De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

De Ophaalbrug.
Een Schets uit het Kinderleven
door Stella Mare.

XVIII.

‘En waarom woon jij nu in zoo'n mooi huis, en die arme bedelman, dien ik een centje gaf niet?... En waarom vroeg hij een stuk brood voor den honger, en kan jij net zooveel brood en vleesch eten, wel heèl den dag door, als je zelf maar wilt? En waarom...?’

‘Wim, luister nu eens goed... Er zijn nog wel duizende dingen die je me zoudt kunnen vragen en dan zou je nòg niet klaar zijn met al je, en waaroms? jongenlief, maar geloof me, als je veél grooter bent, zullen we saampjes wel eens over dat alles spreken wat je nu zoo graag zoudt willen weten. Nu zijn je hersens nog veel te zwak en te teer om over al die ernstige dingen te denken!’

‘Maar ik ben toch al een heel groote jongen, want ik ga toch al naar de groote school, en als ik over ga, kom ik toch al in de tweede klasse?’

‘Ja lievert, je bent heusch wel een groote jongen, maar geloof vader nu maar, als hij zegt dat er nog een heeleboel dingen in de wereld zijn, die zelfs groote menschen en oude deftige mijnheeren met hooge zwarte hoeden niet eens precies kunnen verklaren, en die door zoo'n zevenjarig baasje als jij, mijn kleine man bent, dus nog onmogelijk kunnen worden begrepen.

Wim zweeg.

Zijn vader trachtte zijnen gedachten eene andere richting te geven door Wim te wijzen op eene auto, die juist in een zware stofwolk gehuld, met angstige snelheid van af den dorpsweg kwam aantuffen, maar ditmaal vestigde Wim maar heel even zijne attentie op die vliegende en razende machine, als gunde hij zich geen tijd zijne gedachten lang bij dit eene voorwerp te laten stilstaan.

Dat gaat gauw hè Wim, jij toch zou zoo'n auto niet kunnen bijhouden al liep jij nog zoo hard, zeg?’ schertste zijn vader.

‘Neen,’ knikte Wim, en opeens barstte hij los:

‘En als ik zoo'n arme man was, en ik had heelemaal niets geen geld om voor mijn kindertjes brood te koopen, en ik zag een mooi huis, waarin rijke menschen woonden, die een heeleboel geld hadden en van alles net zooveel konden koopen als zij maar wilden, dan nam ik een groot mes, stak al die rijke menschen uit dat mooie huis dood, en al mijne zakken stopte ik dan boordevol met geld, en...’

‘Neèn Wim, dat zou je niet,’ zei de vader streng.

‘Of: als ik 't niet had, en een ander wél, dan nam ik het maar gewoon weg, ik zou er niet eerst iemand voor dood maken, want ik vind bloed zoo naar, ziet u,’ vervolgde Wim nadenkend, en zijne wangen gloeiden van opgewondenheid.

‘Wie iets van een ander wegneemt is een dief?’

[p. 345]

‘Is een dief iets heel ergs, vader?’

‘'t Ergste wat er bestaat, Wim!’

‘Hoe ziet zoo'n dief er uit, vader?’

Och jongen, die ziet er uit als ieder ander, maar gewoonlijk loopen dieven niet zoo maar rond op straat, want als je iets wegneemt, wat een ander toebehoort, dan steel je, en dan ga je de gevangenis in!’

‘Wat is een gevangenis, vader. Is het daar erg naar?’

‘Een gevangenis is een heel groot huis waarin alle slechte menschen worden bewaard.

Ieder zit in een heel klein kamertje opgesloten, wat ze een cel noemen!’

‘Is het daar donker?’

‘Ja, erg donker, en ze kunnen ook niet uit het raam naar buiten kijken om te zien wat er op straat gebeurt, en ze wandelen ook niet, zoo prettig buiten als wij tweetjes, maar het zijn ook heele stoute menschen, die daar voor straf worden opgesloten.’

‘Dus als je iets wegneemt, ga je in de gevangenis in een donkere cel?’

‘Ja, Wim!’

