|
| |
[1437]
De vrezelyke woensdagh in de Sinxen-weeke.
Lodewijc van den Walle, borgermeester van Brugghe, comende van den prinche, den hertoghe van Bourgoengien, grave van Vlaenderen, die alsdoen te Rycelle lach, hy brochte van 's princhen weghe eenen brief aen de wet ende de deekens van Brugghe, denwelken brief hy toghede 's woensdaghs in de Sinxen-weeke, mencion makende als dat de prinche meende te treckene in Hollandt met iijm peerden, dewelke als over den naesten wech souden Brugghe laten ende trecken te Male toe, ende van danen ter Sluus, maer de prinche soude eerst comen in Brugghe met sinen huusghesinde, ende met sinen eedelen tot vc perden, ende bliven in Brugghe drye oft vier daghen, omme wet ende vonnesse te doene van der doot van Morissijs, den burgermeester, ende van Jacoppe van Verssenare, sinen broeder. Het was gheordineert dat de iijm Pickarden souden van Sente Michiels buten Brugghe trecken, over de Wasscheghem-brugghe, by den Screyboeme, ende soe voort
| |
| |
te Male, omme dat quatertempre was ende vastendach, dat sy te Male mochten hare maeltijdt doen. Die van Brugghe sendden te Male x hoedt broedts, eene tonne boteren, iiijm eyeren, viij tonnen biers, ende een vadt wijns, maer te Male en quam niemant van al den Pickaerden, want sy quamen alle met den prinche vore de Boeveryepoorte; alle de collegien van Brugghe waren, omtrent den dryen nar noene, ter Boeveryepoorten processyewijs den prince te ghemoete, omme met waerdicheeden den prinche ende sine eedele te willecomene. De prinche comende in de Boeveryepoorte, hy bleef daer arresterende wel twe hueren lanc, by den burgermeester Lodewyke Van den Walle, ende de prinche sendde eenen ruddere, hem xije, boven up de Boeveryepoorte, ende dat was de bastardt van Dampire, omme 't schof van der poorten te ondersettene, soe dat men 't niet soude connen needer laten, tot dat de prinche met al sinen volke, dat hem volghde, in Brugghe sijn soude. Die van Brugghe merkende hoe dat de prinche ghewapent was, ende wel iiijm volcx met hem, de someghe hadden tornikielen ende wapenrox an, ende de prinche hadde neven hem vj oft viij orloghs wimpelen, daer die van Brugghe quaet in merctten ende suspicie in hadden, als duchtende dat om 't proffijt van den ghemeene niet en was, dat hy met soe veele ghewapents volcx in de steede quam. Omtrent den viven nar vesperen, als in Brugghe wel xiiijc volcx inghelaten was ende meer, doen quam de prinche in Brugghe alder ierst, ende hadde by den twe hueren gherasteert in de Boeveryepoorte, ende hy rydende ter vrydachmarct, meende dat de andere, die noch buten der vorseide poorten waren, hem volghen souden, maer de wet ende de dekenen, met groeter pinen, deden de Boeveryepoorte toesluten, ende bleven daer buten bet
| |
| |
dan xxvc gewapende, meest al te paerde, ende omme dat sy vonden de Boeveryepoorte ghesloten, sy quamen voer de Smeedepoorte, dewelke oec in tijdts ghesloten was, dat sy niet in en quamen, want hadden sy te dier poorten in ghecomen, Brugghe hadde verloren gezijn, midts dat die van Brugghe onghewapent waren, want het was voernoens gheboden in elc ambacht, dat elc soude gaen ten suverlijcsten, dat hy soude connen, des achternoens, den prinche te ghemoete ende onghewapent. Als de prinche was ter vrydachmarct, met sinen volke, hy sendde Mer Joeze Van Huele ter marct, omme te besiene oft de steede van Brugghe de marct verwaert hadde met eenige ghewapende lieden; als Mer Joes ter marct was, hy sprac tot sinen lieden, aldus: Allons légièrement à Monsseigneur de Bourgongne, il aura le marchiet à sa volonté, car Bruges est gaengyé, on tuwera les rebelles de Bruges. Een poorter van Brugghe hoerde Mer Joeze spreken, ende hy seide: ‘o Heere! ghi wet qualyke wat in dese twe Hallen zijn, daer moghen wel hardde veele lieden in sijn.’ Doen reedt Mer Joes voer de barnecamere 's princhen hove waert, ende van daer in de Dwersstrate, daer de prinche was, met sinen eedelen, ende omme dat de prinche niet seker en was om de marct te hebbene te sinen wille, de bastardt van Sent Poel riedt dat men weder soude ryden ter vrydachmarct, dewelke vul was van den commune al onghewapent, ende hy riep met luder stemmen sinen roup: Haubordin! Haubordin! tendés vos ars, tendés vos ars! ende de archiers die schoten naer dat volc up de strate, sy schoten naer 't folc, dat bloedts hoeves lach ten solderveynsteren met reverencien willecomende den prinche ende sijn eedele. De archiers quetsten veele volcx, ende haer pylen bleven stekende aen de solderveinsteren, ende aen de ghevelen van den
| |
| |
huuzen, ende by der Zuutsandtbrugghe staken pylen ende schichten in de tichellen-daken van den huuzen; al van der Dweersstraten tot der Zuutsandtbrugghe mochten steeken bet dan iijc schichten an bieden zyden van der straten. De prinche coes de steede up den hoghen hil van der vrydachmarct an de bieestemarct, daer was hy, met sinen volke ende met sinen eedelen al ghewapent, hebbende een bloet sweerdt in sijn hant, sittende up een corssier, ende sijn archiers schoten vaste naer 't comuyn van Brugghe, ende sloughen met haren zweerden ende quetsten veele volcx. Race Yweins, backere, by der Nazarette, dewelke was een oudt patroen, hy stont by den prinche, ende dede sinen hoedt aff vore den prinche, hem willecomende, hy was voer den prinche doot ghesleghen; een cuypere, ghenaemt Martin Van der Smissen, die doende den prinche oec werdicheyt, was daer vore hem oec doot ghesleghen. De prinche met sinen eedelen, ende met sinen Pickarden hilden bataillie, up de varkenmarct, altoes schietende ende slaende up 't comuyn dat daer liep onghewapent, ende sy riepen met luder stemmen: Ville gaengié! ville gaengié! tuwés tout! tuwés tout! ende dit riepen sy soe lude dat de Pickarden, die buten Brugghe waren vore de Boeveryepoorte hoerden den roup ende dat gheruchte, daeromme daelden de someghe van hemlieden needer met haren paerden in de veste by der Boeveryepoorte, ende oec by der Smedepoorte, ende zwommen met haren paerden in Brugghe, ende de someghe verdronken. Die van Brugghe, ende sunderlinghe 't comuyn siende dat men se dootslouch ende dootschoet, ende oec hoerende den roup als sy riepen: Tuwés tout! ville gaengié! sy liepen t' huuswaert ende hem wapenen, ende someghe ambachten brochten hare rybaudekins ende hare voghelaers ter
| |
| |
Noordtsandtbrugghe ende ter Zuutsandtbrugghe, ende sy sloughen houtene cappen in de voghelaers, ende schoten nar de Pickardts, ende de prinche ende sijn volc hoerende de busschen schieten te hem waerts, wordden alle verwondert ende vervaerdt, ende waenden vlien uut Brugghe ter Boeveryepoorten uute, dewelke sy ghesloten vonden, ende by Sente Julyens was een horribel strijdt, ende was daer zeere ghevochten. De bastardt van Sent Poel die slouch Jans kint Van der Haghe doot, ende up de veste aldaer waren ij brugghelinghen doot ghesleghen. Die van Brugghe siende den groeten uploep van den Pickarden, sy en spaerden niemende, sy sloughen binnen cortter tijdt wel xxij Pickarden doot, tusschen Sente Juliens ende der Fonteyne in de Boeveryestrate, ende de heere van Lilladam bleef doot ghesleghen voer Sent Juliens-capelle. Dit verhoerende de prinche dat men sijn volc aldus doot slouch, hy reedt met cender meenichten van sinen eedelen doer de hantghewercstrate ter vesten toe, ende ter Boeveryepoorten waert, ende Jacop Van Ardoye, hoeftman van den schaerwetters, haelde eenen smedt ghenaemt....., uut sinen huus, ende die smet brochte hamer, tanghe ende bietels, ende slouch 't slot aff van der poorten, ende omtrent den vij in den avondt riedt de prinche uut Brugghe te Rousselaer waert, met sinen gheselschepe; dese arme man, dese smedt, die de poorte upbrac, hem was bevolen den prinche te volghene, om dat hem die van Brugghe niet mesdoen en souden, want hy hadde princhipalyken den prinche ende sijn eedele, die by hem waren alle haer lijf behouden. Dese aerme man volghde den prinche uut Brugghe, ende liet wijf ende kindere, ende hy trac by den prinche, daer hy wel was ontfaen, ende de prinche beval hem 't hof te volghene, ende soudene hoghelyke versien hebben, voer den ghe- | |
| |
trouwen dienst, die hy hem in sijnder nooedt ghedaen hadde. Den prinche volghden uut Brugghe Lodewijc Van den Walle, de burgermeester van Brugghe, Mer Roelant Van Uutkerke, Mer Colardt Van
den Clyte, souverain van Vlaenderen, ende veele poorters, die uut Brugghe ghevloen waren, ende oec veele heeren van den Vryen.
