De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Een Fransche ‘Marius’-geschiedenis.
(Ter overdenking aangeboden aan H H. hedendaagsche rechters).

In mijn artikel onlangs: Dienaren van het Gerecht of... van de Mode (zie Lelie van 11 Maart j.l.) wees ik nog eens voor de zooveelste maal op het ontzettend toenemen van moord en misdaad, tengevolge óók al van de laksheid en lauwheid en lafheid, waarmede zij die heeten ‘recht’ te spreken zich laten influenceeren door het gesol met ontoerekenbaarheid, en erfelijk-belast-zijn, en zenuwziek, etc. etc., al die mode-sentimentaliteiten, die in de laatste jaren moeten dienen om gebreken, fouten, en daaruit voortvloeiende misdrijven te verontschuldigen en te bemantelen en voor te stellen als iets om ‘meelijden’ mee te hebben, veel meer dan als iets strafwaardigs.

Een sprekend bewijs voor mijn beweren dat medici, zoogenaamde ‘deskundigen’, en rechters zich laten beïnvloeden bij het maken hunner rapporten en vellen hunner vonnissen door hetgeen de tijdgeest van hun wil, door de zucht dus zich populair te maken, en dat zij dientengevolge schromelijk onbetrouwbaar zijn, levert onderstaande zooeven in Frankrijk voorgevallen geschiedenis.

Ruim een jaar geleden werd in een kleine fransche gemeente een vrouw gevangen genomen, beschuldigd van moord op een klein jongetje. Zij was in huis als huishoudster bij den weduwnaar-vader. Zij had het kind, dat zich 's avonds gezond te bed legde, en dat des ochtends leed aan koorts en wat hoesten, maar zonder eenig gevaar, in den loop van den dag alléén verpleegd, daar de vader op het veld werkte, en de oudere zuster door haar opzettelijk van huis was gezonden met een verzonnen boodschap.

Toen deze thuis kwam vond zij haar broertje dood. Het had roode sporen aan den hals, alsof het was vermoord door verstikking. En, wat dat vermoeden zeer waarschijnlijk maakte, de bewuste huishoudster, Jeanne Weber, was reeds vroeger in Parijs beschuldigd geweest van moord, op dezelfde wijze, en onder dezelfde omstandigheden, achtereenvolgens eerst op haar twee eigene kinderen, dan op hare neefjes en nichtjes, te samen vijf in getal, alle volkomen gezond, alle gestorven ineens, onder haar zoogenaamde ‘verpleging’, terwijl zij alleen bij hun bedje zat. Het zou te ver voeren al de bijzonder-

[p. 804]

