|
| |
| |
| |
[1458]
Hier naer volght hoe ende in wat manieren die van Gend ontfinghen minen gheduchten heere, den hertoghe van Bourgognen, als hy ierst quam binnen sijnder steede van Gend, nar dat pays wordden was.
Ten blyden incomene van minen hardde gheduchten heere ende prinche Philipse, hertoghe van Bourgognen, van Lotryke, van Brabant ende van Limborch, grave van Vlaenderen, van Arthois, van Bourgognen palatin, van Henegouwe, van Hollandt, van Zeelandt ende van Namen, marcgrave des heilichs Rijcs, heere van Vrieslandt, van Salines ende van Mechellen, dwelc hy dede in sine steede van Gend, up sent Joerijs dach, sondach xxiije dach van Aprille in 't jaer MCCCC. lviij, soe was geordineert ende ghedaen by den wethouderen ende anderen der selver steede 't gheent dat hier nar volght:
Eerst te dien dat mijn hardde gheduchte heere ende prinche bekennen soude de minne ende dbetrouwen dat de lieden van sijnder steede van Gend hebbende te hemwaerts, ende om dat niement soude mogen eenichsijns dinken oft voortstellen dat sy hadden eenige murmuracie oft quaden wille, soe daden sy aff de bladre van der poorten, daer mijn vorseide heere inquam in sine vorseide steede, 't schof dat men needer laet ende alle andre starcheede van baillien ende andersins.
Item, reden jeghen minen vorseiden hardden gheduchten heere Mer Arnouldt van Gouy, heere van Auby, riddere, hooghbailli van Gend, de onderbailli, de bailli van der Ouderborch, vier scepenen van der keure ende vier scepenen van ghedeele, metgaders meester Mathyze de Groetheere, haerlieder advocaet, verselschept met
| |
| |
veele diversche notablen ende eedelen poorteren van der steede van Gend, alle te peerde, ghecleedt in 't zwartte, zeere soetelijc geordineert wel met iiijc peerden, trocken in schoender ordinancien tot bandersyde Marie-kerke, daer sy minen voernoemden heere vriendelijc ontfingen ende bienviengierden zo zy onderdanichlijcxt mochten, wel gehouden ende sculdich waren te doene, met sulken schoonen gracelyken woerden ende presentacien, als sy hem by den mondt van den voernoemden meester Mathyze de Groetheere daden segghen in walssche aldus: ‘Très hault, très puissant et très excellent prinche et nostre très redoubté et naturel seigneur, nous avons moult longuement desiré vostre très joieuze venue en ceste vostre bonne ville de Gand. Nous voions l'eure que tant avons deziré, dont nous en remerchions nostre benoit créateur de la grace qu'il nous a fait ad ce jour, car certainement ceste très joieuze et très heureuze venue oste de nos cuers toutte la doubte et crainte que nous avions, que vostre indignacion ne feust encore cessée envers nous, mais parce qu'il vous plaise de vostre très benigne grace nous visiter, nous nous tenons pour tout asseurés et adcertenés, que tout le tamps passé est oblié et effacé de vostre très noble courage, dont nous vous remerchions le plus humblement que faire povons, en vous offrant ce qu'il est en nous et que nous est possible, c'est à savoir, nos corps, nos biens, nos volontés, et tout ce qu'il vous plaira à nous commander pour vivre et mourir, à vostre dit et ordonnance envers et contre tous. Et vous soies le très bien venu, nostre très redoubté seigneur et naturel prinche, et toute vostre compaingie.’ Dit aldus gheseit ende daer up vercreghen hebbende van minen vorseiden gheduchten heere, sine hardde,
goedertiere ende vriendelyke antwordde, keerden alle wederomme voer hem sedichlic in schoender ordinancien ter steede waert in, tot in sijn hoff ten Walle.
| |
| |
Item, buten der Waelpoorten, in 't voerbouch van der steede, waren ghedeelt an bieede zyden van der straten t' enden den Waeldamme, also varre als zy huutwaert strecken mochten, alle de deekenen, met al haerlieder ghezwoernen van alle den ambachten ende alle de ghezwoernen van der weveryen, elc eerlijc vercleedt met sijnder heyken van officien lanc tot der eerden, wel tot den getale van Vc, houdende elc in sijn handt eene barrende toortsce, de welke als zy vernamen de jeghewordicheyt van minen vorseiden gheduchten heere, stelden hemlieden up haer knien, ende bloetshoofs in zeere schoender ende gracelyker ordinancien.
Item, van binnen an 't porprijs der vorseide poorte lancx tot an d'eerste poorte van mijns vorseits gheduchts heeren hove te Walle, waren de straten an bieeden zyden behanghen met wullenen lakenen van den coleuren swart, grau ende root, den needersten cant wezende V. voeten boven der straten of meer, ende als men ter Waelpoorten incomt ter rechter zyde was hanghende naest den porprijze, eerst 't roode, daer naer 't grauwe ende daer naer 't swartte, ende ter luchter zyde incomende contrarie, ende alsoe an bieeden zyden achtervolghende tot der poorten van den Walle vorseit.