Nota, dat van der Fonteinen in de Boeveryestrate tot den Tolhuuze aen de Boeveryepoorte, de greppen, die laghen twe daghen lanc vul bloedts, an biede syden van der straten, ende de straten bleven iiij daghen lanc ghevaruwet al roedt van den bloede van den Pickarts, die daer versleghen waren, ende oec som gequetst waren. Up den donresdach waren alle de doode Pickaerts ghevoert up 't kerchof te Sent Janshuus, ende daer waren sy begraven, ende de heere van Lielladam van ghelyke, het was in sinen tyde gheweest een de vroemste riddere ende beste capitein van Vrankeryke, hy wan Parijs twe warf met den zwerde. Up dien donresdach waren in Brugghe bet dan lxxx Pickarden ghevanghen, waer aff de someghe waren 's princhen meyseniede, als meester Symon, de biechtvadere van der princherssen, ende twe sanghers van der capellen, ende bet dan xxx andre van 's princhen meiseniede; ende binnen dardden daghe men ontslouch se van der vanghenessen, ende men liet se vranc ende vry wechgaen. Up dien donresdach waren te Sent Janshuuze ghebrocht viij Pickaerts, die tot der doot ghewondt waren, waer aff dat de v ghenazen. Ghi hebt wel ghehoert van den smedt, die de Boeveryepoorte upslouch, ende den prinche ende sijn volc uut Brugghe halp, ende hoe dat hy den prinche volghde uut Brugghe, enz. Dese schamel man verlanghen hebbende naer sijn wijf ende naer sine cleene kindere, ende niet peinsende oft denkende up eenighe mesdaet, hy quam tot Brugghe by sinen wive ende by sinen kinderen;
| |
| |
die van Brugghe dit vernemende sy haelden desen smedt, lieden in vanghenesse, ende daer nar sonder ander mesdaet oft quaetheeden ghedaen hebbende, sy daden desen armen schamelen smet onthoefden, ende daer nar quaerteleren. 's Vrydaghs in de sinxeneweeke laghen te Brugghe in den Steen, bet dan C ende xxx Pickarde, van denwelken waren up dien achternoene up een schavaut, up de marct xxij Pickarden onthoeft.
Omtrent Sente Barnabasdach die van der Sluus by bevele van den prinche deden 't Zwin stakijtsen, soe dat negheen goedt te Brugghe comen en mochte, ende de prinche gaf hemlieden den upslach van allen comanschepen, ende sy deden 's donresdaghs nar Sente Barnabas ter Sluus een ghebodt van 's princhen weeghe, dat elc coepman van wat lande oft nacien dat hy zy, mach sijn goedt ter Sluus bringhen als ten stapele, ende updoen om te vercoepene, ende oec ander goedt coepen, sonder die van Brugghe ende van den Damme, ende den vyanden 's lands. Van der Trinitheytdaghe tot Sent Jansdaghe-Baptisten soe waren de drye staten van Vlaenderen, 't clergiet, de eedele ende de twe steeden Gendt ende Ypere, drye waerften te Gendt tot 's princhen rade, omme te middelene de sticken van die van Brugghe, ende van die van den Vryen. De nacien van den coeplieden versochten an den prinche ende an sinen raedt, ende oec aen de drye Staten 's lands van Vlaenderen, dat men 't stakijts ter Sluus uute dade, soe dat haerlieder goedt mochte vranc ende vry varen te Brugghe, ende oec van Brugghe te haren lande waert, ende zy begheerden te Brugghe te blivene metter woene, omme dat sy hare woensten ende hare herberghen daer hadden, oft sy souden Vlaenderen laten, ende oec alle de landen, die den hertoghe van Bourgoengien toebehoerden, ende souden souken een vremdt landt den her- | |
| |
toghe van Bourgoengien niet toebehorende. De concluzie van den prinche ende van sinen rade, was om Brugghe te verhongherene, den coepman uut Brugghe te verjaghene, ende alsoe Brugghe te sinen wille te ghecrighene, ende by aermoeden in subjectien te bringhene, ende om al dit te bet te vulcomene, soe dede de prinche in allen steeden bevelen dat niemant soude te Brugghe vytaillie voeren, mar die van Gendt en wilder doen niet in consentheren, maer sy quamen saterdaghs te Brugghe, ende brochten gendts broedt ter vente, ende de schiplieden brochten hout ende torven, ende sy voeren t' Antworpen, ende brochten van danen
soudt, kueyte, Hamborghen bier, Rijnsschen wijn, ende andre vitaillie. Die van Brugghe daden alle de bomen vellen, die omtrent Brugghe stonden, sonderlinghe die binnen de palen stonden van Brugghe, ende oec die den poorters toebehoerden, die uut Brugghe ghevlouwen waren, ende sy maecten daer aff blochuuzen, ende bollewerken an alle de poorten van der steede. Omtrent Sent Jansmesse begonste de taruwe zeere te dierene, ende de Hoesterlinghe brochten veele scepen met hoesterschen coerne gheladen, dat sy gherne te Brugghe ghebracht souden hebben, maer sy en mochten vore 't stakijts niet lyden. Dit verhoerende die van Brugghe, sy sonden uut iijm vromer mannen omme de Sluus te belegghene, ende 't coren te hebbene, dwelke coren was ghevoert ter ware by Ardenborch, ende up waghenen gheladen, ende alsoe te Brugghe brocht, bet dan vjm hoedt. De steede van Brugghe cocht ende sy vercocht voort den ghemeenen volke, ende den armen gaf men 't hoedt om vj sch. gr., want de taruwe galt te Sinxenen x sch. gr. tot in 't hende van Oughstmaent. Up den anderen dach in Hoymaent beleyden die van Brugghe de Sluus xviij daghen lanc, ende up dien selven dach die van der Sluus verbarrenden
| |
| |
de Mude, omme dat die van Brugghe daer niet logieren en souden; sy schoten by nachte ende by daghe up de Sluus, ende sy dedere veele schaden in, sy schoten de Weestpoorte in sticken, ende griefden menich huus, dat sy in sticken schoten, ende de daken doerschoten; dat bellefroet van der Halle schoten sy aff, doodden ende quetsten meenighen man, met haren donrebussen ende colueveren, de wyle, dat men vore de Sluus lach.