heden van dit eerste proces hier op te halen. Genoeg zij het te zeggen, dat een der bekendste fransche advocaten, reclame-achtig in hooge mate, hierin een heerlijk zaakje zag om met het heerschende mode-systeem van ‘medelijden’ etc. te pronken, en voor zichzelf munt te slaan uit de ‘onschuld’ der arme Jeanne, door haar, wegens gebrek aan bewijs, vrij te pleiten. Zoo geschiedde het. Niettegenstaande niemand die haar kende, noch haar man, noch haar familie, aan die onschuld verkozen geloof te slaan, omdat de omstandigheden al te duidelijk tegen haar getuigden, werd ‘het slachtoffer van noodlottige omstandigheden’ vrijgesproken, en beklaagd door couranten-reporters, en bewierookt door sentimenteel-domme menschen. Er waren onder die laatste categorie verscheidene, die haar uit medelijden een thuis aanboden. Maar Jeanne prefereerde de uitnoodiging van den weduwnaar in het afgelegen dorp, dien het waarschijnlijk te doen was om een goedkoope huishoudster te krijgen langs dien weg, terwijl zij, van haar kant, zich daar vrijer voelde haar misdadig leven voort te zetten, dan bij werkelijk het welmeenende, op haar passende menschlievenden. Reeds na enkele maanden had de hierbovenmeegedeelde ‘toevalligheid’ plaats. Groote verontwaardiging in het dorp. Niemand die Jeanne verontschuldigt. De oudste zuster beschuldigt haar pertinent. Jaloezie op mij, zegt Jeanne. Zij kan zich intusschen niet verdedigen op al de ‘toevalligheden’ van het geval, en wordt dus in voorloopige hechtenis genomen. Het rapport van den geneesheer, die het lijkje het eerst schouwde, is beslist ongunstig voor haar. Hij is overtuigd dat het kind niet aan een natuurlijken dood stierf, maar is gesmoord door menschenvingeren; van daar de roode striemen. De rechter van instructie twijfelt, tengevolge van dit rapport, en van alles wat het voorloopig onderzoek, getuigenverhoor, etc., aan het licht brengt, geen oogenblik aan de schuld der gevangene. Wij weten echter, gauw gaat het gerecht nooit te werk, in geen enkel land ter wereld. Dus, met al die onderzoekingen gaan maanden voorbij. En in die maanden zoeken reporters naar stof voor hunne couranten-berichtjes, die couranten-zelf naar reclame, advocaten en ‘deskundigen’ naar onderwerpen om van zich te laten spreken. - Zoo viel de aandacht van Le Matin, een der meestgelezen Parijsche bladen, op ‘de beklagenswaardige, onschuldig-gevangen-gehouden, door noodlottige omstandigheden achtervolgde Jeanne Weber.’

Fluks een veldtocht begonnen om van haar zaak een mode-aanstellerij te maken met ‘humaniteit’ etc. Niemand minder dan dezelfde beroemde Parijsche advocaat, groot vriend van Le Matin, laat zich vinden om mee te doen aan het fraaie comedie-vertoon. Hij telegrafeert aan Jeanne, dat hij blijft gelooven in haar onschuld, en haar ten tweedenmale zal vrijpleiten. Den volgenden dag grootcompliment in Le Matin aan zijn adres over zijn heerlijk-mooie opvatting van de rol van advocaat, die hem, te midden zijner groote drukte, beschermend de hand doet uitstrekken naar een vergeten ongelukkige, ‘slachtoffer van vooroordeel en bekrompenheid’. - Vervolgens vertrekt een redacteur van Le Matin naar het dorpje, weet Jeanne in de voorloopige hechtenis te zien te krijgen, schildert in zijn blad op sentimenteele manier haar uiterlijk, haar verlatenheid, geeft een relaas harer van onschuld-overstroomende woorden. Enfin, 't zaakje is héérlijk aan het rollen! ‘Deskundigen’ worden opnieuw benoemd, durven niet op tegen de mode-opinie, en komen dus tot geheel andere conclusies dan hun collega (die den gewelddadigen dood constateerde, vóór hij wist wie Jeanne Weber was, dus geheel onbevooroordeeld, daar alleen de huisheer-zelf haar verleden en waren naam kende). Evenzeer als deze rapporten der beroemde professoren en doctoren plotseling te niet doen het getuigenis van den eenvoudigen dorpsgeneesheer, even gemakkelijk wordt de rechter van instructie en zijn overtuigend getuigen-verhoor aan den kant gezet met de bewering, dat hij het eerste onderzoek opzettelijk eenzijdig leidde, dat hij bevooroordeeld wil gelooven aan Jeanne's schuld, en niet wil hooren de verdedigingsgronden enz. enz. Hoe zou een vergeten ambtenaar, hoe zou een even vergeten dorpsdokter op kunnen tegen den invloed van een machtig partijblad, van een invloedrijk beroemd Parijsch advocaat, gerugsteund door een heirleger van te hulp geroepen ‘deskundigen’ en rechtsgeleerden van naam! Jeanne Weber wordt ten tweeden male vrijgesproken! Le Matin haalt haar door een zijner redacteuren, als een verongelijkte koningin, uit de gevangenis. Artikelen worden op nieuw gewijd aan haar ‘beklagenswaardigheid’ etc. - Een menschlievend man biedt aan haar in een soort weldadigheidskolonie een blijvend thuis te verschaffen. Jeanne accepteert dankbaar. Einde.