‘Dan zal ik maar nooit in mijn leven iets wegnemen vader, en u moet het vooral oòk niet doen, en maatje niet, en tante Lina niet, en Piet van de overkant, en Jetje van den bakker oòk niet. Ik zal 't ze allen wel eens goed zeggen; tegen Jetje en Piet vooral, want die zijn nog zoo klein, ze gaan nog niet eens naar de groote school, dus die weten nog heelemaal niets van dat nare groote huis voor slechte menschen af.

Hoe heette dat huis ook alweer?’

‘Gevangenis, Wim!’

‘O ja, gevangenis - ik zal het nu wel altijd goed onthouden.’

‘En waàrom mag ik nu niet meê uit? Tante heeft toch gezegd, dat ze voor mij alleen is hier gekomen, en als je mij nu niet meê uitneemt maatje, dan heeft tante tòch geen plezier!’

Tante Lena lachte, maar mevrouw van Tholen zei streng: ‘Nu niet zeuren Wim - als groote menschen uitgaan kunnen ze geen kinderen meênemen.’

‘Kan dat heusch niet, tante Lena?’ vroeg Wim, toen zijn ma de kamer uit was gegaan.

‘Neen, jongelief, heusch niet, want dan verveelt zoo'n kleine jongen zich maar, en hij denkt: ‘Wat naar is dat toch om met die groote menschen samen te zijn als ze bij al die vreemde dames visites maken. Ze praten alleen maar over allemaal dingen met elkaar waarvan ik toch niets begrijp, en ik moet zoo doodstil blijven zitten, ik mag niet eens in de kamer rondloopen! Hé, was ik toch maar véel liever thuis met mijn speelgoed blijven spelen, dan had ik véel meer pret gehad dan bij die groote vreemdemenschen visites! Ze doen zoo ernstig, en lachen zoo weinig.’

‘Heusch tante, zou ik dàt denken?’

‘Ja, heusch, schat!’

‘Dan blijf ik ook maar liever boven spelen, en weet u wat ik dan doe tantie?’

‘Nu, wàt dan, Wim?’

‘Terwijl u en maatje uit zijn, maak ik groot feest voor u, ter eere van u, omdat u zoo'n snoezige tante van mij is!’

‘Nu, wàt graag Wim. Ik ben er erg benieuwd naar!’

‘Ben-je nieuwsgierig hoe het zal worden?’

‘Of ik!’

‘Wel - ik zet eerst heel mijn Zwitsersch dorp in elkaar, dat is een vreeselijk werk ziet u, maar als het klaar is, is het prachtig.

Om de boerderij van het dorp zet ik mijne roode soldaten op, om het dorp te beschermen, want de blauwe soldaten willen een inval doen! Er zijn ook wel eens bandieten, die het dorp willen plunderen, ziet u!’

‘Zoo, Wim?’

‘Ja, maar dat gaat zóó maar niet, want voor het dorp is een breed water, en als de brug op is kan de vijand er niet over.

En ik haal natuurlijk voor de veiligheid de brug op, dat begrijpt u?’

‘Natuurlijk!’

‘De brug is zòo mooi, zòo mooi - u zal er van staan te kijken. Zonder de ophaalbrug en de soldaten, die altijd voor de brug staan, kan ik geen vertooning voor u maken, want u begrijpt, dat de brug van alle kanten wordt bewaakt, om te zien of er geen vijanden komen, die het Zwitsersche dorp willen binnendringen.

En weet u wat ik dan nog verder doe?’

‘Neen dat weet ik niet, vertel jij het mij maar eens, jongenlief.’

‘Wel, ik wind mijn groote muziekdoos op, als u en de menschen die op het feest worden gevraagd, binnen komen. Vind u dat geen verrassing, tante?’

‘Zeker, en ik vind 't heel prettig ook Wim, want ik houd zooveel van muziek.’

‘Maar ik doe het niet alleen voor ò, ziet u, maar hoofdzakelijk voor de soldaten, om-

[p. 346]

dat die eenmaal gewend zijn bij muziek te marcheeren!

Ik heb marschen op mijne speeldoos, en walsen, en een massa mooie liedjes, maar voor de soldaten laat ik natuurlijk de speeldoos een marsch spelen, want dat hoort zoo, dat begrijpt u zeker wel?’

‘Natuurlijk, Wim!’

