De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I.
Jodenvervolging.

Onder het opschrift: ‘de Joden in Rumenië’, schreef Mevr. M.E. van de Velde - Pijnappel te Oosterbeek, in de avondeditie van de Telegraaf van 19 Mei j.l. o.a. het volgende naar aanleiding van de wederom plaats gehad hebbende Jodenvervolgingen in Rumenië:

Ik wil mij niet begeven in uitingen van verontwaardiging over het barbaarsche onrecht, dat deze ongelukkigen alleen, omdat zij Joden zijn, in een beschaafd Christenland te verduren hebben! Ik wil liever beproeven iets voor hen te doen. Laten wij, Hollandsche vrouwen, een adres zenden naar de koningin van Roemenië, de ons allen bekende Carmen Sylva, met het verzoek, haar invloed te willen aanwenden, om in het lot van haar landgenooten eenige verbetering te brengen. Wie weet, of een dergelijke poging niet iets ten goede uit kan richten. Laten wij het althans beproeven! Als iedere vrouw, die hiervoor voelt, mij haar kaartje zendt, als bewijs van instemming, kan later een comité gevormd worden, dat het adres opstelt, ter teekening legt en de verdere voorbereidingen maakt.

En de inzendster eindigt haar stuk als volgt:

‘Mogen vele vrouwen mij door het zenden van hun kaartje haar instemming toonen.’ -

Bij dezen wensch sluit ik mij van ganscher harte aan! En ik voeg er bij: moge niemand zich er van laten weerhouden door de jansalieachtige overweging: ‘'t helpt toch niets’ of ‘als zulks mogelijk was, dan zou zeker een vrouw als Carmen Sylva, het al bewerkt hebben in eigen land.’ - Immers, het is boven góéd gezegd: ‘Laten wij het althans beproeven.’ -

En mocht het niet baten, dan zal het voorgestelde adres toch zoo nuttig zijn binnen de Nederlandsche grenzen! -

Zeker, Jodenvervólging bestaat in ons land gelukkig niet; maar wèl dat andere: Jodenkleinachting; op hen neer zien; hen mijden. - En als protest, dáartegen, tegen die kleinzieligheid, zal het adres niet nalaten goed te doen! -

Men meene niet dat het daarmede zoo erg niet gesteld is. - Ik heb het te Amsterdam dikwijls op ergerlijke wijze gezien. - Mij eenige jaren geleden aldaar vestigende, na langdurig verblijf in de Koloniën, waar, den hemel zij dank,

[p. 808]

geen of bijna geen hatelijke geloofsafscheidingen bestaan, wilde het toeval, dat ik daar op meer intieme wijze in aanraking kwam met een familie, die, alhoewel het Joodsche geloof niet meer aanhangend, van Israëlitische afkomst was. Zeer beschaafde en goed ontwikkelde menschen, muntten zij uit door een hartelijkheid en gulheid van toon, die scherp afstak bij onze meeste andere, niet van Joodsche afkomst zijnde kennissen en trokken zij ons hoe langer zoo meer aan, al wisten wij dat anderen ons huis daarom meden.

Na gedurende een paar jaren uit kieschheid nooit over de Jodenquestie aldaar gesproken te hebben, sprak een der leden van die familie, een weduwe, mij er over. Ik wilde wel dat velen de confidenties eens hadden kunnen hooren, die mij toen gedaan werden; hadden kunnen hooren hoe moeilijk, hoe ellendig het leven der Joden zelfs in Nederland nog wordt gemaakt; hadden kunnen zien de tranen, bij de opsomming der duizenden venijnige steken, die zij van jongsaf van de Christenen had moeten ondervinden en van de onduldbare pijn van de wonden, die zij haar sloegen.

Treffend was het volgende: haar vader, een hoogst respectabel burger van de stad zijner inwoning, had eens een gesprek met enkele goede vrienden - Christenen dan - over de schandelijke Jodenvervolgingen in Rusland. Onder die vrienden was ook een dominé, en deze gaf er zijn groote voldoening over te kennen, dat zulke toestanden in Nederland niet bestonden.

‘Ja, goddank,’ zei de grijsaard, ‘maar reden om daar trotsch op te zijn hebben de Christenen toch niet. Ginds slaat men de Joden dood: hier foltert men hen, hun geheele leven lang, met speldeprikken, en die worden te scherper gevoeld, naarmate hun geest meer beschaafd en ontwikkeld is; - ook hier wordt geleden’.

Ik was diep getroffen toen ik alles had aangehoord; vroeger had ik wel eens tegen Christenen de opmerking gemaakt: ‘ik geloof dat menig braaf, ontwikkeld Israëliet in Amsterdam een zwaar kruis heeft te dragen, hem door de Christenen opgelegd’. Nu zag ik hóé zwaar dat kruis eigenlijk wel was!

Men verdenke mij niet van overdrijving! Ziehier nóg een staaltje:

Eenige weken later vond ik in het Alg. Handelsblad het volgende ingezonden stuk:

Rassenhaat?