De wet van Gendt ende someghe deekens van den neeringhe van Gendt quamen te Brugghe, om die van Brugghe te beradene, als om middel te vindene den prinche met te payene, ende om den coepman in Vlaenderen te behoudene; ende die van Gendt begheerden hare privilegien te siene, die sy hebben up de Sluus, ende up die van den Vryen, ende sy wilden oec sien den brief van den acorde van den payse, die gemaect was te Dornike, tusschen Brugghe ende Gendt, by den coninc Karle van Vrankeryke, in 't jaer M. CCC. ende lxxxv, up Sente Luciendach. Als die van Gendt de privilegien van Brugghe ende den brief van Dornike ghesien hadden, sy seiden dat die van Brugghe recht hadden, ende die van der Sluus onrecht, ende die van den Vryen al onghelijc, ende by dien, die van Gendt waren zeere neernstich an den prinche, dat Vlaenderen soe in payse staen mochte, als waer by dat de coepman in Vlaenderen vry gaen ende kieren mochte. De prinche wilde in Vlaenderen someghe steeden ghemandt hebben met Pickaerden ende met Franssoyzen, ende stellen vremde capiteynen omme de steede van Brugghe mede te berydene dat menre negheene vitaille voeren en mochte oft draghen, mar die van Gendt ende van Ypere verandwordden 't soe by den prinche, ende an sinen raedt, segghende, dat het niet van noede en was eenighe Pickarde oft vremde volc te doene comen in
| |
| |
Vlaenderen om Vlaenderen te regierene, ende Brugghe te berydene oft te bedwinghene, ende Brugghe ware starc ghenouch om hare kueren, rechten ende privilegien te behouden, ende elke steede van Vlaenderen soude poghen om 's princhen eere ende sijn recht te bewarene. Up den xixten dach in Hoymaent, die van Brugghe, dewelke xviij daghen gheleghen hadden vore de Sluus, sy lieten de Sluus ende quamen te Brugghe waert by den rade van dien van Gendt. Die van den Vryen ende someghe fugitive van Brugghe, die ter Nieuport laghen, sy quamen getydelyke by Brugghe, ende roefden de Haghepoorters van Brugghe, vinghen se ende rentsoneerden se, ende sy logierden dicwyle te Tilleghem, ende daeromme daden die van Brugghe de boemen omtrent Tilleghem vellen, ende 't castiel van Tilleghem breken. Die van der Sluus quamen by wylen noordt ende oest van Brugghe, met groeter meenichten, ende roefden 't folc ende vinghen 't, daeromme die van Brugghe bewaerden den Dam, ende sonden daer alle weeken nieuwe soudeniers; die van der Sluus quamen in diversschen prochien, daer de Haghepoorters van Brugghe woenden, als te Heyle, te Moerkerke, te Muenicsreede, te Viven, te Ziezeele, te Waescappele, ter Donc, te Maldeghem ende te meer plaetscen, ende roefden de prochien, ende vinghen de ryke landtlieden ende voerden se ter Sluus ghevanghen, ende waren zwaerlyke gherantsoneert. Daer waren by tyden bestande ghemaect, dat die van Brugghe mochten komen tot den prinche als in Oustmaent te Cortryke, ende als die van Brugghe te Cortryke quamen, de prinche en quam 'er selve niet; doen waest uutghestelt te vergaderene te Dendermonde, daer de prinche oec niet en quam; daer naer waest te Brugghe ghestelt, en van dane t' Aelst, ende van al desen dachvarden, daer en quam niet aff, want de
| |
| |
prinche en woude van die van Brugghe niet hoeren ghewaghen.
Up den saterdach naer Sente Baefsdach 't garnisoen van der Nieupoort, Mer Jan van Uutkerken met al sinen gheselschepe, bet dan met C. ende xx paerden quam 's nuchtens voer Brugghe gereden voer de Smedepoorte, ende sy roefden coyen, schapen ende zwinen, ende dat suvel dat de landtlieden meenden te Brugghe ter marct te draghene, ende sy roefden se van haren gelde, mar die van Brugghe worddens gheware ende trocken uut, bet dan met xijc mannen tot Koekelare, ende namen hemlieden widdere al den roef, ende die van Brugghe te Coukelare comende, de bastardt van Belle, de prochipape Mer Heinrijc Van Eyngardtsvliete, deeken van Oudenborch, sy waren hem xije in 't casteel van Pieteren Van Belle, ende schoten na die van Brugghe, sprekende schimpelyke ende onuttelyke die van Brugghe toe, als waeromme de ghesellen van Brugghe met eenen stouten moede vulleden de vesten van den casteele, ende beclommen 't ende ghecregen 't up dien selven saterdach, nemende al dat sy in 't vorseide casteel vonden, ende sy vingen den bastardt van Belle, den Her Heinrijc, hem xijc, ende brochten se te Brugghe in den Steen ghevanghen, daer sy laghen, bet dan xxij weeken lanc, ende men stac 't fier in 't vorseide casteel, ende hadden die van Brugghe daer niet aldus gelet ende hadden ghevolght, sy hadden ghecreghen dat meeste deel van Mer Jans Van Uutkerke volke, als den bailli van Berghen, Philips van Lompre, ende eene meenichte van den fugitiven van Brugghe, ende van den heeren van den Vryen.
Up den xten dach in Octobre, soe hadden die van Brugghe een saufconduyt omme te Rycelle te treckene, ende te tracterene te payze xiiij dagen ghedurende, ende
| |
| |
al desen tijdt dore, soe was de prinche t' Atrecht, ende die van Brugghe keerden widdere sonder iet te doene. Up den xixten dach in Octobre, de smede van Gendt waren in 't huus van haren ambachte om collacie te houdene; doen sprac Jan de Cachtele dat goet ware dat men in Vlaenderen dade eenen ommeganc om Vlaenderen in payse te stellene, dat de coepman vry gaen ende keeren mochte, ende 't comuyn neeringhe hebben, ende al Jan Cachtels gheselschap was van dien wille, ende daeromme Jan Cachtel ghinc ter marct met sijnder banieren, ende binnen cortter tijdt alle de neeringhen die volghden hem al ghewapent ter marct, met haren banieren; vore der vespertijdt, daer waren lxvij banieren. Ende des anderdaghs up den xjm Maghdendach soe traken die van Gendt met groeter heercracht uut Gendt met tenten, pauwellioenen, ende sy sloughen hare tenten buter Waelpoorten te Merkerke, ende sy ontboden alle de steede ende de dorpen van harer casselryen, dat sy souden comen ghewapent tot hemlieden met haren banieren.
Up Sente Symoens- en Judendach ghinghen roeven someghe Sluzenaers in Sente Lauwereins-prochie, by Malderghem ende by Bentille; daer waren zy ghecreghen ende ghevanghen ende ghevoerdt in 't Ghendtssche heere, daer waren sy alle viij onthoeft. Binnen der selver tijdt de heere van der Veere uut Zeelandt quam in de Sluus, ende ginc met eender meenichten van Hollanders ende van Zeelanders ende van Sluzenaers te Oestkerke, ende roefden ende sloughen daer 't folc doot.