‘Maar nu moet ik gauw naar boven om alles klaar te zetten, en als u dan weg is, maak ik heel den boel in elkander. - 't Zal wel prachtig worden!’

‘Dat geloof ik bepaald, Wim! Ik zal mij erg met het visites-maken haasten, des te vroeger ben ik thuis, want je begrijpt wel schatlief, dat ik héél erg verlangend ben naar je feest.’

‘Och, haast u zich maar niet tantie, want 't is zoo'n vreeselijk werk, dat ik niet eens weet of ik er wel vandaag meê klaar kom, in ieder geval zal het “feest” pas na het eten zijn. Toe tante, vraag u aan maatje of ik vanavond een halfuurtje later naar bed mag, dan geef ik het feest pas na het eten, want anders kan vader er heelemaal niets van zien. Zal u het vragen?’

‘Bepaald hoor, jongenlief!’

Boven in de groote speelkinderkamer was Wim bezig zijn Zwitsersch dorp in elkander te zetten. Geduldig zocht hij de papieren huisjes samen, vouwde hij het karton op en nauwkeurig lettende op de kleine nummertjes, schoof en paste hij net zoo lang tot het eene huisje na het andere verrees.

Toen kwam het papieren kerkje en daarna de boerderij aan de beurt.

't Was een heèl werkje!

Met blijden trotsch liet Wim zijn blikken over het papieren dorp gaan.

Wat zou tante Lena het prachtig vinden - en het mooiste moest nog komen. - De boerderij moest nog opgesierd, de ophaalbrug opgeslagen en de soldaten opgesteld worden.

Wat zou tante Lena wel van zijn ‘feest’ zeggen, - en dan nog die mooie muziek erbij!

O, en dan had hij ook weer iets heel leuks ondertusschen bedacht. Hij zou de doos flikjes, die tante voor hem had meê gebracht, aan maatje die hem zoolang had bewaard terugvragen, en eruit presenteeren, want als je op een feest gaat, krijg je altijd lekkers, dat hoorde zoo.

Gelukkig maar, dat hij juist flikjes had gekregen!

Nu de boerderij opsieren! -

Bedrijvig liep Wim naar de kast, trok tusschen de verschillende doozen, die opgestapeld op de planken stonden, er een roodkartonnen doos uit, zette die op den grond neer en ging er naast zitten.

Voorzichtig haalde hij een voor een de groen houten boompjes uit de doos, en plaatste die in een rijtje om het huis, toen nam hij het kleurig geverfde prieel, de houten boeren en boerinnetjes, het kippenhok met toebehooren en de aardige kleine bloempotjes uit de doos, en met een ernst alsof zijn leven ervan afhing, zocht en schikte Wim net zoolang tot alles een aardig plaatsje had gekregen, en de miniatuur-boerderij er zoo natuurlijk mogelijk uitzag.

Toen werd de doos met soldaten te voorschijn gehaald en de roode soldaten nauwkeurig van de blauwe soldaten gescheiden, terwijl Wim zich ondertusschen om beurten dan met de roode dan met de blauwe bezig hield.

Ziezoo, het vorderde goed. Nu behoefde alleen nog maar de ophaalbrug in elkaar te worden gezet, en dan was het grootste werk gedaan.

Wim sleepte eenen stoel naar de speelgoedkast, klom er op en liet zijne blikken langs de opgestapelde kartonnen doozen gaan, maar hoe hij ook keek de doos van de ophaalbrug stond er niet bij.

Zeker in de haast in eene verkeerde doos gedaan, en kijkend naar de doozen, die groot genoeg waren om zoo'n ophaalbrug te bevatten, trok hij er zenuwachtig de eene doos na de andere uit.

Te vergeefs. Hoe Wim keek, de ophaalbrug was nergens te vinden.

Zenuwachtig rommelde hij tusschen zijn speelgoed.

Zijne wangen gloeiden, zijne oogen stonden vol tranen.

't Kon hem niet schelen, dat een groote fröbeldoos met daverend lawaai van de kastplank op den grond viel, en daarna het eene stuk speelgoed na het andere de fröbeldoos volgde, zoodat in een ommezien de vloer vol lag met speelgoed, en de toren van de Zwitsersche kerk een gevoelige deuk had gekregen.

