De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Uit de sfeer gerukt
door Anna de Savornin Lohman.

VII.
Vervolg van No. 19 (6 Nov. ll.).

Reeds Dinsdag schreef Susy aan Gérard, hoe oom met haar had gesproken en dat ze het aanzoek aannam. Hij moest maar overkomen dadelijk om met haar alles mondeling te bespreken. - Wat 'n gekheid van oom, deftig te willen wachten tot a.s. Zondag om het ernstig en plechtig bij hem aan huis te ‘vieren’. - Van vieren was toch geen sprake bij die twee saaie oue-lui!

- Kon hij Donderdag? Als hij telegrafeerde, was ze 's middags na kantoortijd aan 't station om hem af te halen. -

Want ze was nu in één jacht, nu eenmaal haar besluit vast-stond. - Nu maar hoe eer hoe beter, nu ze 't dan toch deed. -

En dat ze het doen zou, dat had ze al gevoeld, dadelijk, nog vóór ze 's avonds wegging van oom en tante, die haar de hand hadden gedrukt met buitengewone hartelijkheid, met een specialen nadruk op hun: Nu, we hopen tot spoedig ziens. - En alleen de vrees zichzelf al te veel weg te gooien in hun oogen, had haar weerhouden toen reeds te zeggen:

‘U behoeft niet zoo toespelerig te doen; ik accepteer Gérard.’

Want dat was nu toch al te gek, dat ze na zich eerst zoo op 'n afstand te hebben willen houden van middag tegen oom, nu 's avonds al door de mand viel, en toonde hoe happig ze was in den grond. -

Wat moesten ze anders van haar denken dan dat ze happig was?

En dat was het toch niet. -

Het was - voor zichzelve voelde ze dat heel eerlijk - haar levensvermoeidheid, die haar de baas was geworden, heel haar verleden van rijkeluis-kind van geslachten her al, die nu in eens hard werken moest in een vulgaire stad, op commun-gemeubelde kamers, n een omgeving waarin ze niet thuis hoorde; - al die kleinigheden oogenschijnlijk, maar die te samen vormen ‘het’ gewone leven waren haar de baas. -

En ze voelde 't wel, ze had geen moed den reddingsplank weg te stooten, die haar werd voorgehouden; - over die plank - 'n huwelijk met Gérard - stapte ze weer binnen haar eigen kringetje, en werd weer dezelfde van vroeger. -

Liefde. - Wie trouwt ten slotte uit liefde? - Waren niet hare familie-leden, hare kennissen, de meisjes Heringa, en zoo vele, vele anderen getrouwd zonder dien ballast? - En waren ze niet ieder op haar eigen manier heel gelukkig? - De een omdat ze een titel had gehuwd, de ander omdat ze door trouwen rijk was geworden, nommer drie alleen reeds om 't feit-zelf van haar niet zijn blijvenzitten. Enz. enz. - En kende ze niet omgekeerd hier en daar 'n enkel geval van menschen, die begonnen waren hun man- en vrouw-leven met oprechte illusieën van innig veel van elkaar houden. - En die gedésillusioneerd waren, o zoo bitter. - Bij wien het zelfs gekomen was tot echtscheiding, zooals in dat tragische geval van mevrouw Heringa's eenige zuster, die, na jaren lang de gebreken van haar man dien ze tegen den zin der heele familie ‘uit liefde’ had getrouwd, te hebben vergoelijkt, en te hebben

[p. 350]

verborgen, ten slotte door hem openlijk was ongelukkig gemaakt door een bedriegelijk faillissement, dat haar had gedwongen echtscheiding aan te vragen in het belang van haar kinderen. -

- Neen, liefde was niet noodig in 't harde dagelijksche leven. Zóó veel had de strijd om het bestaan haar al geleerd. -

En bovendien - ze had immers geen afkeer van Gérard - ze mocht hem toch wel. - Ze zou volstrekt niet ongelukkig met hem worden. - Waarom dan niet? - Waarom nog aarzelen?

Zoo had ze gedacht midden tusschen de wauwelende gesprekjes van oom en tante door. - En, toen ze in den trein zat, had ze stellig geweten dat ze mevrouw van de Wateringh wou worden, oneindig liever dan kantoor-juf blijven. -

En, alleen om zichzelf een houding te geven, had ze gewacht tot Dinsdag vóór ze Gerard 't schreef. Hij-ook moest niet denken dat ze àl te blij was. -

- - - Maar ze had aldoor dat gejaagde gevoel over zich van nu maar gauw, gauw alles tot een einde te willen brengen - opdat ze niet meer terug kon, niet meer terug. -

Ze vertelde het reeds Maandag-middag aan Willemien, in een soort behoefte het daardoor zichzelf onmogelijk te maken weer van plan te veranderen. -

En Willemien feliciteerde haar oprechthartelijk - maakte geen enkele toespeling op haar eigen nu-bewaarheid-geworden gezegde, dat Susy in den Haag maar gauw een man moest opdoen. -

Toch kwamen Susy die woorden pijnlijk in den zin; en haar eigen ergernis erover. - Had Willemien een voorgevoel, een vermoeden gehad toen? En was haar eigen drift over die onschuldige opmerking wellicht geweest een schuldbesef, dat haar daartoe dreef zichzelf te verdedigen op een denkbeeldigen uitval?