's Dycendaghs daer naer, doen trac de vorseide heere van der Veere te Lisseweeghe, ende daer was zeere ghevochten, ende bleven daer doot xvij Haghepoorters van Brugghe ende oec veele Sluzenaers, ende daer bleef een joncheere uut Zeelandt van 's heeren lieden van der Veere.
| |
| |
Up Aldersielendach 's nuchtens, die van der Sluus waren te Heys ende te Blankenberghe, ende deden daer veele quaets ende schaden, roevende de arme lieden. Die van Brugghe dit verhoerende traken uut met groeter macht, ende namen hemlieden den roef, dien sy gehaelt hadden, ende brochtene binnen den selven avonde in Brugghe. 's Andersdaghs naer Aldersielendach, die van den Damme, metgaders de soudeniers van Brugghe, die ten Damme laghen, sy ghinghen by nachte reysen te Lapschure, te Hannekinswerve ende te Moerkerke, ende sy brochten in den Dam eenen groeten roef van beesten. In dien tyde galt de teruwe xviij, xix sch. gr.
's Dycendachs na Aldersielendach, doen vertraken die van Gendt met harer casselryen, ende quamen up den vijten dach in Novembre in Eekeloe logieren. Die van Brugghe met someghen deekens reden te Eekeloe by dien van Gendt.
Saterdaghs ixten dach in Novembre, soe waren de notable van Gendt, ende de princhipaelste deekens van Brugghe met someghen van den poorters van Brugghe die doen te Eekeloe comen waren vergadert, alle by den kerchove, ende hilden daer raedt hoe dat men best Vlaenderen eens maken soude, ende de quade corrigieren, ende dat men mochte recht ende wet doen, ende den coepman in 't landt behouden. Die van Gendt versochten someghe pointen an die van Brugghe, dewelke de deeken van den Smeeden, ende de deeken van den Varuwers van Brugghe consenteerden, mar de meeste menichte van dien van Brugghe en wilden 't niet consenteren, het en ware te Brugghe ghesloten metten ghemeenen buyke van Brugghe. Dese twe vorseide deekenen van Brugghe met iiij oft v andere, die makeden hemlieden starc dat al de ghemeene buuc van Brugghe gherne consenteren souden, ende doen waest te Eekeloe
| |
| |
gesloten dat men xvj notable personen uut den Gendtsschen heere soude stappans senden te Brugghe aen den ghemeenen buyc van der steede, ende daer te kennen gheven hare begherte, maer die van Gendt en wilden te Brugghe niet gaen, om dat hem de someghe van Brugghe soe sekere toegeseit hadden, het en ware dat xvj personen van Brugghe te Eekeloe bleven in hostagien, dewelke xvj personen uutgecoren waren, ende bleven te Eekeloe in ostagien, ligghende in 't Gendtssche heere. De ghedeputeerde van Gendt quamen up den selven saterdach te Brugghe met den Brugghelinghen, die te Eekeloe gesijn hadden, sonder de vorseide xvj, die in ostagien te Eekeloe bleven, ende de ghedeputeerde van Gendt, die deden up haer versouc in Scepenencamere van Brugghe vore al den ghemeenen buyke van Brugghe, ende 't versouc van die van Gendt was hemlieden al gehieel ontseyt, dies die van Gendt zeere gram waren, ende die van Gendt comende te Eekeloe rasteerden ende vinghen de vorseide xvj Brugghelinghen, die te Eekeloe in ostagien bleven waren, ende 's woensdaghs naer Sente Martinsdach doen schieden die van Gendt uut Eekeloe, ende trocken met al harer casselryen logieren te Ardenborch, ende bleven daer xiiij daghen lanc, ende de xvj personen van Brugghe die waren met ghevoerdt gevanghen te Ardenborch. Binnen dat die van Gendt xiiij daghen lanc laghen in de steede van Ardenborch, de someghe uut den Gendtsschen heere, sy ghingen te Maldeghem, te Moerkerke, te Heyle, roevende 't folc, ende sonderlinghe de Haghepoorters van Brugghe, ende waer dat sy wisten dat eenighe Haghepoorters waren, die namen sy al dat sy hadden, ende sy trocken by Soetendale ende braken Pieters Leestmakers huus ende sijn casteel aff, ende sy onthoefden iij poorters van Brugghe in de steede van Ardenborch, ende
| |
| |
braken noch by Ardenborch Clays huus Van den Velde, ende Raessce Onredene, de capitein van den Gendtsschen heere, dé te Ardenborch in 't heere ghebieden dat niemant die van Brugghe vitaillie voeren soude noch draghen up lijf ende up goedt te verbuerne. Die wyle dat die van Gendt noch lagen te Ardenborch, die van Brugghe vinghen Janne Welghereedt, den deeken van den Smeeden van Brugghe, ende Adriane van Seghbrouc, deeken van den Varuwers, ende oec someghe andre poorters van Brugghe; men tiech hemlieden dat sy hadden ghemaect alianche met die van Gendt, om hemlieden te helpene dat haren wille vulquame. Binnen deser tijdt die van Brugghe vercreghen een saufconduyt om tot den prinche te treckene te Atrecht, ende om pays te sprekene, ende sy senden daer ij scepenen ende twe poorters: Der Willem Gerolf, Jacop de Zweertvaghere, Pieter de Burchgrave ende Bouwen van den Leene, dewelke zeere langhe uut waren, ende en consten den prinche niet te spraken comen, mar sy tracteerden met Mer Vrouwen der princherssen, dewelke hemlieden wel troestede, segghende: ‘Die van Brugghe souden wel te paise comen.’
Des woensdaghs naer Sente Catelinendach vertraken die van Gendt tot Eekeloe, ende sy voerden met hemlieden de vorseide xvj Brugghelinghe gevanghen, ende die van Gendt in Eekeloe sijnde, midts dat een cout, nat wedre was, someghe van der weveryen braken der lieder thunen van haren lochtincs, ende droughen se in hare herberghen omme te verbarrene; de lieden die de schade hadden, sy waren gram ende seidenre jeghen. Die van Cortryke ende van Oudenarde waren daeromme gram, ende begrepen se daer aff, segghende hoe dat hemlieden leet was dat sy met haren volke ten bevele van dien van Gendt comen waren, wy meenden dat
| |
| |
ghi ende wy uut ghecomen hadden geweest, omme Vlaenderen te helpene in payse te stellene, ende dat men recht ende wet over al doen soude, soe dat men den coepman in Vlaenderen behouden mochte, maer neen, ghi sijt comen omme de orloghe te voedene, om steelen, om roeven ende om quaetdoen, ende den armen lieden schade te doene. Hieromme waren die van Gendt zeere gram, ende liepen up de marct van Eekeloe, ende maecten bataillie jeghen de casselrye, daer was zeere gevochten ende warer veele ghequetst, ende daer bleeffer twe doot. Binnen der tijdt dat die van Gendt ter marct vochten, de xvj Brugghelinghen, die in hostagien bleven waren ende ghevanghen waren, liepen uut harer herberghen daer sy vanghenesse hilden, van achter uute, dukende in busschen ende in haghen, ende ghinghen by nachte soe dat sy binnen dardden daghe alle in Brugghe quamen, ende waren by wylen alle in vreezen geweest van onthooeft te sine. Up den donresdach na Sente Katelinendach, die van der casselryen van Gendt namen hare caryne, hare tenten ende hare pauwellioenen, ende traken elc t' huuswaert, ende die van Gendt hilden doen raedt in de kerke te Eekeloe, ende ontboden die van der casselryen, dat sy souden comen ten rade; sy en quamen niet, maer elc nam sinen naesten wech t' huuswaert. Die van Gendt dit merkende ende zeere verstoert, sy traken 's vrydaghs up Sent Andries-Vigilie te Gendt waert.
Up Sente Loysdach, dwelc was den iersten sondach van den Advente, die van der Sluus quamen voer den Damme, bet dat met C. ende xx paerden, ende hadden sy stout genouch gesijn, sy hadden den Dam ghecreghen, want al 't volc was in de kerke, te Sente Ewoutsmesse, ende ter Zuutpoorte en waren mar drye personen, die de poorte bewaerden, ende hadden sy dorren
| |
| |
in de steede comen, ende ter marct gaen, sy hadden den Damme gewonnen. Die van den Damme, des geware werddende van die van der Sluus, sy verjaghden se metten voghelaers; voer de poorte was ghescarmudtst ende geschoten, someghe Sluzenars wordere gequetst. Lonijs de Mutere, een makelare van Brugghe, van dien van der Sluus was hy doot ghesleghen ende de stortte afgesteeken.
