De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Berliniana.

Wij beleven een vreemdsoortigen tijd in onze ‘Groszstadt’!

Behalve de serie van dagelijksche moorden, ongelukken en ongevallen, die zonder de minste pauze in èlke groote stad plaatsgrijpen, worden wij sedert een drietal weken, of een-en-twintig dagen, op een dagelijkschen brand getracteerd. Elken dag brandt ergens in 't noorden - tot dusverre bepaalden de brandstichters zich uitsluitend tot het noorden - een of ander dakzoldering àf, natuurlijk met nasleep van verliezen aan schade van allerlei, behalve van menschenlevens gelukkig. 't Is een dagelijksche gebeurtenis geworden, waar niemand zich meer over verwonderd.

En uitgemaakt is 't, dat de branden moedwillig werden aangelegd, dat dus brandstichters, op de een of andere wijze, zich toegang in de zolderverdiepingen der huizen hebben weten te verschaffen.

Maar hòe? Dat weet niemand. En door wèlke, of wat soort van brandstichters? Dat weet nog minder iemand. De politie evenmin. Zij doet haar best met snuffelen en zoeken maar - 't réusseert niet. Quasi verwondert men zich niet meer over 't geval, en leest elken middag met onverschilligheid over ‘unser täglicher Dachstuhlbrand’ maar au fond is men vòl van woede op die booswillige bende, en op de - hierin - machtelooze politie, die de kwajongens telkens laat ontsnappen. Eergisteren steeg die woede werkelijk ten top, toen de prachtige, oude Garnisonkirche tegen 8 uur 's avonds op twee plaatsen tegelijk begon te branden... Dat historische, militaire pantheon van Berlijn een buit der vlammen! Het moet een hartverscheurenden aanblik geweest zijn, dat massieve, groote gebouw in lichterlaaie te zien, zonder mogelijkheid op redding!

De Garnisonkirche, Soldatenkerk, bewaarde toch in zijn binnenste niet alleen 68 vlaggen, afkomstig uit roemrijke oorlogen, maar het diende ook tot laatste rustplaats van 50 bekende generalen en veertien veldmaarschalken; met recht bevatte en herbergde de kerk het ‘heiligdom van de pruissische armee’. Van de vele kostbaarheden der oude kerk, gekleurde vensterramen, antieke schilderijen, zilverwerken, kon slechts weinig gered worden: een enkele vlag, een tendeele verbrandde schilderij, een kerkbank, wat zilverstukken dat is alles. De kroonprins en zijn gemalin bezochten het verwoestte, en hier en daar nog smeulende Godshuis, dadelijk den volgenden morgen, en waren vol levendige belangstelling over het allertreurigste geval. Evenzoo de Keizer. Z.M. zond van uit Korfu een telegram aan den brandmeester en loofde zéér het moedige gedrag der brandweermannen, die rook, vlammen en instortende balken getrotseerd hadden bij het gevaarlijke bluschwerk.

Aanvankelijk bewéérde men, dat ‘Kurzschlusz’ de oorzaak der brand was geweest, maar héél spoedig sprak niemand meer van Kurzschlusz, maar uitsluitend van brandstichting. Dat positief bewezen moet zijn. Het is betreurenswaardig dat dergelijke gevaarlijke individuën, die voor niets en niemendal respect hebben en voor niets terugschrikken hun verfoeilijk handwerk zoo maar onge-

[p. 810]

stoord kunnen voortzetten. Het héét, dat de politie àlles doet wat zij kan, maar - - - Enfin, misschien gelukt het haar nog zich eervol uit de zaak te redden, en te toonen dat zij slimmer is dan de bende boosdoeners. Een zéér groot succes heeft tenminste de crimineele politie dezer dagen behaald.

Toen het heugelijke bericht bekend werd dat zij, na enkele dagen van ontzettende spanning, de moordenaar gevat had van een, op bestiale wijze, uitgevoerden moord op een veertienjarigen jongen, die eerst was geworgd, en toen in ettelijke stukken gesneden.... Voor de politie waren de omstandigheden in dit geval uitermate bezwarend, daar het lichaam in méér dan honderd stukken gesneden was: armen en beenen àf, (handen en voeten ontbraken) hoofd àf, gescalpeerd, (om de kleur van 't haar niet prijstegeven) oogen ingedrukt, neus weggesneden - - in een woord, zóódanig moeilijk was het, uit de verspreide stukken een menschelijk wezen te herkennen en weer samentestellen, zooals toch gedaan werd door de doctoren, dat het werkelijk een wonder mag genoemd worden dat herkenning van het lijk plaats vond en dat de moordenaar zóó spoedig bij den kraag kon gevat worden.

Goddank! men haalde ruimer adem, want het getal der onontdekte moorden begon, trots de uitstaande belooningen van 3000 en 5000 mark, aanmerkelijk te stijgen, terwijl het vertrouwen in de macht en spitsvondigheid der politie zéér ging dalen. Nu vat men weer frisschen moed, temeer daar wij sedert kort een nieuwen President van politie hebben, die, door deze gelukkige moordenaars-vangst, veel van zich laat verwachten. -

In de laatste weken wordt er veel gesproken en geschreven over de Berlijnsche Lyceum Club.

Deze Duitsche vrouwenclub, die in 't jaar 1905 op aanraden, beter gezegd: door suggestie van zekere Miss Smedly opgericht werd, heeft reeds gedurende haar kort bestaan een veelbewogen verleden achter zich. In London was in 1904 de eerste vrouwenclub door deze sympathieke vrouw in 't leven geroepen geworden; een vrouwenclub, die een internationale vereeniging wilde zijn, een samenwerking ten doel stellende van geestelijk arbeidende en scheppende vrouwen.