Item, up de raden daer de lakenen an hinghen waren ghestelt, stekende doer nieuwe thennin plattiellen, groete meenichte van barrenden tortschen up omtrent iiij. hellen verschieden d'een den anderen tot den getale van Vijc ende Lx.
Item, up de lakenen waren ghedeelt in groeten getale gulden letteren; Veni nobis pacificus Dominus, utere servitio nostro, sicut placuerit tibi. Judith 3o te wetene up 't zwartte stont: Veni nobis pacificus Dominus, up 't grauwe stont: Utere servitio nostro, ende up 't roode stout: Sicut placuerit tibi; ende tusschen elken twe
| |
| |
woerden stont een schilt van der wapenen van minen hardden gheduchten heere ende prinche ende een stael, rayen ende sparken uutghevende naer sijn devize, onderschoten van elx C ende L. stics, ende van der Waelpoorten vorseit tot den Walle incomende ter rechter hant, was de zyde lanc Lxv. lynen, elke lyne van xxx. hellen, ende d'ander zyde Lxiij van ghelyken lynen.
Item, de vorseide Waelpoorte ende 't porprijs van diere, waren verchiert in deser manieren; te wetene, beide al vercleedt met wullenen lakenen, zwart, grau ende root; 't zwartte eerst, ter luchte hant also men inne comt; daer naer 't grauwe ende dan 't roode, lancx van boven needer also achtervolghende.
Item, voren up 't laken van den vorseiden porpryze stont in grooten guldenen lettren sulke als voirseit sijn: Veni nobis pacificus Dominus utere servitio nostro, sicut placuerit tibi. Judith 3o.
Item, up 't laken van der princhipaelder Waelpoorten vorseit, de wapenen van minen vorseiden gheduchten heere groet ende schoene vertymmert ende verhouchiert met sijnder ordene van den Toysoene, daer omtrent met sinen roupe: Monjoie! in groeten gulden letteren ende met sinen woerde: Aultre n'aray, ende de lakenen hinghen alle bezayt met vierstalen ende viersteenen, nar de divize van minen vorseiden heere.
Item, up de cartiellen van der vorseide poorte ende den porpryze stonden also veele tortschen barrende als 'er staen mochten, up eenen voet naer elc anderen, wel tot den getale van Lxij staende elc in eene schoene nieuwe tennin plattielle.
Item, tusschen den cartiellen up de vorseide poorte waren meenichte van trompers ende menistreurs, trompende ende ghenouchlijc speelende, van dat sy de comst van minen gheduchten heere vernamen, tot hy varre in
| |
| |
de steede leeden was, ende waren deze vercleedt alle met mijns vorseits gheduchts heeren ende der steede wapenen, zeere costelijc ende rykelijc alsoe 't behoert. Alle de personen van gheestelyken stale, huuzen, woensten oft vryheeden hebbende van poorteryen oft houdende in de steede van Gend; te wetene: de prelaten van sente Pieters, van sente Baefs, van Bouweloe, van Gheeroudtsberghen, van Nieneve, van Dronghene; de proofst ende capitle van sente Verhelden, de deeken van den Kerstenheede, alle de prochipapen ende priesteren van der steede; de vier ordenen, de beghinen van bieede den beghijnhoven, alle met haerlieder costelijcsten cappen, habiten ende ghewaden van der kerken, waren binnen der steede vaste by der vorseide Waelpoorte in manieren van schoender processyen, an bieeden zyden van der straten, de prelaten naest der poorten ende d'andre alsoe achtervolghende, alsoe varre ter steede waert in, als sy mochten; ende als sy daer saghen de presentie van minen vorseiden hardden gheduchten heere daden hem alle reverencie ende werdicheit, elc alsoe hy behoerde ende oedtmoedichlijcst mochte, devotelijc singhende: Te deum laudamus.
Item, buten der selver Waelpoorte, over de riviere t'henden den Waeldamme stonden twe stellagien, an elke zyde van der straten eene, ende up elke een pauwelioen daer in een prophete met eenen langhen barde, met eenen blauwen habyte gevoedert rykelic ende met eender gevoederder mudtssen ende hadden eene rolle in sijn handt, daer in dat ghescreven stont in de rolle des iersten prophete, wyzende up minen vorseiden gheduchten heere: Ecce nomen Domini venit de longinquo. Isaiae 3o, ende d'ander prophete, die up d'ander zyde over stont, als hy sach de presencie van minen vorseiden gheduchten heere, soe wijsde hy ter steede waert, up de trom- | |
| |
pers die boven ten cartiellen van der vorseide Waelpoorten stonden, hebbende een rolle in sijn handt, daer in dat ghescreven stont: Canite tuba, praeparentur omnes. Ezechiel. C. 7o., ende was dese prophete ghecleedt ende gestoffeert als d'andere.