In koortsachtige jacht bleef hij met zijne kleine vuistjes alle kastplanken doorvoelen om te zien waár toch de ophaalbrug kan zijn gebleven.

[p. 347]

‘Zeg eens jongen, kàn je wel? Is me dat een leven maken! 't Lijkt wel of het heele huis wordt afgebroken,’ snauwde Daatje kwaad, terwijl ze buiten adem de trap kwam opgeloopen en de speelkamer binnenstormde om te zien wat ‘die jongen daarboven’ wel uitvoerde.

‘Mijn ophaalbrug, mijn ophaalbrug?’ snikte Wim.

‘Weet ik waar je speelgoed is. Je moet toch immers van je ma je eigen speelgoed opruimen, dus je zult de brug wel zelf hebben weggeborgen,’ was het minder lieve antwoord van Daatje.

‘Ik kan ze nergens vinden, en ik heb al overal gezocht, en ik moet mijn ophaalbrug hebben, anders kan ik geen feest voor tante Lena maken’ huilde Wim.

‘Zoek dan maar, dan zal ze wel terecht komen.’

‘Ik heb al overal gekeken, en ik zie ze nergens,’ hikte Wim.

‘Zeg jongen ben-je-mal, moet je daar nu zoo om huilen. Die ophaalbrug zal wel terecht komen. Ga maar zoolang met iets anders spelen totdat je ma straks thuis komt. Je hebt speelgoed genoeg. Nu - ik moet weer aan mijn werk hoor,’ en weg was Daatje de kamer uit, Wim alleen latend met zijne groote droefenis.

Eenige oogenblikken later kwam ze weer vroolijk Wims kamer binnen en met een blij lachje riep ze:

‘'t Is terecht hoor?’

‘Wat?’

‘Je ophaalbrug, natuurlijk!’

‘Waar dan?’

‘Wel Mina's broertje heeft ze?’

‘Wàt, Mina's broertje, mìjn ophaalbrug?’

‘Ja, je ma heeft ze haar gegeven!’

‘Mijn ophaalbrug?’ vroeg Wim ongeloovig.

‘Ja, dat zeg ik je toch! Mina heeft 't me nu pas verteld. Verleden week had ze 't nog zoo druk, omdat de keuken moest worden schoongemaakt, en toen vroeg ze je ma, of ze nog even eene boodschap mocht doen, een cadeautje koopen voor haar broertje, dat den volgenden dag jarig was, maar je ma had geen zin haar uit te laten gaan omdat ze nog niet heelemaal klaar was met de keuken en toen zei je ma, dat ze haar niet kon missen, en dat ze maar iets uit jouw speelgoedkast voor haar jarig broertje moest kiezen, omdat jij toch speelgoed genoeg hebt, en toen koos zij de ophaalbrug.

Ziezoo nu weetje 'r precies alles van Wim.’

In klimmende verbazing had Wim Daatjes woordenvloed aangehoord, en bij de laatste woorden barstte hij woedend los: ‘Mijn ophaalbrug, - mijn ophaalbrug. - Ze was van mij, en niemand mag aan mijn speelgoed komen - want pa zegt, wie iets van een ander wegneemt is een dief!’

‘Wel nu nog mooier, daar zou me zoo'n bengel van een jongen nog gaan vertellen, dat Mina oneerlijk is!’ riep Daatje, partij trekkend voor haar kameraad. ‘Je ma heeft er zelf bij gestaan, toen Mina de ophaalbrug in de kast zag staan. Ze mocht van je ma zelf uitkiezen wat ze wilde, en toen ze zei, dat ze zoo'n ophaalbrug zoo echt iets voor een jarigen vond, heeft je ma ze dadelijk met doos en al uit de kast genomen en haar voor haar broertje gegeven.

Ik voor mij vind het wel wat overdreven als zoo'n broertje van de meid zoo'n prachtig stuk speelgoed krijgt, dat eigenlijk alleen voor rijkeluis kinderen is gemaakt, maar je ma wilde het zóo, dus verder zijn het mijne zaken niet. 't Is brei die me niet brandt.

