Jong Dietschland. Jaargang 4

[p. 143]

Het toekennen van Prijzen in tooneelletterkundige wedstrijden.

Wedstrijden! Tooneelletterkundige wedstrijden!

Zooveel spoorslagen die tot werken aanzetten en nuttig kunnen zijn voor de ontwikkeling onzer tooneelliteratuur.

Doch sedert eenigen tijd wordt er bitter geklaagd over het toekennen der prijzen, en waarlijk, die klachten zullen in acht moeten genomen worden. Er dient gewijzigd aan de manier van prijs toekennen, evengoed als aan de samenstelling van den jury.

Nu wensch ik enkel een woordje te zeggen over hetgeen ik als onzin beschouw, namelijk, het bekronen van een tooneelwerk na enkele lezing.

Een stokpaardje! Rechtuit gesproken, het is mijn stokpaardje! Doch om u gerust te stellen, wil ik maar rechtuit bekennen dat ik doodeenvoudig bij mijn stokpaardje blijven wil, en maar alles uit den zadel gooi wat aan vitten of afzweepen zou kunnen gelijken.

Overigens, ik beweer niet dat mijne manier van zien onfeilbaar is. Doch, daar er toch moet gewijzigd worden, is discussie wenschelijk; wie weet, geraken waj alsdan

[p. 144]

niet tot het zoolang gevraagde: de ernstige toekenning der prijzen in tooneelletterkundige wedstrijden.

Eerst en vooral doen zich de volgende vragen voor:

Moet een letterkundig werk, in vorm van tooneelstuk geschreven, beantwoorden aan de eischen van het tooneel?

Moet het geschikt zijn om opgevoerd te worden? Moet het door gedachte, door samenstelling, door handeling, door strekking invloed op het volk kunnen uitoefenen? Is het noodig dat het streeft naar waarheid, werkelijkheid, schoonheid en harmonij, evenals alles dat aanspraak maakt op kunstwaarde?

De gezonde rede doet ons ‘ja’ antwoorden.

Doch de gezonde rede zegt ons insgelijks dat men het best die hoedanigheden ontdekken kan bij de wel verzorgde vertooning van een tooneelstuk.

Niemand kan of zoekt het te ontkennen: de taak van den jury in dergelijke wedstrijden is soms vrij ondankbaar. Ten andere, een gewettigd, beredeneerd oordeel uitbrengen over een tooneelwerk na enkele lezing, zonder de noodige voorbereiding of den noodigen tijd om het werk te doorgronden en te begrijpen, zeer dikwijls na eene korte, eenzijdige bespreking is totaal onmogelijk. Mannen van het vak, tooneelmeesters, met kennis en ondervinding, zijn soms nog bij de lezing van een tooneelwerk bedrogen.

Hoe dikwijls hoorde ik zeggen: dit tooneelstuk is wel geschreven, ik las het gaarne; nochtans maakt het bij de opvoering noch effect noch indruk.

[p. 145]

Nu, een tooneelstuk moet indruk maken en het bewijs brengen dat er eene leidgedachte in zegeviert, dat er ziel in ligt, dat het eene weerspiegeling is van het leven en een persoon of een toestand naar waarheid en menschelijkheid afschildert. Komt het niet tot zulkdanig doel, nimmer zal het op de opvoeding des volks invloed uitoefenen.

En dergelijk werk verdient niet als tooneelstuk bekroond te worden.

Neem nu aan dat zulk gewrocht, uit hoofde zijner letterkundige hoedanigheden, den palm wegdraagt. Moet men niet onvermijdelijk bij de opvoering tot eene misrekening komen en zal de jury, indien hij iets van tooneelkunst verstaat, zich niet onder het murmelen van een mea culpa op de borst moeten kloppen?

Zou die misrekening mogelijk zijn, indien de twee of drie werken door den jury voor den prijs aangeduid eerst en vooral, vóór het definitief toekennen der belooning, met de noodige zorg ten tooneele werden gebracht?

Zou de uitspraak van den jury, slechts kenbaar gemaakt na het lezen en zien opvoeren der stukken niet meer waarborg opleveren en op vasteren grond steunen?

En welk voordeel zou de schrijver van een der aangeduide werken bij die opvoeringen niet vinden! Hij worde dan ook de eerste of de laatste gerangschikt, toch zal hij met kennis van zaken kunnen vergelijken, zich vormen naar goede voorbeelden en de overtuiging verkrijgen dat zijn werk, toch ten minste eenmaal, met zorg werd opgevoerd en ingestudeerd.

[p. 146]

Dit heeft zijn waarde, zoowel voor den bloei onzer tooneelliteratuur als voor de vorming onzer tooneelschrijvers.

En een tooneelwedstrijd heeft toch geen ander doel.

Voorzeker kunnen nieuwe moeilijkheden oprijzen, nieuwe stelsels hebben hun goed en hun kwaad; doch met goeden wil kan er veel vermeden, veel uit den weg geruimd worden.

Het ware toch een stap vooruit op de baan der letterkundige bescherming, en hetgeen voor het tooneel tot aanmoediging dienen moet, mag niet langer meer, zooals het maar al te wel gebeurde, op ontmoediging uitloopen.

Ik wensch het van harte voor onze tooneelliteratuur waarmeê men zoo onbezonnen den draak steekt.

 

 

C. De Visschere.