Kronyk van Vlaenderen

[1111]

De edele vrome ridder Bouwin Hapkin, des jonghen Robbrechs 's Vriezen sone, in edelheden, in feyten van wapenen, ende oec in justicien te doene, soene was hy niet mindere dan sijn vadere oft sijn oudervadere Robbrecht de Vrieze, de oude. Dese Bouwin Hapkin

[p. 38]

hadde te wive des graven Aleyns dochtere van Bertaengien, mar want sy d'een den anderen zeere naer belanc waren van bloede, soe waest dat se de paus Paschalis dede ende beval te schiedene, want het was dus gherecitheert voer den paus, dat Constantia, de coninghinne van Vrankeryke, ende Hermegardt, de gravinne van Alune, waren twe ghesusteren; van Constancien quam Adelia, de gravinne van Vlaenderen, ende van Hermegarde quam eene andere, ghehieten Hermegaerdt, gravinne van Sampaingien; van Adelia der coninghinne dochtere ende gravinne van Vlaenderen, de oude Robbrecht de Vrieze, ende van Hermegarden quam Berte, de gravinne van Monfort, ende van Robbrechte de Vrieze quam de jonghe Robbrecht de Vrieze, ende van Beerte quam Avezoete, de gravinne van Nantes ende van Bertaingien, ende van den jonghen Robbrecht quam Bouwin Hapkin, ende van Avezoeten quam de grave Aleyn van Bertaingien, daer af dat Bouwin Hapkin de dochtere hadde, ende daeromme moesten zy geschieden sijn, d'een van den anderen. Dese Bouwin was de xiij^te grave van Vlaenderen Binnen der tijdt dat sijn vader was te Anthiocien, ende te Jheruzalem, ende te Serdenay, in Suryen, alle die in Vlaenderen officien hadden, als baillijs, schoutthets, ende sheeren cnapen, waren zeere fel ende overdadich over d'arme ghemeene volc, ende sonderlinghe op de coopliede, des ghelyke de cnapen ende dieners van den edelen van Vlaenderen, sy waren zeer overdadich in vertasserene, roevene, ende mordene, als waerby dat in Vlaenderen negheene comanschepe en rengheneerde noch neeringhe, want de coepman en dorste in Vlaenderen niet comen. Dit verhoerende Bouwin Hapkin dede vele groete boemen vellen, ende daer aff galghen maken, ende gheboet over al in 't landt waer iemant, die hem wiste te beclaghene van eenighen officier of dienare van den

[p. 39]

prinche oft van anderen edelen lieden, men soude hemlieden recht ende wet doen, ende hare schade verrechten alsoe varre als men dat vermochte, ende waer hemlieden yet ghenomen men soudt hemlieden weder doen restitueren; der clachten voer Bouwen vele ende meenichfuldich. Het gheviel in eene Bruggemarct dat in de Slotel, in de steenstrate, waren ghelogiert Oesterlinghe, coeplieden ende sy wilden 's avons sijn te Thoroudt, ende in de selve herberghe was oec ghelogiert een riddere Mer Heinric van Caloe, met x anderen ouder ridders, ende schiltcnapen, met haren cnapen. Het gheviel ter maeltijdt dat een van den coeplieden sprac ende beval twe van sinen cnapen, dat sy corts nar maltijdt souden voren ryden te Thoroudt, ende bespreken in haerlieder herberghe eene camere, ende doen spyse berieden, jeghen den avondt; doen soe sprac Mer Heinderic van Caloe tot den twe cnapen van den Oesterlinghen, hemlieden biddende dat zy vore hem ende voer syn gheselschip oec wilden doen beriedden, jeghen den avondt te Thoroudt in de selve herberghe eenen halven hamel buyc ende vijf kiekene, sy souden jeghen den avondt oec in Thoroudt sijn. Achternoens, nar den tween, de coeplieden hiesschen haren werdt een bygordelle, met ghelde, dwelc zy den werdt ghegeven hadden, te bestedene, ende een lederin coufferkin met ghesteente, ende eene tassche met gelde. Dit merkende Mer Heinric van Caloe, ende zijn andere gheselschip, sy staken haer paerden met sporen, ende reden den Oesterlinghen nar, ende achterhaelden se omtrent der Leepe, omreden se, slaende, ende stekende met zweerden, ende vermorden se, ende voort sliepten se in den bossch, ter Liepe, ende de vorseide Mer Heinderic nam der Oesterlinghen peerden ende sende se by een van sinen cnapen, te Caloe, in 't lant van Waes, in sijn castiel. Dese coep-

