiellen, der coninghinne van Inghelandt, dewelke de oudste sustre was van den drye coninghen, die sonder hoir alle gestorven waren ende daeromme der vorseiden coningh sone Eduwaert, de prinche van Waels, orloghde up Vrankryke ende bedarf meest al Vrankryke ende dit selve orloghe ende om dit selve ocquisoen es 't selve, daeromme dat de Inghelsche up Vrankryke oit sedre gheorloght hebben ende noch ten daghe van heden orloghen.

Philips van Valoys wert van den Franssoizen coninc ghecozen ende was de 57^e coninc van Vrankeryke; hy regneerde 23 jaer. In sinen tyde quam Eduwaert, de prinche van Waels over in Vrankryke ende conquesteerde meest al Vrankryke ende verdarf al dlandt. Dese Philips starf in Garnaten in 't jaer Ons Heeren 1351.

Jan, Philips van Valoys sone, was de 58^e coninc van Vrankeryke ende hy regneerde 13 jaer; hy was van Eduwarde den prinche van Waels ghevanghen ende ghevoert in Inghelandt, daer hy starf in 't jaer Ons Heeren 1364.

Karle de Ryke, des vorseiden Jans sone, was de 59^e coninc van Vrankryke; hy regneerde 17 jaer; hy verchierde zeere Parijs; hy was vergheven van den coninc van Navarre; hy ghecreech vele sloten ende casteelen, die de prinche van Waels in Vrankryke gheconquesteert hadde, ende dat by der hulpe van Bertramme Claykin,

[p. 276]

dewelke was marsschalc van Vrankryke, ende dese Bertram verdreef alle de Inghelsche uut Vrankryke, die de prinche van Waels daer gheleit hadde. Dese Karle starf in 't jaer Ons Heeren 1380.

Karle van Gonnesse, des vorseiden Karels sone; hy was de 60^e coninc van Vrankryke ende hy regneerde 43 jaer. Cort nar dat hy coninc gemaect was, hy quam in Vlaenderen jeghen de Vlaminghen orloghen met den grave Gwy van Vlaenderen ende hy wan daer den strijt te Roesbeke, met dat hy daer toghde de Oliflamme; hy verjaghde den bisschop van Norwijc ende de Ingelschen uut Vlaenderen, dewelke bet dan 7 weken gelegen hadden voer Ypere, met dien van Gendt. Hy wan den Dam ende verjaghden die van Gendt uut; hy starf in 't jaer Ons Heeren 1424.

Heinric van Lancastre, coninc van Inghelandt wert van der Franssoizen te Parijs coninc ghecroent, ende hy was des conincs Karels van Gonnesse dochtre sone, ende hy hilt uut Vrankryke verdreven Karlen van Gonnesse, sinen oem, des vorseiden Karels van Gonessen sone ende broedere van coninc Heinrics moedere vorseit, by der hulpen van Philipse, den hertogh van Bourgognen, mar Karel van Gonnesse Karels sone vorseit maecte hem starc ende vergaderde volc van wapenen in Poytau, ende dat by den inghevene van eender maght, dochtre van eenen landman uut Lorrayne, ende dese was ghenaemt Johenne la Puchelle, su seide Karlen hoe dat hare geoppenbaert was daer su haers vaders schapen wachte dat su soude gaen in 't landt van Poytau souken Karlen 't rechte hoir van Vrankryke, ende dat su hem voeren soude te Riemen ende daer doen sacreren. Karle quam met Johannen de Maght te Vrankeryke waert in, tot in Sampaengien, vanghende ende ten zweerde leverende al dat jeghen hem quam ende vacht; dese Johenne de Maghet