Up Onser Vrouwenavont in den advendt soe waren voer den Steen te Brugghe onthoeft Jan Welgheriedt, deeken van den Smeeden te Brugghe, ende Adriaen van Zeghbrouc, deeken van den Varuwers, oec te Brugghe, omme dat sy wilden aliancie maken met die van Gendt, als sy ierst comen waren te Eekeloe, sonder dat weten van den ghemeenen buyke van Brugghe, ende oec twe andere daer mede, die dickent creesschen ende warringhe maecten in der scepenen-camere, als de wet vergadert was, waeraff de een hiet Coppin Meskin ende d'ander Jan de Zwartte.
Up den vijten dach in Decembre, omme dat den deekens van den neeringhen in Brugghe te lastelijc ende te pijnlic altoes was te gane in de Burch, in scepenhuus boven te rade, ende verletten haer werc, ende haer broetwininghe, daeromme waren te Brugghe geordineert xij wethouders, in de steede van xij wethouders die gevloen waren, omme de banc te vervullene, ende het waren Jacop Brandereel, Gwy de Brune, Alardt van Sente Martins, Jan Barvoet, Jan Bave, Jan de Mutere, Staes Van der Brugghen, Jan Brune, hudevettere; Jan de Deckere, Jan Baenst, Joerijs Gremme, Jan de Heect ende Martin de Nagelmakere. Oec waren up dien selven dach geordineert xxiiij notable personen, die der wet souden doen bistanticheyt, als 't van noede sijn soude, om beter avijs ende raet te hebbene, ende omme dat
| |
| |
de deekens van den ambachten souden moghen t' huus bliven ende haer werc doen, ende dit was aldus ghedaen, by al den ghemeenen van Brugghe.
Up den viijten dach in Decembre doen quamen de vier gedeputeerde van Brugghe, die tot den prinche te Atrecht gesijn hadden, ende sy brochten niemare, wilden die van Brugghe pays hebben met den prinche, soe moesten sy concentheeren den prinche xiij pointen, dewelke hy begheerde, ende sy brochten eenen bezegelden brief daer xl. personen in stonden, dewelke buten den payse weesen souden, ende souden staen ten wille van den prinche, mar die van Brugghe en gaven 't in 't oppenbare niet te kennene, dan up den xijten dach in Laumaent.
Up den vorseiden viijten dach in Decembre, soe waren te Orschamp gevanghen Alior, de bastardt van Halewijn, ende de bailli van Dueinze, met vier ghesellen, om dat sy roefden eenen waghen met goede, toebehorende eenen Lombaert, sy hadden veele meer ghesellen, die alle vloen ende wechliepen.
In Decembre, up den xij dach, doen waren uut den Steene gelaten vj personen, die daer langhe geleghen hadden, te wetene: Marc van Haricourt, de deeken van den Backers, de deeken van den Cordewaniers, de deeken van den Kiersgieters, de deeken van den Schiplieden ende de deeken van den Leedertauwers; dese vj waren uut den vanghenesse ghedaen, up condicie dat sy jeghen de steede souden boeten al dat men hemlieden heesschen soude, ende daeraff moeste elc stellen twe borghen, ende met desen voerscrevene personen, soe hadden noch in vanghenesse gheleghen vj andre personen, te wetene: Jan de Payere, de deeken van den Tymmerlieden, de deeken van den Varuwers, de deeken van den Smeden, Jan de Zwartte, droghscherdere, ende Jacop Meskin.
| |
| |
Dese vorseide beloveden te Eekeloe, up Sente Martinsavont, dien van Gendt te bezeghelene bistanticheyt te doene, ende met hemlieden te velde te comene, sonder consent van den ghemeenen buyke van Brugghe.
Up den xiijten dach in Decembre, doen was Alior, de bastardt van Halewijn, ghepijnt ende up den xixten dach der selver maent soe waren twe van Aliors gesellen bachten der Magdalenen onthoeft, ende noch een andre, die dickent hadde gheroeft.
Up den xiiijten dach in Decembre, doen quam van der Nieupoort een schip geladen met haringhe ende met suvele, ende met andre vitaillien, ende daer waren xv personen in, alle van der Sluus, Jan van Stillebeeke, de ontfanghere van der Sluus, die wasser oec in, sy waren alle gevanghen van Janne Van den Velde, eenen capitein van lvj gesellen, sy namen dat schip ende al datter in was, ende men brochte alle de Sluzenaers te Brugghe gevanghen, ende waren gherantsoneert, ende sonderlinghe Jan van Stillebeeke.
In de Kerstdaghe waren de xvj personen, die te Eekeloe ende Ardenborch in hostagien ende in vanghenessen gehouden waren, van die van Gendt bevolen in den Steen te gane, of dat sy vanghenesse houden souden in haer huus, ende niet daer ute gaen, ende als sy xviij daghen lanc vanghenesse gehouden hadden, soe waren sy gheschat elc up eene quantitheyt van gelde. Binnen deser tijdt was te Gendt gebannen Raessce Onredene, de capitein van den Gendtsschen heere geweest hadde te Eekeloe ende te Ardenborch.
Up den xten dach in Laumaent, doen waren te Brugghe gecoren xiiij notable personen, die tot den prinche souden trecken te Atrecht, ende tot der princherssen omme te tracterene ende den pays te makene, tusschen den prinche ende die van Brugghe, te wetene: Jacop
| |
| |
de Zweertvaghere, Jacop van Bassevelle, Jacop de Wilde, Jacop Blandereel, Jan Volkaerdt, Michiel van Tijnske, Gillijs Lauwereyns, Joseph Roffin, Rykaert Heins, Jan Barvoet, Jan van Steenburch, Anthonijs Toen, Loy Reynaert ende Bouwen Van den Leene.
Up den xijten in Laumaent, doen was den beslotenen brief open ghedaen, denwelken de prinche dien van Brugghe gesendt hadde, daer de xl personen in stonden, die de prinche hebben wilde te sinen wille, souden die van Brugghe pays hebben metten prinche, ende dit waren de namen van den vorseiden personen, ierst: Victor Wouters, Jan Welghereedt, de deeken van den Smeeden; Joerijs Minne, deeken van den Sceerders; Joerijs Wouters, deeken van den Tymmerlieden; Adriaen van Zeghbrouc, deeken van den Varuwers; Pieter Wouters, engienmeester van Brugghe; Cornelijs Wouters, tymmerman; Der Jan Van der Matte, capellaen; Lodewijc Van den Walle, Burgermeester van Brugghe; Joes Van den Walle, scepenen; joncffrouwe Geertruydt, 's burgermeesters wijf; Vinchent de Schotelare, capitein van Brugghe; Jan van Tielt, Jans cnape van Meessene; meester Jan de Schaerslypere, Jacop Nuets, hooftman van den Scharwetters; sijn broeder; Gillijs Everdey, cuypere; Bouwin Gaderpenninc, vischcoepere; Denijs de Vos, ketelare; Joerijs Van den Ryede, tymmerman; Willem Moerman, een freremineur; Lamsin Mettengelde, Loy Van der Creke, Jacop van Rode, varuwer; Victor Swalen, makelare; Jacop de Mesmakere, Joerijs Mul, tymmerman; Jan Taruwijn, tymmerman; Pieter Tente, makelare; Jan Montflon, poorter; Pieter Christiaens, sceppere; Jan Beroudt, cuypere; Coppin van Laken, tymmerman; Coen Corde, Jan Brielman, voldere; Lodewijc Huughe, smedt.