[p. 40]

lieden hadden eenen hondt, dewelke jankede, ende huuldde, ende makede dat jammerlijcste mesbaer, by den dooden lichamen van sinen meesters, soe dats vele lieden, die daer quamen, gaende, ende kierende, by den bulenene van den vorseiden hondt, vonden de vorseide vermordde coeplieden, metgaders een van haerlieder cnapen, ende de niemare quam terstont in Thorhoudt, ende oec in Winendale voer 's graven taeffele, daer hy sat ende adt sijn avondtmael. Mer Heinric van Caloe quam in Thoroudt ghereden, met sinen gheselschepe, zy vonden de spyse beriedt, ende de cameren besproken, ende sy gaven den wierdt dat bygorddele ende 't coufferkin metten ghesteente, metgaders eender tasschen met ghelde, ende haer zweerden; de twe cnapen, die voren comen waren, ende de spyse hadden doen beriedden, om hare meesters, sy vraghden Mer Heinric ende sinen gheselscheper oft sy niet en wisten, waer dat hare meesters marreden, en Mer Heinderic, met den sinen verantwordden, dat sy van den Oesterschen coeplieden niet en wisten. Dat gheruchte wart groet over al in Thoroudt, ende oec in Winendale, hoe dat drye coeplieden ter Liepe vermordt laghen, ende een van haren cnapen. De grave Boudin, dit verhorende liet sijn maeltijdt staen, ende quam te Thoroudt, ende hy riedt metten twe cnapen van den Oesterlinghen, die de spyse hadden doen beriedden, tot der Liepe; daer hoerden sy den hondt hulen ende jammerlyke ghebaren, by den dooden lichamen van sinen meesters; die edele grave beschouwede die vier doode Oesterlinghe ende in 't wederkieren van der Liepe te Thoroudt waert, hy vraghde den twe cnapen of sy hadden eenig gheldt oft schadt over hemlieden, sy verantwordden den prinche, hoe dat de een hadde een bigorddel met gelde, ende de ander een lederin coufferkin met ghesteente, ende de dardde eene tassche vul

[p. 41]

gelts. De goede grave Bouwin Hapkin in Thoroudt comen sijnde ghinc ter herberghen metten twe cnapen, ende vraghde den wierdt, wat gasten dat hy hadde oft waende hebben; hy seide hy hadde xi of xii edele lieden, rudders, ende schiltcnapen, dewelke hier binnen sitten ter maeltijdt ende eten, ende ic waende drye Oesterlinghe gehadt hebben, die hare cnapen hier te vespertyde ghesendt hadden, omme eene rume camere te hebbene, met vier bedden; de prinche vraghde den werdt oft de rudders hem niet en gaven te bestedene, de wierdt verantwordde, ja sy, ende toghde den prinche dat bygorddel, 't coufferkin metten ghesteente, ende de tassche metten gelde. Dit aldus ghesien van den prinche, de goede grave Bouwin Hapkin vraghde den vorseiden cnapen van den Oesterlinghen, wat syre toe seyden, ende de cnapen vertelden hem, hoe dat de gheene die daer in de eetcamere saten ende soppeerden metten wierdt, dat sy, des noenens, met horen meesters te Brugghe hadden in den Slotel gheten, seyden voort hoe dat sy hemlieden baden, dat sy voer hemlieden eenen halven hamel of weerbuuc, ende vijf kiekene souden doen berieden, om haer sopperen, ende wy dadent alsoe sijt ons lasten. De prinche Bouwin Hapkin ghinc in de eedtcamere daer Mer Heinderic, met sinen gheselschepe sat ende adt van den avonde, hy dedse alle vanghen, ende waren ghevoerdt te Winendale, in den castiel, ende des anders daghs voer noene men gheboet van 's princhen weghen, al Thoroudt dore, soe wye dat wilde sien justicie doen over de gheenen, die 's daghs te voren, de Oestersche coeplieden ende haerlieder cnape vermordt hadden, ende gheroeft, dat sy alle voer der noenen comen souden te Winendale, in de sale, men soudse daer hanghen op de rechte noene. Als sy saghen dat men se soude hanghen, soe baden sy

