Een koopman in Venetië

[p. 144]

[Teksteditie]

che quisti iudici perdevano lor vita,
dat dese richters verloren hen leven,

como sta scripto in Libro de Daniele⁺
alsoe staeit ghescreven int Boech van Daniel

in soy capittolo tredege.
in sinen derttienen capittel.

Anchora più altri savii son state inganate,
Noch vele andere wyse sijn ghewest bedrogen,

como se trova in Biblia molte volte.
alsoe men vint in die Bibele menichwerf.

El primo de quillo savio Salomone,^326-8
Ende ierst van den wysen Salomon,

qui wardando la bellesza de una done,
dy, aensiende die scoenheit van eender vrouwen,

adorava ydole e lassava soy Creatore.
aenbedde afgode ende liet sinen Scepper.

Anchora Vergilio fo boffonizato,^329-32
Noch soe was Vergilius bespot,

quando lui pendeva in del sisto.
als hy hinc in den corf.

Allora lui haveva perso el sentamento,⁺
Doen hadde hy verloren sine wetentheit,

quando lui credeva sò che diceva quilla bella don[a].
doen hy gelovede dat die scone vrouwe seyde.

+ f.18v

326-8 Vgl. 1 Koningen 3, 1. Salomon, koning van Israël, zoon van David, trouwt, tegen het uitdrukkelijke verbod van God in, met de dochter van de farao. Hij wekt daarmee de toorn van God op. Dit is het begin van de ondergang van het twaalf-stammenrijk. Volgens onze tekst is het de schoonheid van ‘eender vrouwen’ die hem tot afgodendienst brengt; volgens het verhaal in Koningen wordt hij daartoe pas verleid als hij vele vrouwen en bijvrouwen heeft.

329-32 De vierde ecloga van Vergilius (70 tot 19 vóór Christus), waarin de geboorte van een wonderkind bezongen wordt, werd in de vierde eeuw geïnterpreteerd als een voorzegging van de komst van Christus. Op grond daarvan werd de Romeinse dichter beschouwd als een christelijk profeet. Van profeet werd hij in de Middeleeuwen tot een tovenaar die de zwarte kunst machtig was. De legende van de tovenaar Vergilius breidt zich vanaf de twaalfde eeuw geleidelijk aan uit. Hier wordt gedoeld op een hoofdepisode uit deze legende: Vergilius is verliefd op de dochter van de keizer. Ze belooft hem 's nachts te ontvangen als hij zich in een mand naar haar kamer laat ophijsen. Tot grote schaamte van de minnaar laat ze de mand halverwege hangen. De volgende dag wordt hij door de stadgenoten bespot. Hij neemt ongenadig wraak. Door zijn toverkunst dooft al het vuur in de stad Rome. Iedereen moet zijn vuur komen aansteken tussen de benen van 's keizers dochter, die daarvoor drie dagen naakt op een stellage op het marktplein moet staan (Spargo 1934: 136-97 en 198-206).

+ f.19r

324 Voor son: st doorgehaald
332 gelovede: hs. glelouede; eerste l (waarschijnlijk) doorgehaald; eerste e verbeterd uit o