[p. 277]

te parde ghelijc eenen man su beclam ende wan Monherry, vechtender handt ende dedt al ten zwerde, dat Karlen contrarye sijn wilde; su vacht alomme victorie ende vercreech al Sampaingien ende vele andere landschepen Vrankryke toebehoerende; su quam vore Riemen ende presentheerde dien van Riemen haren rechten coninc versoukende dat sy hem upgheven souden ende haren here inlaten. Die van Riemen quamen uut met processyen, ontfinghen Karlen ende consacreerdene coninc van Vrankrijk, ende daer nar trac hy al Vrankrijk dore van steden te steden ende wart alomme ontfanghen. Johanne de Maghet lach te Compiengien met een deel volcx van wapenen dat su van den Inghelschen ende van den hertoghe Philips van Bourgognen beleyt wart, men wilde segghen dat den edelen, die by Karlen den coninc waren, ontweert hadde dat dese Johanne de Maget al den name hadde van den feyten diere geschieden, ende dat sy se verrieden eens als su uut der stede soude trecken scharmutssen, ummers wart su van H. Jan van Lutsenborch gevangen en hy vercocht se den Inghelschen om viij.^m croenen ende sy voerden se te Ruwaen ende daer daden sy ze barnen. Cort nar dat Johanne de Maght gevangen was, soe quam de bastart van Orliens ende ontsette de stede van Compiengien ende daer bleef versleghen al de macht van den Inghelschen, voer Orliens bleef doot gheschoten de grave van Salebry, de vroemste capitein, die de Inghelsche noyt hadden ende aldus conquesteerde Karle de coninc al Vrankrijk, ende wordden de Inghelsche uut Vrankrijk verdreven. Onse heylighe vader de paus sont den cardinael van sente Cruus aen den coninc Karlen, om dat hy wilde dat hy versounen soude de doot van den hertoghe Jan van Bourgognen, die hy in sijnder presentien dede dootslaen te Montreau-ou-Fautyoene. Desen pays was ghemaect te Atrecht in 't jaer

[p. 278]

Ons Heeren 1435, ende Karle de coninc trac te Parijs, daer hy eerlyken ontfanghen was; hy wan Bordeaux ende al dlant van Bordeloys, ende verjaghde de Inghelsche daer uut, die 't bet dan 200 jaer bezeten hadden. Daer nar wan hy hemlieden aff al dlandt van Normandyen, ende hy verdreef de Inghelsche uut Vrankryke, zo dat zy binnen zijnder tijt niet meer over en dorsten commen. Dese Kaerle, die aldus uut Vrankryke by den coninc Heynric van Ingheland ende zynen hulperen verdreven hadde ghezijn ende by den upsette ende toedoene van der maghet Johannen de Puchelle wedere ter croenen quam; hy breedde de palen van Vrankryke ende besat se wydere dan ze noyt coninc bezeten hadde, sedert sente Lodewijcs tijt. Hy regneerde als coninc omtrent 30 jaer, ende hy starf in 't jaer Ons Heeren 1461 ende men hiet hem Charle le bien gouvernet.

Lodewijc, Karels sone vorseit, lach by den hertoghe Philips van Bourgognen, sinen neve in Brabant up een slot, gheheeten Genepien. Daer quam hem de mare dat Kaerle de coninc, zijn vader ghestorven ware. Hy hadde daer up dat slot gheleghen met zynen wive 's hertoghen dochtere van Savoyen, bet dan 3 jaer lanc, ten coste ende laste van zynen neve, den hertoghe Philips van Bourgognen vorseit, want hy was heymelic uut Vrankryke vertrocken, ende en wilde in Vrankryke niet commen also langhe als zijn vader leefde. Nu de hertoghe Philips van Bourgognen hoorende dat Kaerle de coninc doot was, hy vergaderde al de meeste ende de edelste van Bourgognen, van Brabant ende van Limborch, van Vlaendren, van Henegouwe, van Hollandt, van Zeelant ende van alle zyne anderen landen, ende metgaders Kaerlen van Bourgognen, grave van Charloys, zynen sone met heerlyken ende notabelen ghezelscepe voerde hy Lodewijc, den dalphin, Karels sone te Rie-

[p. 279]

men, daer hy by den ghenoten van Vrankryke ende by den toedoene van zynen neve van Bourgognen heerlyken ontfanghen was, ende up den 15 dach der maend van Ougst in 't jaer 1461 ghesacreert was, ende daer nar in 't selve jaer up den...dach der maent van....te Parijs ghecroent.

einde van het tweede en laetste deel.