Indische Letteren. Jaargang 27

[p. 95]

‘Dit is een belangrijk boek’
(Beoogde toespraak bij de presentatie van Vindplaatsen. De Indische jaren van F. Springer)
Annette Portegies

Het werk van F. Springer leerde ik kennen lang voordat ik F. Springer leerde kennen. Voor wie, zoals ik, in Leiden Nederlands studeerde, was er geen ontkomen aan: zag je Peter van Zonneveld dan ging het vroeg of laat over Springer, liep je college bij Peter van Zonneveld dan gaf hij college over Springer, of over Nicolaas Beets natuurlijk, maar liever, véél liever lazen we Springer, de avonturier, de ironicus, de rusteloze reiziger.

Het omslag van Vindplaatsen.

F. Springer leerde ik kennen toen hij zijn biografe Liesbeth Dolk vergezelde naar een studiemiddag op het NIAS¹ in Wassenaar, een middag over literaire biografieën, het moet een jaar of tien geleden zijn geweest. Van alle aanwezige biografen was Liesbeth de enige die haar onderwerp van onderzoek in levende lijve bij zich had, en Springer voegde zich met een glimlach in die rol. Hij stelde zich aan me voor als ‘Schneider, archiefstuk op pootjes’ en hij maakte daar een klein buiginkje bij. De hele middag bleef hij in Liesbeths schaduw, en ik herinner me nog hoe bijzonder ik dat vond: Springer, die grote schrijver, de man van de wereld, die daar in Wassenaar vol overtuiging de tweede viool zat te spelen, bijna letterlijk, een meter achter Liesbeth terwijl zij een lezing hield over de manier waarop ze samenwerkten, met een trots en blij hoofd dat Liesbeth niet kon zien omdat ze met haar rug naar hem toe stond, híj af en toe met een duim omhoog om háár

1 Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Studies.

[p. 96]

Liesbeth Dolk, de biografe van F. Springer, bij de presentatie van haar fotoboek (foto: Hans Kleijn).

[p. 97]

woorden kracht bij te zetten, ontroerend was het en een beetje jaloersmakend ook, want zo'n archiefstuk op pootjes wilden we allemáál wel.

Door een speling van het lot werd ik in 2005 Springers uitgever. Veel contact was er niet omdat zijn gezondheid dat niet altijd toeliet, maar ik bewaar warme herinneringen aan de keer dat zijn redacteur Patricia de Groot en ik hem de eerste exemplaren van zijn Berlijn-roman gingen brengen, of aan het bezoek dat we nog niet eens zo heel lang geleden met Hella Haasse aan hem brachten. Twee schrijvers met een Indische jeugd, een grote verteldrift en een feilloos geheugen - al anderhalve minuut na binnenkomst was er voor ons geen speld meer tussen te krijgen en ging het gesprek alleen nog over vroeger, over de geuren en de geluiden van de tropen, over de bomen en de wegen en de huizen en de regen in Nederlands-Indië. Het werd een vrolijke middag, maar het was ook een middag van afscheid en van diepe, peilloze weemoed.

Ikheb veel aan die middag teruggedacht toen ik Vindplaatsen las, het boek van Liesbeth Dolk dat we vandaag ten doop houden. Liesbeth vangt een tijd die voorgoed voorbij is in feiten, verhalen en foto's, zoals Springer die voorbije tijd in zijn romans gevangen heeft. Ze ging ervoor op reis, soms met Springer zelf, vaak ook met Hans Kleijn, die de allerprachtigste foto's maakte. Met het eindresultaat, een door Ary Langbroek zeer mooi vormgegeven boek, wil ik Liesbeth hierbij heel hartelijk feliciteren. Maar ik sluit graag af met de woorden van Springer zelf, uitgesproken toen Liesbeth het manuscript van Vindplaatsen had klaargemaakt om het over te dragen aan de uitgeverij. Hij hield er een hand op, op dat manuscript. ‘Dit is een belangrijk boek,’ zei hij, plechtig maar met een lachje, ‘en heus niet alleen omdat ik er zelf de hoofdpersoon van ben’.

Annette Portegies (1968) is uitgever en directeur van Em. Querido's Uitgeverij.

[p. 98]

Hans Schneider (links) en Eric Schneider nemen de eerste exemplaren van het fotoboek in ontvangst.

Joop Visser en Jessica van Noord bespelen de zaal (foto's: Hans Kleijn).