Item, al vaste buten an den voedt van den porpryze oft voerbaillie der vorseide Waelpoorte, als men incomt ter luchten hant, was eene stellagie mans lingde hooge boven der eerden, daer up een schoene vergier of prieel, omhangen al met groenen wullenen lakenen, binnen met sittene ronds omme, drye trappen nedercomende, verchiert al omme met veele diversschen schoenen bloemen van zoeter lucht ende roke; daer voren stont een barbecaenscele daer 't pryeel mede beloken was, an 't welke hinc de wapene van minen vorseiden gheduchten heere ende de wapene van der steede, ende rechts onder de wapene van der steede stont ghescreven met guldenen letteren: Inveni quem diligit anima mea. Cant. canticor. 3o. In dit priel knielde eene schoene jonghe maght van omtrent x. jaren oudt, ghecleedt met eenen witten sydenen keurse, ende met eenen witten sydenen mantle al van lakenen van damast, met schoenen hanghenden hare ghelijc eenre bruyt, ende met eene vincorde hoede up haer hoeft, ende leyde zoetelijc haer handekins te gadre, ende was needere gecomen drye trappen jeghen de comste van minen vorseiden gheduchten heere.
Item, binnen der vorseide Waelpoorten, jeghen over de Roze, stont een stellagie bedeckende de strate van der Gracht, ende daer up was de figuere van den Verlorenen Sone, die al 't sine onheerlyke over hadde brocht, te wetene: de vadere lanc gecleedt, eenen caproen ane ghetrocken, een roet ghesloeft mutskin daer up, drye cnapen achter hem met swartten gecleedt, de sone aermelijc gecleedt, sijn wambays quaet, sijn coussen
| |
| |
voer de knien onstic, de vader hem in sinen aermen ontfaende, ende gracie hem doende, overmidts der kennessen van sijnder mesdaet, ende onder voer 't vorseide stellagie stont ghescreven: Pater, peccavi in caelum, et coram te. Lucae. C. 14o.
Item, voer 't gasthuus was eene stellagie met eenen pauwelioene, daerin dat stont een prophete lanc gecleeedt met groenen, ende zeere wonderlijc verchiert, ende siende ter Waelpoorten waert, ende met de handt wyzende ter Peperstraten waert, houdende een rolle daer in dat gescreven stont: Lex clementiae in lingua ejus. Proverb. 3o.
Item, ten hende van der Peperstraten was gemaect een stellagie waer up dat ghetoght was de figure van Gayus, den keyser van Roeme; die was d'eerste stichtere van Gend, sittende in eenen keyserlyken setel, met eenen langhen zydenen habyte gevoedert, met eenen langhen grauwen barde, eenen keyserlyke hoedt up sijn hooft, eenen ceptere in de handt, ende neven hem stonden xij. senateurs, aen elke zyde vj. ghebaerdt, ghecleedt, met lange gevoederde cleederen, met bonten caproenen ende bonten mutsschen, daer boven up haerlieder hoofden, voer hem knielde Marcus Tulius, een van den xij. senateurs vorseit, blodtshoofs, den capproen up de schouderen ligghende, ende ghevende den keyser lof van diverschen libertheiten ende tiekenen van ontfarmicheeden bi hem ghedaen den ghevanghenen, die hy ghewonnen hadde in 't vercrighen van Roeme, maecte mede ende ordineerde in 't vorseide keysers ende der senaturen presencie eene oracie, beghinnende alsoe in de rolle, die hy houdende was, ende daer hy up was wyzende met sinen vingeren, ghescreven stont aldus: Diuturni silentii. Tulius, libro oration., ende buten an 't rabat voer de stellagie stont ghescreven: Nulla de virtutibus tuis major clementia est. Tulius, in eadem oratione.
| |
| |
Item, stont in de Hoolstrate dweers der straten een stellagie, daer up dat sat al gapende een groet Zwart Leeu, als oft hy briesschede, ende hadde in sinen pooet eenen rykelyken standart, van ons hardden gheduchten heeren wapenen; jeghen hem over lach eene schoene witte Witte Leeuwinne, onnozelijc gestrect up hare poeten, ende in midden tusschen hem bieden laghen iij. jonghe witte leeukins, die scheenen sijnde als halfdoot, de welke by den briesschenen van den Zwartten Leeu verwecten ende lijf ontfinghen. Supple, ende waren alle meesterlic ghemoleert ende gewrocht naer dlevende, ende an 't rabbat stont ghescreven: Quasi leo rugiet et formidabunt filii. Osee. Co. II.
Item, an Galileen muer, up 't hende ter Torrepoorten waert, was een stellagie met eenen rykelyken pauwellioene, waer in dat stont een prophete verchiert vremdelijc, ende costelijc vercleedt met eenen peersschen langhen habyte nar de joedssche ghyze, siende ter vorseiden Torrepoorten waert, houdende eene rolle in sijn handt, daerin dat ghescreven stont: Ecce venit desideratus cunctis gentibus et replebitur gloria ejus domus domini, Aggaei, C. 2o.