Zeer zeker een ideaal doel. In London floreert het huis prachtig; de vader van Miss Smedly had de zaak in handen genomen en het aantal leden nam met elk jaar een grootere uitbreiding aan.

Ook in Berlijn vond het ideale doel de warmste appreciatie. Wèl zijn wij reeds in het bezit van een vrouwenclub, sedert eenige jaren zelfs, maar deze club geeft slechts gezelligheid en huiselijkheid aan alleenstaande en werkende vrouwen, zij heeft geen buitenlandsche relaties en zorgt niet voor samenwerking met de buitenlandsche vrouwen van geest en gave.

Zoo werd dan binnen niet al te langen tijd het bestuur gevonden en gevormd voor deze nieuwe club. Het bestond uit vrouwen met adelijke namen en vrouwen met adelijke beurzen. Deze combinatie was goed overwogen en welgekozen. Maar men had buiten den waard gerekend. De waard was in dit geval het Engelsche element, liever gezegd, de heer Smedly in eigen persoon, die zich het recht had toegeëigend - natuurlijk met toestemming van het Duitsche bestuur - van op de parterreverdieping in het prachtige Lyceum Clubhuis, Potsdamerstrasse, een restauratie te openen, hoofdzakelijk ten gerieve der Clubleden. Zoo was het te London en zoo moest de eerste Zusterclub te Berlijn het eveneens hebben. Dat restauratie-wezen was in Engelsche handen, zooals ook de heer Smedly het huurcontract van het groote heerenhuis, waarin de Club haar intrek nam, had onderteekend. Hoe men de inrichting van zulk een restauratie in hetzelfde huis ook toejuichde, en hoe men het ook op prijs stelde in hetzelfde huis te kunnen logeeren - er waren een twintig-tal keurig ingerichte kamers tegen verschillende prijzen ter beschikking der internationale clubleden gesteld - al heel spoedig kwam oneenigheid in die huiselijke samenwerking van het Engelsche en Duitsche element. De Engelsche administratie kwam stééds geld en àltijd geld tekort, de rekeningen bleven onbetaald, men riep naar Smedly, maar dat heerschap wijlde in London en had voor alles uitvluchten. Het noodige geld zond hij niet. De gefortuneerde vrouwen van het duitsche bestuur hielpen wèl den brand blusschen, maar de Smedly-administratie bleek een bodemloos vat. En men snakte naar een ‘los van Engeland!’ Dit zich-losmaken van Engeland is dan ook gelukkig dóórgezet en de ‘Lyceum-Club international limited’, is nu veranderd in het ‘Deutscher Lyceumclub’, ten onderscheid van het Deutscher Frauenclub. Maar

[p. 811]

deze scheiding van Engeland had tengevolge dat een aantal van de 1200 leden dreigde zijn ontslag te nemen. Nu de internationale verbindingen opgehouden hadden te bestaan, verloor de club voor velen zijn aanvankelijke bekoring en alles wat Engelsch gezind was geraakte aan 't mopperen. Toch bleef de Vrouwenvereeniging nog in leven. Zij betaalde aan Smedly als aftermiether voor twee étages, bevattende 23 kamers, in het Clubhuis, de groote som van 20.000 Mark en alles ging er zijn gewonen gang. De muziekale avonden hadden plaats, evenzoo de wetenschappelijke voordrachten, de recepties, de gezellige bijeenkomsten, de tentoonstellingen van schilderijen en Kunstgewerbe - het scheen alles vrede en vreugde. Toch daagden er met de Engelsche administratie wederom nieuwe oneenigheden, die zulk een onaangenamen vorm aannamen, dat men kort en goed besloot de huur der twee étages optezeggen en met pak en zak het huis te verlaten. Tot groote ontzetting der Engelsche administratie is dit nu gebeurd. De Duitsche Lyceumclub bewoont tijdelijk een hem aangeboden verdieping van 20 vertrekken in de Victoriastrasse en heeft alles wat Engelsch was van zich afgeschud. Smedly keek heel gek op zijn neus: hij moest niet alleen de 20.000 mark huur derven, maar de inkomsten van zijn restauratie, die, terwille van het billijke, ook slecht eten klaarmaakte, gingen eveneens verloren, nu de clubleden dáár niet meer hun tehuis hadden. Dat de man danig in de knoei zit behoeft geen verder betoog. Hij is dan ook wat men zegt: op de flesch, en heeft het huis moeten verlaten.

Het is nu de gróóte kwestie, of de ‘Deutscher Lyceumclub’ verder alleen op eigen wieken zal kunnen voortdrijven.

De meeningen hierover zijn zéér verdeeld, en de vele vergaderingen die reeds gehouden werden, om over dit gewichtig punt onderlinge eenheid en klaarheid te verkrijgen, hebben nog tot geen afdoend besluit gevoerd. Hartelijk zou het te hoopen zijn dat de Lyceumclub, die eerst sedert twee jaren bestond, nu uitsluitend Duitsch is geworden, en tròts deze korte levensduur, reeds menige zéér kostbare ondervindingen heeft moeten opdoen, niet zijn oplossing tegemoet gaat. Al geven wij in-naam de betrekkingen tot het buitenland òp, een moreele bond verbindt tòch de onderling geestelijk scheppende en werkende menschen, of zij mannen of vrouwen heeten. - Berlijn, Mei.

LIANE VAN OOSTERZEE.