[p. 805]

Helaas. - Neen.

Nog slechts twee à drie maanden zijn verloopen, sinds al dat hartverheffend aanstellerig mode-lawaai. En zie! In een andere kleine gemeente, in een armoedige kroeg, komt een verwaarloosde vuile vrouw, in gezelschap van een man, een kamer voor enkele nachten huren. De kroeghouder heeft twee kleine jongens; als den tweeden avond de man der vreemde vrouw niet thuiskomt, vraagt deze als gunst, of een dezer kinderen bij haar mag slapen. Haar man blijft weg - zegt zij - uit jaloezie. Als hij straks thuis komt om haar te overvallen, zal hij door de aanwezigheid van het onschuldig kind zijn ongelijk moeten erkennen. Bovendien, zij is ook een weinig bang, zoo heel alleen. De ouders stemmen toe. Het arme kind - voorgevoel waarschijnlijk - verzet zich, zoodat de moeder hem met geweld moet overreden in het bed der vreemde en bij haar alleen te blijven. Des nachts hoort een andere aanwezige slaap-gast vreemde geluiden, steunen; zij gaat naar beneden de eigenaars waarschuwen! Zij gaan te samen naar de kamer van waar de geluiden komen, vinden het kind dood, gesmoord door de vreemde vrouw, die er kalm neven zit, en op alle ondervragingen het door de feiten volkomen tegengesproken antwoord geeft: Hij is ineens doodgegaan.

Want de feiten spreken hier al te duidelijk. Hier, op heeterdaad betrapt, is de verstikkingdood niet meer te loochenen. Alle doktoren, die het lijkje schouwden, zijn het er over eens.

De vrouw, in hechtenis genomen natuurlijk, heet Jeanne Weber.!

Hoe zij daar kwam, uit die weldadigheidskolonie, die haar voor goed een thuis bood?

Omdat zij er uit wegliep wegens verregaande dronkenschap en onzedelijkheid. De ‘menschlievende’ meneer, inplaats van dadelijk publiek te maken de vergissing dus begaan door hen, die haar hielden voor een arme beklagenswaardigen hulpverdienende vrouw, zweeg uit valsche schaamte, - omdat hij ook had meegedaan aan het mode-gedoe, en hij draagt daardoor nu mede de schuld aan den dood van dit laatste arme slachtoffer. Want eerst nu, - door het gerechtelijk onderzoek - heeft hij moeten bekennen, dat er uit zijn mooie plannen met Jeanne niets werd, omdat zij eenvoudig niet wilde.

Het is gebleken dat zij - na te zijn weggeloopen van hem - zichzelve, misschien in een oogenblik van berouw, is gaan aangeven bij de Parijsche politie als de moordenares der vroeger gestorven kinderen. Maar - dat paste niet in de kraam der heeren, die haar nu eenmaal uit reclamebejag en mode-aanstellerij hadden vrijgepleit als ‘onschuldig slachtoffer’. De rechter, met haar zelfbeschuldiging in kennis gesteld, vond het daarom beter die te verklaren voor een bewijs van ‘tijdelijke overspanning’ en er geen notitie van te nemen. Jeanne Weber bleef, ondanks haarzelve dus, op vrije voeten. Het is thans gebleken, dat zij in die paar weken, die haar van dat oogenblik af scheidden van haar laatste misdrijf, leefde met elken man dien zij ontmoette, steeds dronken, steeds zwervend, voor de zooveelste maal een wezenlijk-thuis, dat een eenzaam landbouwer haar aanbood, verlatende uit zucht tot straat-leven en gemeenheid met mannen. Totdat zij dien laatsten man ontmoette, met wien zij in die kroeg onderdak vroeg, en na wiens heengaan van haar zij deze nieuwe misdaad beging, waaraan nu niet te twijfelen valt, door de op heeterdaad betraptheid ervan.