Item, al vaste an de Torrepoorte stont een stellagie zeere rykelijc behanghen ronds omme, binnen ende buten, met costelyken tappyten, daer up dat stont de figuere van David ende Abigael, dwijf van den sotten verwaenden Nabal de Carmelo, te wetene: De coninc David, rikelijc ghewapent met joedscher wapenen met sinen schilde van wapenen metter harpen, daerin staende ende hy hadde eene sallade ghestoffeert, met eender rykelyker croenen up haer hooft, achter hem stonden iij. van sinen ridders met allen zeer costelijc gewapent naer de Joedssche maniere, met wonderlyken vremden wapenen van schilderyen. Voer David knielde Abygael, die
| |
| |
David metter handt nam, gecleedt met eenen keurse ende mantele van groenen lakenen van Damas, ende achter hare knielden twe vrouwen, d'eene gecleedt met eenen keurse ende mantele van zwartten lakenen van Damas, ende d'andere met eenen keurse ende mantele van peersschen ghefigureerden zydenen lakenen, ende waren drye hardde schoenen ansichten; an 't hooft rykelijc gestoffeert van hoeden ende halsbanden naer de joedsche maniere, ende de vorseide coninc David van der indignacien ende torne, die hy hadde up den vorseiden sotten verwaenden Nabal, hy hem liet payen ter oedmoedigher beeden ende versouke van Abigail des vorseiden Nabals wive, ende voer dese stellagie stont ghescreven met groeten letteren: Benedictus dominus Deus Israël, qui te misit. Regum 24o.
Item, was de cleene Torrepoorte staende voer de groete Torrepoorte van boven neederwaert totter heerdden van alsoe hoghen als de vorseide poorte was, behanghen al met zwartten ende grauwen wullen lakenen naer de paruere van minen vorseiden gheduchten heere, 't zwartte up de syde ten stieghere waert, in midden was gehecht een schoen rykelijc blasoen van ons hardde gheduchten heeren wapenen met den tymbre ende met sijnder ordenen daer omtrent ende met sinen roupe boven staende, zeere costelijc van schilderyen verheven ende ghestoffeert, ende also neederwaert 't vornomde laken besayt met ghelyken costelyken ende rykelyken blasoene van schilderyen van den wapenen van den heeren, die in dien tijdt droughen de ordene van minen vorseiden gheduchten heere van den Thoizoene, de voernomde wapenen oec rykelijc gestoffeert met den tymmeren wayelen ende al haren toebehoorten alsoe men se gecostumeert es te slane in kerken daer mijn vorseide gheduchte heere houdt ende verheft sent Andries feeste; ende waren de wapenen
| |
| |
alsoe sy hier naer volghen, te wetene: de wapenen van den coninc van Arragon, van den hertoge van Orleans, van den heere van Crouwy, van den heere van Charny, van Mer Janne van Crouwy, van den heere van Antoing, van den heere van Vergy, van den heere van Noyelles, van minen heere van Charloes, van den heere van Humieres, van den heere van Darienne, van den heere van Golysenne, van den heere van Montagu, van den grave van Estampes, van den heere van Cuymbre, van den heere van Willervael, van den hertoghe van Alenchon, van den Begghe van Lanoys, heere van Molenbays, van Mer Symoene van Allaing, van den heere van Crequi, van den heere van Nuefchasteel, van den heere van Haubordin, van den grave van Hoestervant, van den heere Van der Veere, van den heere van Briederode, van den heere van Auchi, van den hertoghe van Cleve, van den heere van Lannoys, van Anthonis den Bastardt van Bourgognen, van den heere van Ravesteyn, ende was 't vorseide laken, daer dese wapenen up gehecht waren, besaidt met stalen ende viersteenen van schilderyen properlijc gemaect; ende onder dese wapenen rechs boven der poorten stont in eene rolle met gulden letteren aldus: Advenisti desiderabilis quem expectamus in tenebris. In historia resurrectionis. Nicodemus. Ende up dese poorte waren vj. trompetten daer an dat hinghen schoene rykelyke pinchiellen van syden gestoffeert, met der steede wapene, die met allen melodieuzelijc haerlieder trompetten luudden als Mijn Heere daer leedt, ende de selve Torrepoorte ende 't porprijs voren, ende de ydele plaetse tusschen bieden, waren binnen al verhemelt ende overdect ende oec ter zyden behanghen al met blauwen wullenen lakenen, binnen al bezait met sonne, manne ende starren in de ghyze van eenen hemele, ende daer waren inne ghestelt xx. tortscen, lichtende ende claer- | |
| |
heeden ghevende, midts datter anders gheen licht en scheen, ende was zeere rykelic om sien in 't doorlyden.