Ziezóo en nu weet je er precies alles van, dus huil nu maar niet meer om die doos! Je krijgt ze toch niet meer weerom!’

Met hoed en mantel aan kwam tante Lena, die zich had gehaast zoo spoedig mogelijk met hare visites-maken klaar te zijn, de speelkamer binnen.

Voorzichtig draaide ze de deurknop open en riep vleiend: ‘Wim, mag ik binnenkomen, of is het feest nog niet klaar?’

Geen antwoord.

Nog eens herhaalde tante Lena hare vraag.

Toen volgde een zacht snikken tot antwoord.

Tante Lena ging de kamer binnen.

Op den grond tusschen leeggehaalde doozen speelgoed, en het door elkaar gegooide Zwitsersche dorp in zat Wim te huilen.

‘Wat is dàt nu Wim?’

Wim keek met een droevige blik naar tante Lena op, maar zei niets.

‘Ik dacht, dat er “feest” zou zijn, en ik had mij er al zoo op verheugd, Wim.’

‘Er kàn geen feest meer zijn - nooit meer’, snikte het kind bedroefd.

‘Waarom niet?’

‘Omdat het niet kàn’ zei Wim beslist.

Juist kwam zijne moeder de kamer binnen, nog voor tante Lena gelegenheid had hare vraag te herhalen.

Even, héél even flitste iets van haat in Wims oogen op, toen hij zijne moeder, die

[p. 348]

de oorzaak was van al zijn leed, de kamer zag binnenkomen en haar streng hoorde zeggen: ‘Wat een rommel, Wim. Berg gauw je speelgoed op, en laat je gezicht en je handen dan gauw door Daatje wasschen, we gaan zòo aan tafel.’

Gedwee deed Wim zooals hem werd bevolen.

Bij tafel at Wim heel weinig, en in tegenstelling van gewoonlijk was hij zoo zwijgzaam, dat zijn vader hem herhaaldelijk vroeg, wat er met hem was gebeurd en of hij zich wèl voelde, waarop Wim heel kortaf antwoordde, tot bevreemding van tante Lena, die haar kleinen lieveling nog nooit zoo kort aangebonden en neerslachtig had gezien.

‘'t Is niets dan ondeugendheid van hem,’ zei zijn moeder tegen tante Lena.

‘Hij is kwaad omdat ik iets van zijn speelgoed heb weggegeven, vertelde Daatje toen ik thuis kwam, maar het kind heeft speelgoed genoeg en daarom vond ik het best, dat Mina, die een cadeautje voor haar broertje wilde koopen en die ik 's avonds niet kon missen, de doos met de ophaalbrug voor haar jarig broertje meênam.’

‘De ophaalbrug? En daarmede speelde Wim zoo graag’ zei tante Lena verwijtend.

‘Hindert niets, het kind houdt speelgoed genoeg over, en als hij nu al niets kan missen, zit er een slechte aard in, die er hoe eerder hoe liever uit moet, of hij bewijst dat hij gierig is, en dat moet ook worden tegen gegaan.’

‘In Wim zit geen slechte aard, en hij is evenmin gierig, Jeane, dat weet je best’ antwoordde Lena, verontwaardigd dat de eigen moeder zulke ondeugden in haar lievelingsneef veronderstelde.

Wim lag in zijn bed.

Slapen kan hij niet.

Aldoor klonken hem de woorden in de ooren, die zijn vader hem den vorigen Zondag op de wandeling had geantwoord, op zijne vraag wàarom zoo'n arme man, die geen geld had om voor zijne hongerige kindertjes brood te koopen, het geld niet van rijke menschen weg mocht nemen: ‘Wie iets van een ander wegneemt is een dief - en als je steelt, ga je de gevangenis in!’

Zijn moeder was nu een dief, want ze had de ophaalbrug van hem weggenomen. Zijn moeder moest dus de gevangenis in.

Was het niet vreeselijk dat zijn eigen maatje nu in dat groote huis zou worden gestopt bij al die slechte menschen?

Maar 't was haar eigen schuld. Ze was een groot mensch, en ze kon best weten, dat je niet stelen mòcht.

Eigenlijk was het, als hij er goed over nadacht, toch niet zoo héél erg, als maatje een poos in de gevangenis werd opgesloten.

