De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Over Toilet
en wat ermede in verband staat.

Liberty Fabrics.

‘Solchen erziehlichen Einfluss hat z. B. in England Liberty gehabt. In diesen Räumen künstlerischen Geschmackes findet der Wissende Befriedigung und der Unwissende sichere Leitung und zwar nicht nur in bezug auf Stoffe, wie Seiden und Sammete, sondern auch in Besätzen, Spitzen und Schmucksachen. Was in London Peter Robinson für die Welt der Mode und des Chics bedeutet, das bedeutet Liberty für die, die in ihrer

Wandeljapon van muslin, met kanten stuk en lubben.

Kleidung nach künstlerischen Zielen streben. Das Verlangen nach Aussergewöhnlichem, was dieser mit ironischem Kopfschütteln beantwortet, ist dem letzteren eine Selbstverständlichkeit. Von Farben, die man im Reiche von Robinson nirgends entdecken kann, schimmert und leuchtet es im Wunderlande von

[p. 812]

Liberty verführerisch. Man erlebt hier, dass sich alles mit einander verträgt, grün, blau, violett, blaugrün, rehbraun, oranjegelb, Gegensätze, die zu Harmonien abgestimmt scheinen.’

Deze aanhaling uit Anna Muthesius' boekje: ‘Das Eigenkleid der Frau’ geeft al zeer juist den indruk weer, die men van de Liberty Fabrics krijgt. Gevoel voor kleurharmonie, voor stoffencombinatie, beheerscht hier alles. Dit is de attractie van Liberty's zaak te Londen, van zijn agentschappen in Parijs, in Amsterdam en elders. Hun etalages en vensteruitstallingen

Avond-japon van Tyrian-silk met handborduursels, mouwen van Dalghali-silk-crape.

zijn, om met Whistler te spreken, symphonieën in bruin, in rose, in blauw of paars; hun stoffen van eene voortreffelijke soepelheid, die ze bij uitstek geschikt doet zijn voor costuums, voor gordijnen, trouwens voor alles, waar de plooienval in niet geringe mate den algemeenen indruk bepaalt.

Vóór alles heeft echter Liberty, de man van smaak en kleurgevoel, gezocht naar goede grondstoffen en degelijke bewerking. Hij, vriend en tijdgenoot van Morris, van Ruskin, van Crane, huldigde ook in zooverre hunne denkbeelden, dat hij het beste trachtte te krijgen of te doen maken, wat maar mogelijk was.

De beginselen, waar tegenwoordig helaas een groot deel van handel en industrie op gebaseerd zijn, goedkoop leveren ten koste van het product, strooken dan ook in geen enkel opzicht met zijne denkbeelden, en de meening, dat het publiek slechts goedkoope

Avond-Japon van orion satijn, met mouwen en ceintuur van Dalghali-crape, garneering van paarlen en borduursel.

waar wenscht, huldigt hij evenmin. Integendeel is in dit opzicht juist zijn standpunt, dat een deel van het publiek wèl geld wil uitgeven voor hare kleeding en voor hare huisinrichting, maar, - dat zij dan ook eischt, dat het goed en mooi is, wat ten slotte niet duurder blijkt dan goedkoop en slecht. Goed en mooi waren de eerste voorwaarden, die

[p. 813]

hem er toe brachten zijn zijde bijv. uit China of Japan te betrekken, uit centra, waar concurrentie nog niet geleid heeft tot minderwaardige kwaliteiten, waar nog geverfd wordt op deugdelijke wijze. En mocht reeds de nijverheid zich ook hier van hulpmiddelen trachten te bedienen, die de kans op goede resultaten deed verminderen, dan liet hij niet ná in deze zijn invloed ten goede uit te oefenen, daar z.i. de deugdelijkheid der bewerking vóór alles moet gaan. Dat hierna in niet mindere mate de kleur zijn aandacht vraagt, wordt duidelijk als wij weten, dat enkele stoffen als Tyrian silk bijv. in niet minder dan 64 verschillende, en meerendeels zeer beschaafde en voorname kleuren, verkrijgbaar zijn, zoo ook Dalghali crape of Tracian crape,

Liberty-hoed, gegarneerd met zijden strik en linten.

waarvan circa 30 verschillende nuances bestaan. En het is opvallend dat bij deze tinten nagenoeg geen rekening gehouden wordt met wat ‘mode’ of ‘modekleur’ is, evenmin trouwens als bij Liberty's costuums, die zich slechts in zooverre richten naar de wisselingen (van mouwvormen bijv.) als dit met aesthetische beginselen van de leiders van het costume-department overeenkomt. Een ‘manche de jambon’ bijv., die een tijd lang damesarmen omhulde, en weinig fraai was, werd dan ook niet door Liberty geaccepteerd. Want naast de schoonheid van stof en kleur is ‘de lijn’ vooral in zijn costume-department alles. Is het dan ook wonder, dat nagenoeg al zijn costuums, reformcostuums zijn, waarbij èn stof, èn kleur eerst volmaakt tot hun recht komen. Immers de reformkleeding, uitsluitend uit aesthetisch oogpunt beschouwd, stelt reeds door de langere roklijn, door meerdere ruimte hare eigen voorwaarden aan de stof, waaruit zij gemaakt is, voorwaarden van kleurenharmonie en souplesse, die juist eigenschappen der Liberty Fabrics zijn.