Item, up den Poul stout gemaect eene groete hoghe stellagie, met drye stagien upgaende L. voeten lanc, ende xxviij. voeten breedt, al verdect met blauwen lakenen, voren ghesloten met witten gordinen, de misterye diere upstont was dusdanich: Chorus beatorum in sacrificium agni pascalis; in de middewaert van der hogster stagien was een guldin troen, daer in 't personnagie van God den Vadre, sittende in eenen costelyken setele, heerlijc verchiert, met eender keyserlyker croenen up 't hooft, eenen septre in de handt, onder voer sijn voeten, eene gulden croene, onder de croene stont ghescreven, met gulden letteren, aldus: Vita sine morte in capite, juventus sine senectute in fronte, gaudium sine moerore a dexteris, securitas sine timore a sinistris. Boven omme de diademe: Hic est Deus potentissimus propter divinam majestatem; summus omnium optimus propter dulcedinis bonitatem; remunerator liberalissimus propter inmensam largitatem. 't Personnagie van der Maget Maria zittende t' sijnre rechter hant, uutnemende costelic verchiert, boven rondsomme hare diademe stont ghescreven: Haec est speciosior sole et super omnem stellarum dispositionem lucis compacta invenitur. Ende sent Jan Baptiste t' sijnre slinker hant, wat neerdere dan Maria, rondsomme sine diademe stont ghescreven: Hic est Baptista Johannes, major nomine, par angelis, legis summa evangelisatio. Ende an de rechte zyde van Marien, wat neerdere, was eenen choer van inghelen, die maniere maecten als men dese figure toghde van singhene, voer hemlieden stont ghescreven: Melos Deo, laus prophetis, graciarum actio. In 't ghelyke was ter slinker zyde van sent Janne een choer van inghelen, die maniere maecten van speelene up orghelen ende anderen veele diversschen
| |
| |
instrumenten van musiken, als men dese figure toghde, voer hemlieden stont ghescreven: Laudate eum in cordis et organo. Ende emmer waren de selve inghelen in biede de choren naer toghen van desen figueren, als de gordinen toegheschuuft waren, altoes singhende ende speelende zeere melodieuzelijc ende ghenouchlijc.
Item, up de tweeste ende dardde stagie stonden ter rechter zyden, eerst vj. confessoren ghecleedt als bisschoppen, in pontificale blauwe habyten, ende voer hemlieden stont ghescreven: Beati pacifici.
Item, neffens die, bet achterwaerts stonden vj. oude vaders ghelijc patriarken ende propheten, vercleedt met peersschen ende roeden heyken lanc tot der heerden ende al met langhe barden; voer hemlieden stont ghescreven: Beati qui esuriunt et scitiunt justitiam.
Item, daer neffens stonden bet achterwaerts vj. oude vaders met blauwen ende zwartten habyten totter heerden met mudtschen up 't hoovet; voer hemlieden stont ghescreven: Beati misericordes.
Item, doe volghden daer an de selve zyde oec bet achterwaert vj. Gods ridders, als sent Joerijs, sente Victor sente Maurissius, sente Sebastiaen, sente Quirijn, sente Gandolf, wylen hertoghe van Bourgognen, elc met sinen standarde van sijnder wapenen in sijn handt; voer hemlieden stont ghescreven: Christi milites.
Item, neffens die stonden vj. oude vaders met groenen habyten an, elc als een rechtere; voer hemlieden stont ghescreven: Justi judices.
Item, up de selve tweeste ende dardde stagien, stonden ter slinker zyden, ierst jeghen over de vj. confessoren, vj. jonghe maghden met schoenen hanghenden hare; voer hemlieden stont ghescreven: Beati mundo corde.
Item, daer an achterwaert jeghen over de Patriarken stonden vj. Appostelen; voer hemlieden stont ghescreven: Beati pauperes spiritu.
| |
| |
Item, daer naer jeghen over de Oude Vaders met blauwen ende zwartten habiten stonden vj. Heremiten, onder de welke stonden Maria Magdalena ende Maria Egipciaka; voer hemlieden stont ghescreven: Heremiti sancti.
Item, daer nar jeghen over de vj. Gods ridders stonden vj. Martelaers, als bisschoppen ende priesteren, vercleedt al met roeden pontificalen habyten; voer hemlieden stont ghescreven: Beati qui persecutionem patiuntur propter justiciam.
Item, jeghen over de vj. Oude Vaders metten groenen habyten stonden vj. Peelgryms, d'een van hemlieden sijnde sente Christoffels uutnemende groet boven d'andere; voer hemlieden stont ghescreven: Peregrini Sancti, ende waren alle dese voorscreven personnagien zo uutnemende rykelic ende costelic verchiert, gheabilliert ende ghepareert elc naer sinen heessch ende staet als dat onmoghelijc ware volcomelic te declareren oft te scrivene.
Item, up 't selve stellagie in midden van de vorseide personnagien stont eenen schoenen outaer, dierbaerlic ende kerckelic ghedect ende gheparreert ende voren up de dwale van dien outare stont ghescreven, met guldenen letteren: Ecce agnus Dei qui tollit peccata mundi. Ende up den selven outaer stont eene figuere van eenen Lamme ghemaect naer dlevende uut sijnre burst loepende bloet in eenen kelict; rontomme dien outare stonden veele inghelen, daer aff dat d'een hilt teekin van den cruce, een ander de columme, ende alle d'andere elc een teekin van den instrumenten ende tiekenen der passcien ons liefs heeren Jhesu Christi.