Zij was niet eens altijd lief voor hem, zij plaagde hem ook wel eens, door hem 's avonds naar bed te sturen juist als het beneden zoo echt gezellig werd en hij nog zoo héel graag een half uurtje had willen opblijven, en dan ook was ze zoo dikwijls zonder reden kwaad op hem, en bleef onvriendelijk totdat de booze bui weer zakte.

Als ze nu eens een paar dagen in zoo'n cel werd opgesloten, was dat juist goed voor haar, en ze zou dan niet voor een tweeden keer probeeren zijn speelgoed weg te nemen om aan een ander te geven, want dat mocht nu eenmaal niet. Als zoo'n arme man er voor naar de gevangenis moest, hoorde zijn maatje er nu ook in, dat was zeker!

't Zou wel saai in huis worden, zoo zonder maatje, maar misschien zou tante Lena dan wel zoolang blijven logeeren en in maatjes plaats de huishouding doen!

Hé, wat zou dàt heerlijk zijn!

Zoo denkend, en met zich zelfredeneerend, viel Wim eindelijk in slaap, en een glans van vreugde lag over zijn gezicht toen hij half sluimerend, aan de mogelijkheid dacht, dat tante Lena, die lieve tante Lena gedurende den tijd van maatjes ‘straf’ zou blijven logeeren.

Maar 's nachts toen Wim eindelijk in een vasten geregelden slaap viel, droomde hij, dat maatje, met zware ijzeren boeien om hare polsen door twee politie-agenten werd weggehaald om naar de gevangenis te worden gebracht.

Eerst wilde zij natuurlijk niet mee, en ze huilde zoo vreeselijk, dat de buren het konden hooren, en er vóor het huis een heele massa menschen stonden, maar de agenten sleepten haar aan haar haar de trappen af en sloegen haar net zoo lang tot zij gewillig meêging.

Toen ze eindelijk op de stoep stond, tusschen de beide agenten in, was het laatste wat ze zich tot Wim wendend, tegen hem zei: ‘Dat is jouw schuld, slecht kind, joùw schuld, jij hebt mij bij de politie aangegeven.’

't Was een vreeselijke, benauwende droom

[p. 349]

en met een gil, terwijl het klamme zweet op zijn lief nog van droom omvangen gezichtje stond, werd hij wakker.

Neèn neèn, nooit in zijn leven zou hij iemand, wièn ook vertellen, dat zijn maatje zijn eigen mooie ophaalbrug had weggenomen en weggegeven, want dan wisten ze immers dadelijk allemaal dat zij een dief was.

Door zijne schuld zou maatje tenminste nooit in de gevangenis komen, hoe heerlijk het ook zou geweest zijn als tante Lena de huishouding alleen voor vader en hem zou doen!

Over de ophaalbrug sprak Wim nooit meer.

Eens, veèl later daarna, brandend van verlangen eens te weten hoe zijn vader, tot wien hij als een godheid opzag, het wegnemen van zijn speelgoed beschouwde, zei Wim op eens:

‘Vadertje, als een arme man iets wegneemt, gaat hij de gevangenis in, niet waar?’

‘Ja, Wim, dat heb ik je toch al vroeger gezegd.’

‘Maar vadertje, als nu tante Lena of maatje een heel mooi prentenboek van mij wegneemt, gaan zij dan ook de gevangenis in?’

‘Wel neèn domme jongen, hoe kom je daar nu bij?’ lachtte zijn vader.

Toen brak er iets in zijn klein kinderhartje, en voor het eerst kwam er bitterheid en twijfel in hem, want hij voelde instinctmatig de groote onrechtvaardigheid, die in de wereld heerschte, en heilig nam hij zich in zijne onnoozele kinderlijkheid voor, dat als hij eens groot zou zijn, hij bepaald zou zorgen, dat ieder, wie ook, rijk of arm precies even hard zou gestraft worden, of veel liever nog, dat er nooit meer iemand op de heele wereld straf zou krijgen, want dat hij net zoo lang zou denken en zoeken totdat hij iets gevonden zou hebben, dat tot verontschuldiging en vergeving van elke misdaad zou kunnen leiden.

Rijswijk Z.H.