Neen, neen, niet denken. - - Ze wilde nu gelukkig zijn, héél, héél gelukkig. -

Ze was het ook, toen ze rond zich zag in de ongezellig-burgerlijke kamer met de nietszeggende meubelen, en de grove vitrages, en toen ze haar huisjuffrouw met haar plat-Amsterdamsch accent hoorde snauwen tegen haar meid-slachtoffer. -

Goddank, goddank dat ze hier uit zou zijn, heel gauw hier uit, voor goed. -

Ze slenterde langs de stille grachten met hun somber voorname huizen, waar de menschen van louter voornamigheid niet voor de ramen willen zitten, maar leven in de zaal achter. - Ze keek in de winkelstraten naar de veel te smalle ramen, waarachter de étalages niet tot hun recht kunnen komen. -

En het gaf haar een boosaardig genot in een van de groote winkels binnen te loopen, en te vragen naar een mode-artikel, een nieuw soort teagown, die ze in Scheveningen had gezien in de galerij onder 't Kurhaus. - De juffrouw gaf het antwoord, dat ze had verwacht, dat je in Amsterdam gedurig te hooren krijgt:

‘Ja, ziet u, hier in Amsterdam wordt zóó iets niet gevraagd door de dames.’ -

En ze viel snibbig uit: -

‘In den Haag zijn ze altijd een mode vooruit bij hier, al zijn ze nog een mode ten achteren bij 't buitenland.’ -

Daar de juffrouw zelve ook een Hagenaarster was, trok zij een preutsch-triomfantelijk mondje, en zei, met voorbijgaan van de hatelijkheid aan het adres van den Haag, alleen antwoordend op het eerste gedeelte van Susy's uitval:

‘Hier in Amsterdam zijn de menschen wezenlijk vreeselijk bang voor iets nieuws, vindt U niet, freule, - ik geloof dat ik U in den Haag dikwijls heb bediend - ik was toen bij Lyonnais.’ - -

Susy glimlachte. - Dat freule-woordje, dat haar niet toekwam, was als een vrijmetselaar-teeken waarin ze de Haagsche winkeljuffrouw herkende, die gewoon was met dat titeltje rond zich te gooien tegen alle juffrouwen, en wie voor juffrouw willen doorgaan zelfs. -

Ze voelde zich ineens zielsverwant met haar, zelve weer Hagenaarster-al, koopster van dure dingen, in haar qualiteit van toekomstige mevrouw van de Wateringh, inplaats van de armgeworden kantoor-juffrouw. Dat nu behoorde tot het verleden ineens; haar mevrouw-schap was al werkelijkheid. -

‘Ik ben hier maar tijdelijk’ - zeide zij - zich in eens schamend voor haar hier-zijn. -

En de juffrouw boog als sprak dit van zelf:

‘O, U bent hier zeker gelogeerd?’ - vroeg zij, om maar wrat te zeggen. -

Toen verachtte Susy zichzelve over haar lafheid. - En toch deed zij het. Zij loog: ‘ja.’ -

Maar buiten den winkel voelde ze zich klein en min. - Bah. - Hoe had ze het kunnen doen!

En met 'n bitter gevoel bedacht ze dat Gérard het zou hebben goedgekeurd, als hij 't 'm leveren kon zonder ontdekt te worden óók zou liegen, aan zijn kennissen zou wijsmaken dat zijn aanstaande vrouw ‘voor haar genoegen in betrekking was’ of zoo'n dito laffe uitvlucht om de waarheid te bemantelen. -

- Gérard's antwoord was een teleurstelling. - Niet zijn weigeren om over te komen, ze verlangde niets naar 't weerzien, maar zijn angst voor men, zoo weinig passend bij haar eigen karakter. -

Want, inplaats van te telegrafeeren: Kom,

[p. 351]

bestel kamer voor me in Amstel-hotel, zooals ze stellig had verwacht, schreef hij een langen brief; o, vol enthousiaste blijdschap over haar ja-zeggen, vol plannetjes over hun maar gauw trouwen-moeten nu, maar met een betoog, dat hij niet naar Amsterdam kon komen voor 't Zondag bij oom en tante was in orde gekomen op de manier, zooals die 't nu eenmaal hadden voorgesteld. Want oom zou 't immers kwalijknemen, als ze dat nu ineens stiekem, zonder hem, klaar-speelden. Oom was zoo op de vormen. Daar had hij trouwens gelijk in. En oom was een deftig man, iemand dien ze moesten ontzien, die hem, Gèrard, in zijn carrière zeer veel kon helpen. - Je moet zulke relaties nooit ontstemmen. -

Niemand meer dan hij kon verlangen naar overkomen. - Dat wist ze wel. Maar om de menschen moet je zooveel laten, dat je prettig zoudt vinden te doen!