[p. 42]

den grave Bouwin Hapkin om gracie, om dat sy meestdeel ridders waren; de grave antwordde onder u xi kiest eenen van onder ulieden, die de x hanghe, ende die 't doen sal, die sal quyte ende los gaen. Sy wordden te gader sprekende ende meenden dat men se uut den lande ghebannen soude hebben, ende niet willen hanghen, om haerlieder edelheyt ende groete gheboerte; ende verantwordden den prinche, segghende dat niement van hemlieden van sinne en ware sine ghesellen te hanghene. Doen zwoer Bouwin Hapkin, die edele prinche, by ridderschepe, dat sy alle xi hanghen souden, ende haer cnapen ende paedgien souden gracie hebben, ende quyte gaen, ende sy waren alle, te Winendale in de sale, ghedaen staen, op de grote taeffele, ende de corden waren over den balke gheworpen, ende an haren hals ghebonden, ende dat gedaen, de prinche trac selve de scraghen van onder de taeffele dewelke neder ter herden viel, ende prinche trac elcx voeten neder ter eerden wart, omme dat sy te eer souden verworghen ende versmoren. Dese justicie ghedaen sijnde, by den prinche Bouwin Hapkin, seide den coeplieden dat sy Vlaenderen souden willen bliven vizentherende, ende soe wye eenighe schade hadde genomen, by roeve, oft by tassemente, dat sijt te kennen gaven, men soude hemlieden haer schade op rechten, ende elken recht, ende wet doen, ende men gaf den twe cnapen van den drye doodden Oesterschen coeplieden, besegelde letteren van 's graven weghen, dat sy souden gaen te haren lande, ende doen comen de aeldinghers ende gherechte hoir van den vorseiden doeden coeplieden, men soude hemlieden weder geven haerlieder geldt, ghesteente, paerden, ende zwerdden, die hemlieden gheroeft waren.

Item, de grave Bouwin Hapkin, te Brugghe sijnde, hoerde clachte van eender weduwen, die haren meester sculdich

[p. 43]

was van pachte xv royalen, ende soe hadde twe hardde vette coyen, die meende soe te vercoepene, ende de joncheere van Orschcamp, die cocht se sonder ghelt te ghevene, ende soe wart in vanghenessen gheleyt, ende moeste, by noede, al vercoepen dat soe hadde, ende wart verborcht; de goede grave Bouwin dit verhorende, hy stont voer eens varuwers huus, ende beval den varuwere sinen ketel te hietene, ende zie heet te makene, jeghen sijn wedercomen, hy soude een goede huere marren. De grave sat op sijn paert, hy riedt tot Orscamp, ende beval den jonker van Orscamp, die als doen t' huus sat ende at, dat hy opstonde van der taeffelen, ende sadelen sijn paerdt, ende hem volghen te Brugghe; de joncheere van Orscamp comende met den prinche, den grave Bouwin Hapkin, te Brugghe, voer des varuwers huus, soe beval hem de prinche dat hy bieten soude van sinen paerde, ende gaen in 's vorseidts varuwers huus, hy dede dbevel van den grave Bouwin, sinen heere, ende hy comende in 's vorseidts varuwers huus, de grave dedene ghelierst, ende ghespoert worpen in den vorseiden siedenden varuketel, ende hy dede voert der weduwen oprichten hare twe vette coyen, ende de costen van haren vanghenesse. Ende wel nar dier ghelyke gheviel, by Gendt, van eenen ruddere, die sinen ondersaten nam vette zwinen, ende vette calveren, by crachte, ende sonder betalen; diverssche clachten comende voer den vorsieden grave Hapkin, over dien riddere, hy dedene onthoefden, ende daer naer hanghen, ende hy beval der hoyrrien van den vorseiden riddere, dat sy contenteren ende vernoughen souden, alle de ghenen, die hem van haren neve beclaghende waren, op de gelyke peyne van ghehanghen te sine, ende dat binnen dardden daghe.