Up den xxiiijten dach in Laumaent, waren te Brugghe
| |
| |
vore den Steen onthoeft vijf gesellen, ieerst: de hoeeftman van den Roeden Caproens, omme dat hy vercracht hadde een meyskin, ende de andere viere, die hadden dickent gheroeft, alsoe wel in Brugghe als daer buten.
Up den dardden dach in Sporkele, doen was ten Damme onthoeft een Zeelandere, omme dat hy in veele reysen met dien van der Sluus ghesijn hadde, ende de lieden gheroeft ende gekeelt.
In Sporkele up den vjten dach, doen quamen de xiiij ghedeputeerde van Atrecht, ende brochten over veele pointen, die de prinche begheerde, in prejudicien van den privilegien ende costumen van Brugghe, mar omme dat 't comuyn pays begheerde, sy en seider niet jeghen, ende sy gaven 't over der wet, ende den xxiiij notabelen, up hope dat in narcomenden tyden, men soude wel den prinche te wille hebben, ende vercrighen weedre de selve privilegien ende costumen, ende 't comuyn begheerde dat men weeder soude ryden te Atrecht tot den prinche, ende dat de xiiij ghedeputeerde souden haer beste doen, ende soe besongieren dat men 's princhen vriendschip ghecreghe ende sinen pays, ende dat de coepman al Vlaenderen dore vry gaen mochte ende keeren.
Up den vijten dach in Sporkele doen reedt Gillijs van Steenkerke, te Atrecht tot den prinche omme saufconduyt, als dat die van Brugghe mochten hebben acces totten prinche te gane, ende up den xten dach in Sporkele hy hadde 't saufconduyt ghecreghen van den prinche, ende quam binnen den avonde in Brugghe gereden.
Up den xijten dach in Sporkele, doen waren te Brugghe uter vanghenessen detriveleert de xxxvij Pickarden, die sindent woensdach in de Sinxenweeke, in den Steen geleghen hadden, xxxviij weeken lanc, ende de steede van Brugghe gaf elken eenen froc van vier hellen, donker groens lakens, ende elken eenen hoedt van xx gr.
| |
| |
't stic, ende men gaf Janne Rantzaert een paert, ende iij
℔ Gr. omme de Pickaerden tot Atrecht te gheweeghene ende hare costen te ghevene, ende eer zy uut Brugghe tracken, ghi sult weten dat sy ghinghen alle xxxviij processye-wijs al van Scepenenhuuze tot Mer Vrouwen Van den Gruuthuuze woenste, haer groetelijc bedankende van harer aelmoesenen, want soe hadde alle woensdaghen elken Pickaert gegeven eenen witten penninc van ij groeten, ende sy aten daer haer ontbijt, ende ghinghen van dane te Atrecht waert, ende bedancten hemlieden voer den prinche van der steede van Brugghe, ende van someghen goeden lieden, die hemlieden dueght ende almoesenen ghedaen hadden, ende specialijc van der ouder Vrouwen van den Gruuthuze. De prinche dede hemlieden gheven CCC. guldenen, ende die deelden sy onder hemlieden.
Up dien selven xijten dach in Sporkele, doen traken de xiiij vorseide notable ghedeputeerde weder tot den prinche te Atrecht, ende sy baden vj prelaten ende vj ridders, dat hemlieden ghelieven soude willen met hemlieden te treckene, voer den prinche, ende te helpene bidden over de stede van Brugghe, ende daer quamen vj prelate, mar daer en quamen negheene ridders.
Up den xiijten dach in Sporkele, een landtman voerde eenen waghen met taruwen ten Damme, omme te vercoepene, ende viere Sluzenaers te paerde quamen hem te ghemoete, ende sy wilden den vorseiden landtman vanghen. De landtman ontspien eene merye zeer haestelyke uut den waghene, ende riedt daer up wat dat hy ryden mochte ten Damme waert. Een van den Sluzenaers reedt altoes achtere den landsman, ende het gheviel dat de Sluzenare viel van sinen paerde, ende 't paert roec de merye ende liep achter de merye tot in den Dam, ende de landsman behilt 't paert, ende het was wel
| |
| |
waert iij
℔ Gr. De Sluzenaers lieten den waghen met der taruwen staen, mar de Sluzenare, die van sinen paerde viel, die nam de merye, die an den waghen metter taruwen ghespannen stont, ende daer up sat hy ende riedt ter Sluus waert. Up dien selven dach liepen uut Brugghe C. ende xij ghesellen, ende quamen tot onder de Sluus, ende daer waren sy van drye zyden bestokt van die van der Sluus, ende soe belaght dat sy vechten moesten, ende dese verwerden hem soe dat syre veele dootsloughen, ende sy vinghen der xxij, die sy brochten alle gevanghen te Brugghe.
Up den xvijten dach in Sporkele, doen waren xxxviij personen te Atrech uut der steede van Brugghe, ende daer daden sy den voetval voer den prinche. Up den maendach naer de sexagesime, te wetene: de xiiij ghedeputeerde van Brugghe, de abden van der Does, van den Echoute, van Oudenborch ende van Sent Andries, ende oec xxj personen, die uut Brugghe ghevlouwen waren. Desen voetval aldus voer den prinche ghedaen sijnde, daer naer daden sy van ghelyken vore der princherssen, ende vore den grave van Charloes, haren sone, ende dit ghedaen sijnde, de prinche vergaeft dien van Brugghe ter beeden van der princherssen, sinen wive, sinen sone, den grave van Charloes voerseidt, den joncker van Cleve, sinen neve, ende stelde 't gehiel ende al in 't segghen ende ordenancie van der princherssen, sinen wive ende van sinen rade. Up dien selven dach omtrent der vespertijt doen quamen de coepliede van al den Nacien, metgaders den clergiete ende den poorters van Atrecht, ende sy te samen cnielende voer den prinche, sy baden over de steede van Brugghe, om sine gracie ende om sinen pays. De prinche vergaeft, maer hy seide dat sy souden moeten veele costumen laten, ende te buten gaen, ende dat de steede van der Sluus soude een steede up haer selven
| |
| |
zijn, ende noch meer andere pointe tot xxxvj pointen toe, ende voort dat die van Brugghe in emenden souden gheven de somme van ij hondert dusent guldenen ryders, ende xl personen, die by den prinche in eenen brief der steede van Brugghe overgegeven waren, dat die souden buten den payse besloten sijn, ende men soudse alomme vanghen ende rasteeren, waer dat men se vonde, omme den prinche daer mede sijn gheliefste te doene ende sinen wille. De prinche gaf dien van Brugghe Jacoppe Scaec tot eenen schoutheete, ende hy riedt met den xiiij ghedeputeerden van Atrecht te Brugghe waert, ende was daer by den prinche ende sinen rade gesloten ende gheconcludeert, dat den pays ingaen soude generalijc al Vlaenderen dore, up den dardden dach in Marte, ierstcomende.
Up den xxten dach in Sporkele, doen waren te Brugghe iij ghesellen onthoeft, die der coepliede goet gheroeft hadden; als doen galt de taruwe te Brugghe xv ende xvj sch. gr.
Up den xxjten dach in Sporkele doen quamen in Brugghe de xiiij ghedeputeerde, segghende hoe ende up wat manieren dat den voetval ghedaen was, up den xvijten dach der selver maendt, ende hoe dat men ter Sluus soude open doen den drayboem, ende dat den pays ingaen soude up den dardden dach van Maerte.