Item, voer elcken houc van den outare knielde een inghele, die hadden elc een wieroecvat stijf staende in manieren off sy gheworpen hadden ten vorseiden outare waert, ende voer de inghelen stont geschreven: Beati mites.
| |
| |
Item, up de figure van den vorseiden Lamme, ende up elc van den vorseiden anderen staten, waren gemaect, comende ende sprutende uut der personnagie van God den Vader, rayen in midden den welken scheen vlieghende eene schoene witte duve, in manieren van den Heylighen Gheest, de selve duve houdende een rolle daer in dat ghescreven stont: Repleti sunt omnes Spiritu sancto.
Item, recht vore de stellagie stont ghemaect eene schoene fonteyne verchiert ghelijc witten ende groenen marbre, de pilaer xxv. voeten hooghe boven den stellagien staende up eenen steenen voet, drye stieghers hoghe upgaende; daer aff den uppersten was dbat van der fonteynen, ende boven up den appel daer uut dat drye gorgelen liepen met wine, als mijn vorseide gheduchten heere daer leedt, stont een inghele houdende eene rolle daer in dat ghescreven stont: Fons vitae; ende omme den vorseiden appele stont ghescreven: Fluvius egrediebatur de loco voluptatis, ad irrigandum Paradisum. Genes. 2o. Ende an den bac van der fonteynen vorseit stont ghescreven ter eender zyden: Pocula quaerenti fons noster dabit amaena, ende ter ander zyde stont ghescreven: Hic est fons aquae vitae procedens de sede Dei et agni.
Item, de Peinsieders-straetkin in de Drabstrate was voren besloten met eene stellagie, daer up was een pauwellioen daer in een personnagie van eenen herdde gheabilliert met eenen schaeplepele ende anderen instrumenten, alsoe den herdden toebehoert, draghende up sinen hals een levende schaep, dat hy dede blieten als mijn gheduchten heere daer voren liedt; voer hem stont geschreven: Congratulamini mihi, qui inveni ovem quam perdideram. Lucae. 14.
Item, in den Hoyaert stont eene stellagie daer up dat gestelt was de figuere van Pompeius, wylen Capi- | |
| |
thein van Roeme, dewelke daer by hem hadde staende vier Ridders, alle rykelic ghewapent met wonderlyken wapenen van schilderyen naer de sede der Romeyne, ende voer hem knielde de coninc van Hermenyen ende drye van sinen Edelen, als voren rykelic gewapent met harnassche van schilderyen naer der Sarrassienen maniere, den welken coninc Pompeius ghevangen hadde omme de rebelheede by hem ghedaen jeghen de Romeyne ende siende de oedtmoedt ende onderdanicheit van den selven coninc, hadde deeren ende compassie up hem, steldene ende restitueerdene in sinen eersten staet, gaf hem widdere sine croene, landen ende eerlijcheeden, midts dat Pompeius dochte sijnde alsoe groeten eere ende lof te verghevene als te verwinnen; ende voer dit stellagie stont ghescreven: AEque pulchrum est vincere reges et parcere. Valerius, in Lib. V. cap. I, de Clementia; ende alsoe was mijn vorseide gheduchte heere passerende ende treckende ter Cortter Muntten, over de Vischmarct, over 's Gravenbrugghe, over Sente Veerhildenplaetssce tot an den voet van der Hooftbrugghe; daer stont een stellagie daer een prophete up stont, die in 't water wyzende was ghecleedt ghelijc den propheten boven ghescreven, ende hadde eene rolle in de handt, daer in dat ghescreven stont: Respice, domine, in servos tuos. Psal. 89. In 't voernoemde water beneden der Hooghbrugghen stont eene figuere ghemaect aldus: Eerst was dwers over dwater ghesparrent eenen reep, daer an hinc eenen blauwen hemele, die open ghinc, daer uut dat quam een inghele, die neederdaelde tot boven eenen pauwellioene, dat over een groen heylandt hinc in 't watre gemaect, ende dat pauwellioen haelde d'inghel up metter hant, ende doen stont onder dat pauwellioen up 't vorseide heylandt Onse Heere gecleedt met eenen grauwen keerle, ende niet varre van Onsen Heere lach een schepelkin,
daer in
| |
| |
dat waren: sent Jan, ewangeliste, ende sente Pietre, die maniere maecten van visschene; sent Jan stont starkelic en sach up Onsen Heere ende hadde eene rolle in de handt, daerin dat ghescreven stont: Dominus est. Sente Pietre wilde metten selven uutgaen tot hem, ende schoet tot den schouderen in 't watre, sonder diepere te sinkene, doen stac hy sijn armen ten watre ute met eender rollen in de hant, daer in dat ghescreven stont: Domine salvum me fac. Onse Heere dat aensiende hadde oec eene rolle in de handt, daer in dat ghescreven stont: Modicae fidei quare dubitasti. Matt. C. 14; ende doen liet de voernoemden inghel 't pauwellioen nederdalen over Onsen Heere.