- De verongelijkte rechter van instructie in haar vroeger proces, de dokter die het eerst het lijkje schouwde en weigerde het bewijs tot begraven te geven, omdat voor hem een gewelddadigen dood vaststond, de gevangenbewaarder die haar gadesloeg in haar preventieve hechtenis, heel haar vroegere omgeving, al die menschen wier gezond verstand en wier kennis van het gebeurde nimmer twijfelden aan haar onomstootelijke schuld en volledige toerekenbaarheid triomfeeren! En Le Matin, en de beroemde advocaat, en de ‘deskundige’ medici etc. slaan een gek figuur. Maar zij hebben een fraaien uitweg! En zij zullen niet in gebreke blijven zich daarheen te draaien. Reeds nu nemen ze de eerste wendingen en bochten naar die heerlijke toevlucht van alle hedendaagsche misdaad als ze niet meer is te ontkennen: ontoerekenbaarheid, erfelijkheid, tijdelijke krankzinnigheid, al dat moois meer, dat h.h. misdadigers het toegeven aan hunne gemeene en lage instincten en behoeften heden ten dage maakt tot een plezier-leven, onder openlijke bescherming van de Wet. - Wel durven de nieuwe ‘deskundigen’, door den eersten flater wat voorzichtiger geworden in hun oordeel, nog niet heel beslist optreden, maar reeds heeft Le Matin, die het meest van allen zich blameerde, een fraai getuigenis afgedrukt van Lombroso, den grooten Lombroso, die, zonder de zaak te kennen, zonder

[p. 806]

Jeanne Weber te hebben gezien, laat staan onderzocht, du haut de sa grandeur vonnist, dat ze, met eenige geleerde termen erbij, (die maken altijd indruk op het groote publiek) ontoerekenbaar, krankzinnig, epileptisch, volkomen onverantwoordelijk dus is voor haar daden! - Straks zal de Rechtbank en de medische wereld, om zich een eervollen aftocht vrij te houden na het gebeurde, natuurlijk een dergelijk vonnis uitspreken. Welmeenende menschen kunnen dan weer die ‘arme’ Jeanne diep beklagen, om hare erfelijk-belastheid, en, als de een of andere onverlaat, geprikkeld door de lezing van al die afschuwelijke bijzonderheden, lust heeft ook zoo iets te doen, op zulk een wreede manier zijn overspannen zenuwen te koelen aan arme kinderen, wel dan weet hij vooruit zeker: een ‘menschlievende’ jury en een ‘menschlievenden’ verdediger en ‘menschlievende’ deskundigen te over te zullen vinden, die zijn misdaad voorstellen als iets heel naars en droevigs, om diep meelijden mee te hebben, niet met de slachtoffers wel te verstaan, maar met den ‘ontoerekenbaren’ misdadiger.

Want wie, onder al dit wauwelend ‘medelijden’ maandenlang, met die zoo lang reeds ‘onschuldig’ opgesloten Jeanne, had ook maar één woord over voor het angstwekkend lijden dier wreed-gestikte, uren in doodsangst aan een monster overgeleverde, kleine kinderen? Wie heeft medelijden met de beroofde ouders, met den vader van Jeannes eigen kinderen, aan wien zij het eerst haar misdaad-leven begon?

Het is er mee, precies als met den ‘beklagenswaardigen’ Marius bij ons. Over hem en zijn ‘beklagenswaardigheid’ hadden sentimenteele mode-menschen zóóveel te zeggen, dat ze geen tijd hadden ook eens, en in de eerste plaats, te denken aan die door hem uit haar vreedzaam leven ineens moorddadig uitgerukte gezonde jonge vrouw, noch aan haar daardoor verweesd, alleen-overgebleven kind.

Zulke phrasen-makerij is geen waarachtig medelijden, is mode-gedoe en aanstellerij - niets anders.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.