Knorrig wierp ze dien brief op tafel. - Daar hadt je nu op en top den heelen Gérard! Zijn verliefdheid - want verliefd was hij - ging hem nog nooit zóó hoog als zijn carrière, en de menschen, en de relaties met voorname lui - en al dien poespas meer, waarover haar overleden vader zoo minachtend de schouders placht op te halen, - self-made man door en door. -

In een koortsachtige haast schreef ze die week aan iedereen, die onder hare vroegere kennissen daartoe in aanmerking kwam, dat a.s. Zondag haar engagement publiek zou worden met mr. Gérard van de Wateringh, Commies aan 't Ministerie van Koloniën. - Die briefjes vulden haar tijd. - Ze snakte naar Zaterdagmiddag. - Nooit was haar de week zoo lang gevallen. -

Toen zo in den Haag aankwam, was oom aan den trein. - Ze had hem geschreven natuurlijk. En hij toonde zich zéér in zijn schik. -

‘We vinden het een zóó verstandig besluit van je - zóó verstandig’ - zei hij. - ‘Gérard komt morgen koffie-drinken; dan kunnen jullie daarna gaan wandelen.’

- Het viel haar op, dat hij in plaats van het vormelijke van de Wateringh al overging tot het intieme Gérard; dat accentueerde nu de aanstaande familieverhouding, en terwijl het haar trof hoe vreemd dat was alles, dat ze nu toch geëngageerd was met Gérard, toch gedaan had wat haar vader had gewenscht, en dat niet hij maar oom nu degeen was die zich daarover verheugde, herinnerde ze zich tegelijkertijd dat ze oom toch moest danken voor zijn beleefdheid Gérard te vragen, en terwijl ze dat deed, effen antwoordde: ‘Het is heel vriendelijk van U en tante’ - voelde ze hoe ze ineens opzag nu tegen die ontmoeting morgen met haar verloofde. Zoolang hij dat niet was geweest, alleen haar neef met wien ze wel graag omging, liet het haar onverschillig waar en hoe ze hem zou zien; nu, als haar aanstaande man, repugneerde hij haar ineens. -

Tante omhelsde haar met een ongeveinsde goedige hartelijkheid, die haar pijn deed en beschaamde. -

Als vele oudere dames die niets te doen hebben, had tante een onschuldig plezier in het aanmoedigen en tot stand brengen van engagementen. Ze ontroerden haar met een week zich herinneren haar eigen jongemeisjes tijd en jonge meisjes illusieën - zelve was ze op haar triviale manier heel gelukkig geworden door haar man, heel tevreden met zijn bezadigd soort van liefde-betuigen, niet meer dan waartoe zijn kalm temperament hem van tijd tot tijd bewoog. Haar sociale positie, haar klein leventje van Haagsche deftige dame, vulden heel haar leeg hoofd volkomen uit. Ze was dientengevolge vast overtuigd, dat trouwen, hoe dan ook; veel beter was voor een vrouw dan ongetrouwd-blijven. Met 'n schappelijken man kwam de liefde van zelf wel, geloofde ze in haar onnoozel niet weten van liefde-hartstocht. - En ze was moederlijk-blij voor Susy, dat die nu het ware geluk had gevonden. - Ze vergat terwille daarvan haar antipathie tegen 't wereldsch-ijdele in haar nichtje, haar rancune-gevoelentjes ook over de lang-verleden hoogmoedige airtjes, toen Susy nog rijk meisje was, die neerzag op de ouderwetsche tante. Er was oprechte gemeende warmte in haar zoenen terwijl ze verzekerde:

‘Ik gun het je zoo van harte - kind. - Het is zulk een gezegende uitkomst in jou omstandigheden. - Wie had dat kunnen denken.’ -

Susy voelde dat ze het niet verdiende die hartelijkheid, omdat tante geloofde aan haar eigen blij-zijn, geloofde dat ze Gérard met dankbaarheid aannam. - En ze had een verlegen ontevreden gewaarwording van zelfverwijt en schaamte. - Ze was blij dat er van allerlei andere practische dingen vielen te bepraten van lieverlede, en dat ze daarna moeheid kon voorwenden om heel gauw naar bed te gaan. -

‘Ja, slaap nu maar eens goed uit. Je hebt morgen een drukken dag natuurlijk’ - zei tante met diezelfde irriteerende goedige moederlijkheid. - ‘En je wilt er natuurlijk voor Gérard op je voordeeligst uitzien ook.’ - -

- - Ze glimlachte zoolang ze in tante's tegenwoordigheid was. -

Maar boven - eindelijk alleen - schreide ze, schreide ze lang en bitter, zonder zelve te weten waarom. -

Ten minste - dat wilde ze zich wijsmaken, dat ze niet wist. -

(Wordt vervolgd.)