Item, aen de Hooftbrugghe an 't poortkin van 's Gravensteene stont eene stellagie, daer up dat stont een prophete als voren ghecleedt, wysende ter Buerchstraten waert, ende hadde eene rolle in sijn handt, daer in dat ghescreven stont: Exultabunt omnia ligna silvarum à facie domini, quia venit. Psal. 14o.
Item, up dhende van der Burchstraten vore den Drake stont eene groete stellagie overdect met groenen lakenen, voren schuvende met witten gordinen, daer dusdanighe eene figuere up stoet, te wetene, up d'een hende stont gemaect een schoen rykelic casteel met eender schoender poorten, met veele torren ende carthiellen, an de welke hinghen de wapenen van allen ons gheduchte heeren landen, naer de maniere van den title, die hy doet scriven, rikelijc ghestoffeert van schilderyen ende 't casteel scheen oft al van metscelryen ghesijn hadde, ende daer voren stont ghescreven in groeten letteren: Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilat qui custodit eam. Psal. 126.
Voer de poorte van desen casteele stont eene figure van eenen man ghecleedt in deser manieren, te wetene
| |
| |
met eenen habite, de rechte zyde van roeden gulden lakenen lanc tot der heerden, de slinke syde van bueckelschen lakenen cort tot den knie ghegordt, houdende in sine slinke hant eene spade, in sinen rieme stekende een haumes, ende up sijn hooft eene ghevoederde mudssce, alsoe de Benedictinen draghen, ende achter hem besyden der voernoemder poorten van den casteele stont ghescreven: Diligam te, domine, fortitudo mea. Psal. 18o, ende dese man aldus ghecleedt betiekende de drye staten; de ghevoedderde mudtssche, den gheestelyken staet; 't gulden laken, den eedelen staet; dbueckelsschen laken, spade ende haumes, den ghemeenen staet. Noch voer de personagie van desen man stont een groet rueze met eender vreesselyker wapene in de handt, die gehieten was Mars, rikelic ende costelic gheabilliert met wonderlyken vremden wapenen naer d'oude harnassch, al van schilderyen, die in sine maniere toghde dat hy bewarende ende beschermende was 't vorseide casteel, ende neven hem stont een Zwart Leeu, ghemaect up eenen levenden man roerende ende briesschende ghelijc den leeu, maniere makende als oft hy den reuze bystanticheyt doen wilde, ende up d'ander zyde van deser stellagien stont eene groete felle ende wonderlyke wildernesse, al groene verchiert met diversschen boemen ende haghen, daer in waren groete menichte van wilden dieren, som uut berghen, rodtsschen ende holen kikende, som blykelijc staende, als draken, lindewormen, beerren, wulven, vossen ende andere, elc naer 't sine, vlieghende serpenten, al ghemoleert ende costelic ghewrocht van schilderyen naer dlevende; daer waren oec in, levende seminkels, hazen, conynen, eenkoernkins ende vossen, het scheen dat dese dieren al wilden bespringhen 't vorseide casteel omme te destrueerne, waer aff de significacie es dusdanich: de casteel betiekent alle mijns gheducts heeren
| |
| |
landen van sinen title, ende daer omme hingher an de wapenen van sinen landen; de voernoemde man in drye manieren ghecleedt, betiekend de drye staten van mijns vorseids gheduchts heeren landen; de rueze, die metgaders den leeu 't casteel bewaert jeghen de felle dieren, betiekent onsen hardde gheduchten heere ende prinche, die alle sijn landen ende de drye staten der selvere, vromelijc bewaert ende beschermt jeghen alle sine vianden, die hem oft sinen landen yet mesdoen willen.
Item, t' Sanderswalle up 't hende van der straten an den Guldenen Rinc stont eene stellagie wit verdect, daer up dat was de coninc Salomon, zittende in sinen coninclyken troen in eenen setele van yvorye, rykelic ghecleedt met coninclyken habyten, drye van sinen ridders by hem staende, ende de coninginne Saba knielde voer hem, met drye van haren maghden oec costelic ghecleedt ende gehabitueert, ende de coninc Salomon boet haer sinen coninclyken ceptre, als oft hine haer in de handt gegeven soude hebben, ende voer 't vorseide stellagie stont ghescreven: Major est gloria tua quam rumor quem audivi. Reg. L. 3. C. 10.