Grave Bouwin riedt selve van steden te steden, in alle heerschepen, ende baronyen van Vlaenderen, ende hoerde

[p. 44]

daer audiencie op alle manieren van lieden, ende hy dede veele officiers, schoutheets, meyers, ende sheeren cnapen, praters te lande waert, dieneers van den vassalen, ende andere personen, edele ende onedele, hanghen an galghen, die hy hadde al Vlaenderen dore ghedaen maken. Dese grave Bouwin voerde gherne, altoos waer dat hy riedt, in sijn handt een bijlkin, ende waer dat hy eene schoene yeeke sach, die kerfde hy met sinen bijlkene, segghende: ‘Dits een goet boem om eene starke galghe aff te makene.’ Ende hieromme was hy ghehieten Bouwin Hapkin; alle de gheenen die de coeplieden oft de schamele landtlieden roefden oft vertasseerden, hoe edele, hoe groet oft hoe machtich dat sy waren, hy dedse alle an galghen hanghen, sonder yemant te sparene. Dese edele grave Bouwin als hy als rechtere ende justicier al Vlaenderen ghesuvert hadde ten versouke van den coninc Lodewijc den groeten, ende oec ter beeden van den edelen van Vrankeryke, soe quam hy helpen orloghen den vorseiden coninc Lodewijc, jeghen den coninc Heinrijc van Inghelandt, denwelken de grave Boudin veele schaden dede, ende hadde hem nalincx afghewonnen de stede van Rouwaen, daer hy selve binnen lach, ende hy vinc selve den grave van Normandyen, ende hy hilt den coninc Heinric, ende die van Rouwaen soe nauwe besloten, dat sy cume broet hadden t' etene; mar het viel by quader avonturen, dat de grave Bouwin gheschoten wart van eenen Bortoen, soe dat de quetsure fistuleerde ende niet en wilde ghenesen, soe dat hy hem thenden van ix maenden dede legghen in eene horsbare, ende alsoe voeren te Vlaenderen waert. Ende de goede grave comende te Rousselare, wart ghesleghen van der poplexyen, ende aldus overmerkende de goede grave dat hy niet meer able was om wapenen te draghene, oft omme achter Vlaenderen te

[p. 45]

rydene ende dlandt te gouverneerene, ghevielt dat van Jeruzalem quam zijn rechtsweer, sijnder moyen sone Karle de Caluwe, Sente Cauwarts sone, des conincx van Denemarken. Dese Karle quam om den grave Bouwin sinen neve te vizentherene, ende te besiene sijnre vrouwe moederlandt, daer soe in gheboren was, want soe was de oudste dochter van den ouden Robbrecht den Vrieze, ende suster van den jonghen Robbrech, den vader van desen Bouwin Hapkin, ende daeromme de grave Bouwin was al te zeere blyde ende gherust van hertten, omme dat 't rechte hoir comen was, dewelke van rechte Vlaenderen sculdich was te hebbene naer sine doot. Doen ontboet Boudin Hapkin den abdt van Sente Bertins, ende gaf hem ende sinen cloestere eeuwelyke de heerschapye van Poperinghen, dewelke hy hemlieden mortalizeerde, ende hy gaf Karlen, sinen rechtzweer over, als gherecht hoir, dat graveschip van Vlaenderen, ende dede hem muenic cleeden te Sente Bertins, ende naer dat hy muenic ghecleedt was, soe ne leefde hy mar xi maenden ende sijn festele wart gesloten eer dat hy staerf, ende en liep noch en drouch nemmeer, ende hy viel weder in eene poplexye, daer hy in bleef, den xv^sten dach in Hoymaent in 't jaer M.C. ende xviij, ende hy was met groeter werdicheyt ter eerden ghedaen, in sinen cloestere, in de voerkerke, ende doen alder ierst nam Kaerle dat graefschip van Vlaenderen te hemwaerts. Dese Bouwin Hapkin hy regneerde als grave van Vlaenderen viij jaer.