Aan de kleeding, die vanzelf een hoedenafdeeling noodzakelijk maakte, want meerdere en zuiverder smaak in dameshoofdbedekking was geen overdaad, paarde zich een department voor sieraden, gespen, colliers, voor zilverwerk enz. enz. Terwijl de geaardheid der verschillende stoffen van zelf leidde tot een afdeeling voor woninginrichting, waar kussens, gordijnen, cretonnes, behangsels, later meubelen en ten slotte geheele interieurs werden uitgevoerd. En hieruit volgde weder het aardewerk, zoowel voor huiselijk gebruik, als de zoogenaamde garden-pottery, die in aangenaam kleurig, en stevig materiaal, bloembakken, zonnewijzers, tuinbanken enz. geeft.

Opvallend is, (de motieven van dit laatste aardewerk zijn voor een groot deel van Keltischen oorsprong), dat aan alles wat Liberty in den handel brengt niets ‘moderns’ is te bespeuren, wat Duitsch fabricaat allicht zou vertoonen, en, dat tòch het meerendeel der artikelen zich zeer goed in onze hedendaagsche

Liberty cosy-corner.

omgeving verdraagt. Wij zouden hier een conclusie uit kunnen trekken, die ook voor onze tegenwoordige kunstnijverheid geldt dat juist datgene wat door uiterlijk een in-

[p. 814]

druk van ‘modern’

Liberty interieur.

maakt, in werkelijkheid het verste staat van de goede beginselen der hedendaagsche beweging.

Dat Liberty een man van smaak is, bewijst, dat hij gaandeweg aan zijn zaak een orient-department wist te verbinden. Zijn talrijke groote reizen, naar Engelsch-Indië, naar Perzië hadden hem de voortreffelijkheden van Oostersche tapijten en weefsels doen kennen, hadden hem de ongeëvenaarde harmonie der Engelsch-Indische borduursels en voornamelijk der oude, geopenbaard. Persische wapens, Japansch vlechtwerk deden eveneens al ras hunne intrede in de magazijnen, waar langzamerhand alles wat een cachet van schoonheid en degelijkheid vertoonde, een plaats vond. Zóo is er ook een boekafdeeling, waar alleen datgene te vinden is, wat er typografisch of illustratief aangenaam uitziet. De boekjes van Walter Crane, van Nicholson, van Kate Greenaway, zij staan er naast mooie uitgaven van Engelsche klassieken, naast, wat er in alle opzichten ‘verzorgd’ uitziet.

Want wij mogen er bij het doorwandelen der magazijnen wel eens dingen aantreffen, die ons minder juist van opvatting lijken, ‘verzorgd’ is het in alle gevallen steeds.

Een klein voorbeeld hiervan is bijv., dat in Liberty's zaak te Amsterdam, thans van de Kalverstraat verplaatst naar het ruimere huis aan de Leidschestraat hoek Keizersgracht, de winkeldames allen gekleed zijn in een zelfde kleur, die stemmig is en in harmonie met de omgeving. Men moge dit misschien als een kleinigheid opvatten, maar zij getuigt, dat naast de ‘geschäftliche’ zijde der zaak, de aesthetische kant zich eveneens doet gelden.

Het is een van de weinige zaken, waar het schoonheidselement niet ten koste van het bedrijf is te gronde gegaan. Waar menig zakenman getuigt: als ik alleen in mijn magazijn nam, wat ik mooi vond, ik had er geen bestaan in, en zich door deze droeve ervaring gaat richten naar de verlangens en de smaak van het publiek, die over het algemeen niet zeer hoog gestemd zijn, daar bewijst een zaak als die van Liberty, dat dit niet eene absolute noodzakelijkheid is. Niet zij richt zich naar het publiek, maar het publiek richt zich naar haar, en men moge dit nu in zeker opzicht als mode gaan beschouwen, in ieder geval is het dan een mode, die op een gezonde basis berust, die haar oorsprong vindt in schoonheid van stof en schoonheid van kleur.

‘Der Wissende findet da Befriedigung und der Unwissende sichere Leitung.’

R.W.P. DE VRIES Jr.