Geachte Redactie, wil zoo beleefd zijn, onderstaande regelen in uw veelgelezen blad op te nemen.
Toen ik dezer dagen er op uittrok om een woning te huren, kwam ik tot de ontdekking, dat er verscheiden huiseigenaren hier ter stede zijn, die weigeren hun huis aan Joden te verhuren. Ze onderzoeken niet of men een goed betalend huurder is of niet, neen, dit alles gaat hun volstrekt niets aan, het eenige wat zij verlangen te weten is, of men Israëliet is. Zoo ja, dan is dat voor hen reeds voldoende om u het kwetsende antwoord te geven: ‘O, nee..., nee... aan Joden verhuren we niet!’
Neen, waar ter wereld ik zoo iets verwacht had, in de allerlaatste plaats zou ik dit gezocht hebben in het vrijheidlievende Holland, in het land, dat zooveel bloed vergoten heeft om vrijheid van godsdienst te erlangen. In het land, dat zoo prat gaat op verdraagzaamheid op allerlei gebied, maar in de eerste plaats op verdraagzaamheid van Geloof.
Ik ben overtuigd, dat er met mij zeer velen zijn, die zoo iets niet in het liberale Amsterdam gezocht zouden hebben, en daarom voelde ik mij genoopt, aan dezen treurigen toestand eenige publiciteit te geven.
U, geachte redactie, dank zeggend voor de verleende ruimte,
Hoogachtend,
J. TOLMAN,
(Naar wij tot ons leedwezen vernemen, is er inderdaad een - zeer beperkt - aantal huiseigenaars, dat dezen maatregel toepast. Ons werd echter uitdrukkelijk verzekerd dat deze niets met ‘rassenhaat’ te maken had, doch uitsluitend het gevolg was van het verschil in gewoonten tusschen beide rassen. Zoo heette het bijv. dat de Israëlieten meer bezoeken ontvangen. De bedoelde huiseigenaren geven alleen als exploitant van huizen, de voorkeur aan niet-Israëlieten. Zoo zijn er ook huiseigenaren, die geen gezinnen met kinderen tot huurders willen hebben.
Red. H.)

Ik zou wel eens willen weten hoe het Handelsblad aan zijn beweringen, als daar zijn ‘zeer beperkt’, ‘niets met rassenhaat te maken’ komt. In ieder geval, gesteld dat het waar is, dat Israelieten meer bezoeken ontvangen dan Christenen, wáár is óók, dat geen huiseigenaar daarom een huurder zal afslaan. - De slotzin doet in den gedachtengang geheel niets ter zake. - De geheele toelichting van het blad is in zijn lijn van ‘laveeren’ en ‘sauver la chèvre et le chou.’ -

En teekenend is het ontbreken van zelfs maar een schaduw van instemming met des inzenders klacht! - die ten volle gerechtvaardigd was. Want immers, evenzeer als het een vaststaand recht is van den verhuurder om te weigeren te verhuren aan wien hij wil, evenzeer staat het vast, dat het schandelijk is om als reden op te geven: het Israëliet zijn van den aspirant huurder. -

Zeker, die huiseigenaar gaf blijk van weinig beschaving door dat zèggen; maar tevens van geloofshaat of ‘rassenhaat’ zooals de inzender het noemt. -

Moge het plan van mevrouw van de Velde - Pijnappel veel bijval vinden; moge het adres in Rumenië iets goeds uitwerken; moge het vele Nederlanders een blik in eigen boezem doen slaan en zóo velen genezen van de nog altijd bestaande Jodenkleinachting en plagerij. -

Genève, 29 Mei 1908.

VIOLA.

II.
De Joden in Rumenië.

Geachte Redactrice.

Velen zullen zeker het artikel over de Joden in Roemenië gelezen hebben in het Eerste Blad A van de Nieuwe Rotterdamsche Courant van Zondag 3 Mei. Ik wil mij niet begeven in uitingen van verontwaardiging over het barbaarsche

[p. 809]

onrecht dat deze ongelukkigen alleen omdat zij Joden zijn, in een beschaafd christenland te verduren hebben! Ik wil liever beproeven iets voor hen te doen. Laten wij, Hollandsche vrouwen, een adres zenden naar de Koningin van Roemenië, de ons allen bekende Carmen Sylva, met het verzoek haar invloed te willen aanwenden om in het lot van haar landgenooten, eenige verbetering te brengen. Wie weet of een der gelijke poging niet iets ten goede uit kan richten. Laten wij het althans beproeven! Als iedere vrouw die hiervoor voelt, mij haar kaartje zendt, als bewijs van instemming, kan later een comité gevormd worden dat het adres opstelt, ter teekening legt en de verdere voorbereidingen maakt.

Wie het mooie boekje kent ‘Mijn kleine jongen’ door Carl Ewald, herinnert zich misschien het hoofdstuk waarin de vader zijn jongen zooveel over de joden vertelt omdat hij met andere jongens een jodenjongentje geplaagt heeft. Bizonder mooi is dat hoofdstuk, en het eindigt zoo:

‘En als 't avond is en moeder aan de piano gaat zitten en het lied zingt waar vader het meest van houdt, blijkt het dat de woorden van een Jood zijn, en dat een andere Jood de melodie gecomponeerd heeft. Mijn kleine jongen is rood en gloeierig als hij dien avond in slaap valt. Onrustig woelt hij in zijn bedje en praat in zijn slaap.

‘Hij heeft wat koorts’, zegt zijn moeder.

En ik buig mij over hem heen, en kus zijn voorhoofd. En ik antwoord kalm:

‘Dat is zoo vreemd niet. Vandaag heb ik hem gevaccineerd tegen de ellendigste van alle besmettelijke ziekten.’

Met recht een besmettelijke ziekte is de domme, kleinzielige jodenhaat!

Moge vele vrouwen mij door het zenden van hun kaartje, hun instemming toonen.

M.E. VAN DE VELDE-

Oosterbeek.

Pijnappel.

Dit, in de N. Rotterdammer Courant ingez: stuk, is overgenomen in dit Blad op verzoek van eene er mede instemmende Lelie-abonnée.
Redactrice Holl. Lelie.