Up den saterdach xxij in Sporkele, doen gaf men ierst den volke te kennene hoe dat de prinche hadde ghenomen de steede van Brugghe in gracien ende in ghenaden, sonder de xl. personen, die in den brief stonden, ende up dien selven dach, soe ginghen alle de hooftmans van Brugghe uut, omme te vanghene de xl personen vorseidt, dewelke buten den payse gesloten waren, ende daer wartter ghevanghen tot xv. toe, ende niet meer. Up dien dach veele tracker uut den lande
| |
| |
pilgrimagie, die hem beduchten, ende som die by avontueren ghewaerschut waren trocken heymelic uut 's princhen landen woenen, ende van desen, diere ghevanghen waren, soe wasser 's daghs nar Senter Niclausdach iiij te Brugghe onthooeft. Up dien selven dach, doen waren te Brugghe vier ghesellen ghevanghen, ende up dien dach quam Jacop Schaec, als schoutete in Brugghe, ende zwoer in Scepenencamere vore de wet ende vore de xxiiij notable recht, wet ende vonnesse te doene, na de privilegien, costumen ende usagien van Brugghe.
Up den xxvten dach in Sporkele, dwelc was 's dicendaghs, in den cleenen Vastelavont, doen dede de schouteete een ghebodt te Brugghe ter Hallen, dat elc schipman van Brugghe ende van den Damme ende van der Sluus mochten in de reye tot den Swinne ter Sluus vry varen ende kieren, sonder schimp oft enich verwijt, d'een den anderen te doene oft te segghene. Up dien selven dach voer de schouteete vorseidt ten Damme met meester Anthonijs Michiels, secretarijs van den prinche, ende dede daer dat selve ghebodt, ende van den Damme voeren sy ter Sluus, ende daer daden sy oec dat selve ghebodt. Up den Asschewoensdach doen was ter Sluus den drayboem open ghedaen, ende de schouteete van Brugghe, die quam daer duere ghevaren met veele spaenschen scepen, met wullen, yzere, fyghen, olye ende rosinen geladen, ende hy quam te scepe metten vorseiden Spaengiarden tot Brugghe toe, want het was gheboden dat elc coepman mochte, al Vlaenderen dore, vry gaen ende vry kieren met sinen goede.
Up den xxvjten dach in Sporkele traken de xiiij ghedeputeerde te Atrecht tot den prinche, omme te hebbene de ordenancie van den payse, ende 't segghen van den prinche, ghemerct dats de ghemeenen buuc van Brugghe ghehiel in den prinche bleven was.
| |
| |
Up den iersten dag in Marte, doen quamen de soudeniers t' huus, die ten Damme geleghen hadden, wel xvj maenden lanc, by gheboerten, uut elken ambachte, dewelke men vernieude t'elken viij daghen.
Up den xjten dach in Marte, doen quamen de xiiij ghedeputeerde van Atrecht, die tot den prinche ghesijn hadden, ende sy brochten de ordinancie van den payse, ende 't segghen van den prinche ende van sinen rade, waer aff dat onder d'andere pointe een was, als dat sy souden gheven den prinche, in amenden ende proffytelyker beteringhen, de somme van twe hondert dusent gulden ryders, dies soude de prinche vervanghen de personen, die scade gehadt hadden, in hare huuzen, als Gherardt Ruebs ende someghe andere, ende hy soude oec vervanghen de weduwe van Stassarde Brix, ende someghe andere, dewelke Stassardt, als schouteete van Brugghe, up de marct, doot gesleghen was, ende insghelijcx alle de weduwen van den Pickaerts, die te Brugghe up de marct onthooeft waren, ende oec vervinc de prinche alle de vriende ende maghe van den ghenen, die up den woensdach in de Sinxenweke te Brugghe versleghen waren, ende meer andere saken.
Up den xiijten dach in Marte was den pays te Brugghe uutgheroupen tusschen den prinche ende die van Brugghe, ende hoe dat hy alle saken gehiellijc ende al vergheven hadde van des sy jeghen hem mesdaen hadden, up de condicien ende voerwoerden in den pays begrepen, ende dat alle maniere van lieden al Vlaenderen dore souden moghen vry gaen ende vry kieren, sonder de ballinghe ende viande 's lands.
Up den xixten dach in Marte, was den pays, met den pointen ende articulen daer in begrepen, gelezen vore de poorterye ende voer de iiij neeringhen van Brugghe; 's anderdaghs voer de Naelde ende voer de Vleesschou- | |
| |
wers ende den Ledertouwers, ende 's dardde daghs vore alle de andre neeringhen in 't ghemeene.
Up Onser Vrouwenavont in Marte, up eenen Maendach, doen waren uut den Steene gheliedt in de loeve, Lamzin Mettengelde, Willem Moerman, de deeken van den Tymmerlieden, ende Jan Brielman, midts dat sy in den brief stonden van den xl. personen, die den prinche gheconsenteert waren te sinen wille, daeromme waren sy ghepijnt in de loeve, sonder bysijn van burgemeester oft van scepenen van Brugghe, ende sy waren ghepijnt ter presencien van den heeren van den rade, als de heere van Robays, de heere van den Gruuthuuze, Gherarde van Ghistelle, den bailli van Lens, Jacoppe Scaec, meester Anthonijs Michiels, meester Moddaerdt de Ael ende meester Willemme de Sadeleere. Up den selven dach 's achternoens, soe waren overgheliedt Jacop Nuedts, hooftman van den Scharwetters; Denijs de Vos, de ketelare, ende waren ghepijnt ende ghexamineert ter presencien van den vorseide heeren.
Up Onser Vrouwendach-annunciacio, soe dede te Brugghe ierst sijn intree meester Jan Chieverot, als bisschop van Dornike, ende alle de collegien van Brugghe ghinghen jeghen hem met processien tot der Boeveryepoorten, daer hy hilt met schoenen state, ende daer daelde hy van sinen paerde, ende ginc te voedt met der processien tot in Sent Donaeskerke, ende hy bleef die weeke lanc, te Brugghe, ghevende den clercskens crune ende vermende dies versochten, ende saterdaghs nar halfvastenen hy celebrerde selve de heylighe ordenen in Sente Salvatoerskerke te Brugghe.
Up den donresdach nar Onser Vrouwendach in Marte, soe waren voernoens overgheleedt uut den Steene in de Loeve Jan Taruwijn, tymmerman; meester Jan de Schaerslypere, Joes Van den Walle, ende Joerijs Van den
| |
| |
Riede, ende ghexamineert voer de voernoemde heeren. Up den selven donresdach nar der noenen, soe waren overgheleedt Der Jan Van der Matte, priestre ende cappellaen, joncffrouwe Gertruydt Van den Walle ende noch iiij andere.
In 't jaer M. CCCC. ende xxxviij, 's dicendaghs in de Paesschdaghe, doen trac Jacop Scaec, schouteete van Brugghe, ter Sluus bevelen dat men 't stakijts uut den Zwinne doen soude; die van der Sluus seyden, sy en soudens niet doen, want sy en deden s'er niet inslaen, maer de prinche die dedt doen. Doen ghinc de schouteete up den versworenen maendach naer Beloken Paesschen, ende dede 't stakijts selve uutdoen.