Item, up 't Plaetskin t' Sanderswalle stont eene stellagie, daer up dat gestelt was de figure van Gedeon als een capithein van den juedtsschen gheslacht, stont rykelic gewapent nar de juedtssche maniere, al van schilderyen aen eenen heeckeboem, daer een vlies onder lach, ende neven hem stonden drye van sinen ridders, oic rykelic gheabilliert met harnassche van schilderyen, al nar de juedtssche maniere, ende up desen boem sat een inghele, die maniere maecte als ofte hy Gedeon wat belovende hadde geweest, ende over d'ander zyde van den boeme knielde iiij. van den kinderen van Hisrahel al nar de juedtsche zeede ghecleedt, ende voer dese stellagie stont ghescreven aldus: Dominare nostri tu, et
| |
| |
filius tuus, et filius filii tui, quia liberasti nos. Judicum, 8o, al dwelke gheschiede aldus, naer dat hem d'inghele de victorye toegheseit hadde.
Item, voer den Wal by der poorten van mijns vorseids gheduchts heeren hove, stont eene stellagie, daer up een groet grijs olyfant, ende hadde an sinen mule eenen langhen snabbele daer wijn uut liep, ghelijc oft eene fonteine ghesijn hadde, ende hadde twe langhe hanghende hoeren, twe groete barrende oghen, eenen ghecnobbelden nueze, ende twe langhe tanden up 't fautschoen van bieers tanden, zeere wel naer dlevende gemaect, want in 't maken van desen waren twe wercghesellen, die levende olifanten gesien hadden, ende stont dese olifant in eene groene verduere van ghersse, ende dese olifant hadde up sinen rugghe staende eenen groeten casteel, ghelijc oft hy van corrielen ghemedtst ware, daer in dat stonden viere kinderkins ende twe mans al vercleedt nar de juedtssche maniere, ende zwart als Morianen, elc met eender javerlinen in de handt, de welke zeere soetelijc ende wel songhen een nieu liedekin, gemaect up de incomst van minen voernoemden gheduchten heere, betiekende elke lettere voren in 't beghinsel van elken regulen eene lettere van den name van Gendt, alsoe 't hier naer in 't vorseide liedekin blyken mach:
Vive Bourgogne! est nostre cry,
Gardons l'en fait et en pensée:
Aultre n'aray, car il malgrée,
Nous le voulons toujours ainsi.
Vive Bourgogne! est nostre cry,
Du cuer chantons, je vous en pry,
En sa haulte joieuze entrée,
N'espargnons florin ne demi,
S'il est venu en sa contrée,
En no triestresse en est finée;
Se crions par la rue ainsi:
Vive Bourgogne! est nostre cry.
| |
| |
Al vaste an de poorte van mijns gheduchts heeren hove ten Walle, was een stellagie, daer up een prophete, ghecleedt ende gheabilliert naer d'oude wet, hebbende in de handt eene rolle, daer in dat ghescreven stont: Haec requies mea. Isaiae. Xo.
Item, alle wethouderen, die niet met buten en waren ghereden jeghen minen vorseiden hardden gheduchten heere, te wetene, dmeeste deel van der Wet, metgaders beede de Dekenen, te wetene: den huerverdeeken van den Neeringhen ende den Deeken van der Weveryen, met haerlieder pareerhabyten, ende met haerlieder sergianten, boden ende ghesellen van den zweerde, alsoe haerlieder state toebehoert, stonden notabelijc in schoender ordinancien in 't hof ten Walle, ende ontfinghen daer minen vorseiden gheduchten heere, uzerende de ghelyke woerden ende presentacien als voren, die zy hem daden segghen by der mont van meester Pieteren Bierman, advocaet ende pencionarijs der vorseide steede, in vlaemssche aldus: ‘Hardde, hooghe, hardde moghende, ende hardde exelent prinche, onse hardde gheduchte ende natuerlijc heere, wy hebben langhe begheert uwe hardde blyde compste in uwe goede steede van Gendt; wy sien nu de huere daer of wy bedanken onsen ghebenediden Scheppere van der gracien, die hy ons gedaen heeft desen dach, want sekerlijc dese hardde, blyde ende hardde ghenouchlyke comste, weert van ons ende uut onser hertten, alle de ducht ende vrieze, die wy hadden, dat uwe verbolghentheit noch niet en was ghecesseert t'onswart, maer overmidts dat u ghelieft by uwre goedertierrer gracien ons te visentherene, wy houden ons over ghecertiffieert ende versekert, dat alle voerledenen tijdt es vergheten ende gheweert van uwen hardden, eedelen persoen, dies wy u bedanken soe wy alder oetmoedechlijcst mueghen; hu presenthe- | |
| |
rende 't gheent, dat es in onser macht, dats te wetene: ons lijf, ons goet, onsen wille, ende al dat u ghelieven sal ons te bevelene, omme te levene ende stervene t'uwen segghene ende ordenancie, omtrent ende jeghen alle menschen, ende Ghi sijt hardde willecome, onse hardde, gheduchte heere ende natuerlijc Prinche, ende al hu gheselschip.’ Dit aldus geseit ende daer up vercreghen hebbende sine princhelyke goederthiere ende gracelyke andtwordde,
soe trac elc in 't sine, dat wel was ix. hueren in den havondt, ende dede mijn gheducht heere wel vier hueren tusschen der eerste poorten ende sinen hove.
|
|
Auteursrechtvrij