's Woensdaghs vore de Brugghemarct was up de marct te Brugghe gemaect een schaffaut, voer dbellefroet xij voeten hoeghe, ende xvj voeten lanc ende breedt, ende up dien selven dach omtrent den xj voer der noene, wordden te Brugghe uut den Steene gheleedt xij personen ter marct waert, ij ende ij te gadere, up 't vorseide schaffaut, waeraff de xj onthoeft waren, ierst: Joes Van den Walle, Willem Moerman, Joerijs Van den Riede, Denijs de Vos, Cornelijs Van der Sarren, Lamzijn Mettengelde, meester Jan de Schaerslypere, Jan Taruwijn, Pieter Tente, Jan Brielman, Jan Wouters, deeken van den tymmerlieden. Nu als de xije, dat was Jacop Nuets, deeken van der Schaerwetters, up 't schaffaut was, ende sijn oeghen verbonden, sijn cleederen uutghedaen waren, hy knielde ende de hangman hadde 't zweert in de handt omme te slane, doen dedene de Jonkere van Cleve upheffen ende gaf hem sijn lijf, ende Mer Colardt Van den Clite, sovereyn van Vlaenderen, die beval Jacoppe Nuets te cleedene ende hy sloefde hem selve sinen froc over sine schouderen, ende dit dochte den volke groet wondre. Doen seide de Jonkere van Cleeve soe lude dat
| |
| |
elc hoeren mochte: il a ici bon plaige pour luy, ende aldus bleef Jacop te live, mar hy was weder in den Steen gheliedt. De x van diere onthoeft waren, waren up wielen gestelt, drye buten Sevencoten up den Gendtsschen wech, drye by Sente Cruus, alsoe men gaet ten Damme waert, ende iiij wasser ghestelt buten Sente Michiels, alsoe men gaet te Loppem. De x hoefden waren ghestelt up hoeghe schachten, up de poorten van der steede, ende als Joes Van den Walle, dewelke de xje was, onthoeft was, de Augustinen namen sinen lichame, ende hy was begraven in haer convent. 's Vrydachs daer naer, dwelc was den anderen dach in Meye, doen was Vinchent de Schotelere onthoeft, up 't vorseide schaffaut, ende de Augustinen namen sinen lichame, ende begroevene in haer convent.
Up den selven dach na vespertijdt ghinghen alle de collegien van Brugghe in processien jeghen der princherssen, ter Smedepoorten, dewelke in Brugghe quam, met zeere schoenen state.
Sondaghs up den iiijden dach in Meye, doen dede de souverain onthoefden Wouter Bets ter Steenbrugghen, by den Siekenlieden te Orscamp waert, ende dedene daer stellen up een wiel, ende dede an 't wiel hanghen eenen rozenen hoet, omme dat Wouter Bets, de eerste man was van den Vryen, die gewapent quam met sinen standarde van den ambachte van Orscamp te Brugghe, up de marct.
's Donresdaghs naer Sente Cruusdach in Meye, doen dede meester Jan van Bourgoengien, proofst van Sent Donas, sijn intreye ter presentscien van der princherssen. Up den sondach naer de Brugghemarct, dwelc was den xjten dach van Meye, tusschen den tween ende den dryen, men ginc in processien, in Sent Janshuus, ende daer was de heere van Lilledam ontgraven, ende te
| |
| |
Sente Donas brocht, ende daer begraven, ende een sollemneel uutvaerdt daer ghedaen, in presentien van der hertoghinnen van Bourgoengien, der princherssen ende haren eedelen, ende up den sondach na Assencioensdach achternoens, waren vergadert de wet, ende alle de deekens van Brugghe, ten vygilien van den Pickarden, die te Brugghe tsjaers te voren, 's woensdaghs in de Sinxenweeke, doot ghesleghen waren, ende over de xvij Pickarden, die in de veste verdronken, ende over de xxij, die onthoeft waren; ende 's maendaghs daer naer was de wet ende de deekens weder alle te Sent Donas ter zielemessen, ende daer offerden zy alle. De steede van Brugghe dede al de costen van der uutvardt van den heere van Lilladam ende van den Pikarden.
Het wart al Vlaenderen dore eene generale sterfte van der botscen oft epidimien, ende van hieeten cortssen, des eens daghs was 't folc gesondt, 's anderdaghs siec, ende 's dardde daghs doot. Dese sterfte begonste te Meye, ende gheduerde tot naer Sente Martinsmesse, het was sulc dach dat t' Sente Cruus, t' Sent Salvatoers, te Onser Vrouwen, ende te Sent Gillijs te Brugghe, in elc van desen vier prochien waren, up eenen dach, xxij, xxiiij, xxix oft xxx lyken, men seide te Brugghe voorwaer omtrent Sente Baefsdagh, dat in Brugghe 't folc ghemindert was by der sterfte, dat vijste deel van den volke, de someghe oec ghevloen van armoeden, van quader neeringhen oft van schulde, ende by dien de steede gheruymt waren.
In 't jaer xiiijc ende xxxviij, die van Vlaenderen deden soe veele an de Oesterlinghen, dat men midts den prinche ende sinen rade tracteerde omme pays, al van Oustmaent tot Sente Michielsdagh, ende doen wart de pays gemaect tusschen den Oesterlinghen, den prinche ende dlandt van Vlaenderen, ende de Vier Leeden bezeghelden den pays te houdene.
| |
| |
Omtrent Alderheylighendagh, die van den Vryen meest alle de Vrylaten, die hemlieden hadden ghedaen in de Burch te Brugghe bescriven ende poorters maken te Brugghe, sonder 't consent van scepenen van den Vryen, sy waren ghecondampneert jeghen den prinche in Cm Gulden Ryders, ende omme dese somme te makene, soe waren de vorseide Vrylaten ghexecuteert ten viere van haren goede. De someghe gaven l.
℔ Gr., de someghe lx.
℔ Gr., de someghe lxx., lxxx. C.
℔ Gr., elc naer sinen state.
Te Brugghe was gheordineert in 't beghintsel van den advente by den rade ende consente van der princherssen, dat men gheven soude iiij jaer lanc dobble assyzen van wine ende van biere, ende dat men in den Braemberch stellen soude een huuzekin, daer men in ontfanghen soude dat ongelt oft cuylloette van allen grane, dat men te Brugghe vercoepen oft slyten soude, ghedurende den vorseiden termijn van iiij jaren tot dat men soude ghehuevert hebben ende ontfanghen de twe hondert dusent Ryders. Het was gheordineert dat een hoet taruwen gheven soude viij gr., een hoet arweten viij gr., een hoet soudts viij gr., een hoet roghs vj gr., een hoet gersten iiij gr., een hoet evenen ij gr., een hoet colen xij miten, een hoet vitschen iiij gr., een hoet boenen iiij gr., een hoet lijnzaedts iiij gr., een hoet mostardtsaedts iiij gr., ende een hoet raepsaedts iiij gr.; van coyen, zwinen, calveren, ende schapen, ende paerden, van houte, van torven, van vissche, van haringhe ende van alle maniere van comanschepe dat men soude gheven van den schilde xij miten.
In 't jaer xiiijc ende xxxix up den xxvjten dach in wedemaent quam de cardinael van Inghelandt te Calays, met xxix scepen, ende met hem quamen de aerdtssche bisschop van Jorc, de bisschop van Noordtwijc ende oec
| |
| |
iiij princhen, de hertoghe van Nordtfort ende van Oxevoerdt, ende de hertoghe van Orliens, die in Inghelandt xxiiij jaer vanghenesse gehouden hadde. Dese cardinael quam, om met den Franssoyzen te tracterene ten payse, tusschen Vrankeryke ende Inghelant, ende tusschen Inghelandt ende Vlaenderen, als waer by dat de coepman mochte in Vlaenderen vry gaen ende kieren.
In 't beghintsel van der vastene, de prinche begheerde van die van Brugghe te hebbene de reste van den CCm Ryders, die men hem t'achter was up de caellioette, dewelke de cueillioette niet verrieken en conste, midts der sterften ende dieren tyde, die in Brugghe gheweest hadde, ende daeromme was te Brugghe gheordineert dat elc huus soude geven wekegelt, elc nar sine rijcheyt ende nar sinen staet, totter tijdt dat de reste soude vulcomen sijn ende vul betaelt; de someghe waren geset up eenen Ryder, de weeke, de someghe ij
℔ parisijs, someghe iij sch. gr., de ambachtslieden, som up xij gr., som up x gr., som up viij gr., som up iiij gr., die mate ende aerm waren, de weeke, up ij gr., oft som up j gr.
|
|
Auteursrechtvrij