De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I.
Naar aanleiding van ‘De Triomf van het Moederschap.’

Aan Freule Anna de Savornin Lohman Redactrice der Holl. Lelie, en allen die bewijzen van instemming gaven.
Zeer waarde Freule.

Met belangstelling las ik uw artikelen, geschreven naar aanleiding van mijn laatste boek ‘De Triomf van het Moederschap.’ Echter, ik kan niet nalaten er op terug te komen, nadat ik, zeer bevreemd, den inhoud verwerkte. Immers, U beschuldigt mij er van ‘de vrouw beleedigd en vernederd te hebben, waar ik haar alleen beschouw als een van wellust en begeerte tintelend wijfjesdier.’ Niet dat ik mij door die beschuldiging gegriefd voel, maar ik acht het noodzakelik deze geheel scheeve voorstelling in het belang mijner heusche bedoeling, tot haar juiste waarde terug te moeten brengen. Want in geen enkel opzicht was het mij er om te doen, de Triomf van het Moederschap tot onderwerp te nemen, om daardoor de zinnelikheid der vrouwen uit te doen komen, of haar rol in zake het Moederschap te beschouwen als 'n enkel-wellustige, daar ik wel heel goed weet dat voor de meesten het Moederschap niet anders is dan het vrij-noodzakelik bij-komstige van haar huwelik (d.i. gewoonlik een ‘eigen thuis’) en dit ter wille hiervan accepteeren - òf het tijdens deze verbintenis als een welkome afleiding beschouwen in hun leeg, nutteloos leven. Zie geachte Freule, als u, volgens uw woorden, ook de plichten der huwelijks-verbintenis zoudt aanvaarden naast het ‘geluk’ en geheel redeneert volgens eigen gevoelens - dus niet objectief oordeelt - bewijst dit ten volle dat u niet bevoegd is de sexueele zwaarwichtigheid bij ànderszijnde en denkende sexe-genooten te schatten. Daarvoor zijn mannen noodig die nog iets meer beleefden op dit gebied, iets meer observeerden en mochten waarnemen dan hare traditioneele handelingen in het bijzijn van een derde: het uiterlike gedoe. Het uiterlike dat anders in bijna alle opzichten het innerlike der vrouw ten toon stelt, ondanks alle preutsche blikken en reinheidsposen.

Aanstonds zal ik mij bepalen tot uwe beschuldiging, ofschoon ik, 't zij gezegd, haar graag voor mijn rekening zou nemen, wanneer vele vrouwen werkelik méér waren, natúúrliker dan mode-poppen, slechts één hartstocht geheel kennend en die dan ook zoo banaal mogelik uitlevend: pronkzucht. 't Andere, 't meer intieme, 't meest menschelike, héét, en blijkt 't ook vaak voor háár te zijn, bijzaak, doch 'n dikwijls onzedelike, door de wijze waarop zij zich van de macht er van weet te bedienen, en het gevolg daarvan, menigmaal het symbool harer gepersonifieerde afhankelikheid, is het kind, ook al aangewend om mede te pronken. Van liefde, u zult 't mij vergeven, geachte freule, van moederliefde spreek ik niet. Ik merk te weinig van dien verheven drang naar opoffering (weet ook dat deze, wegens de geringe ontwikkeling van het verantwoordelikheids-besef, geen leit-motief kàn zijn, gelet op de beteekenis van het huwelik: voor den man, in gunstige omstandigheden, bevredigings-middel zijner lusten, voor de vrouw: middel om min of meer vrij en ‘onderdak’ te zijn, plus zinnen-lust verzadigingsovereenkomst, waaraan liefde meestal vreemd is, hoogstens de passie-roes de drijfveer van kan zijn^*) indien er geen financieele voordeelen bij te behalen vallen, zònder plichts-gevoel gesloten door de massa. Onze maatschappij kent immers geen ander huwelik? En 't is dus gelijk het zijn moet. Wat

*) Alzoo ook alweer geen kuischheids-motief, trouwens, om iemand liefde te geven en te ontvangen, moet men over andere kwaliteiten beschikken, of dóór tot liefde geinspireerd worden, dan ‘men’ gewoonlik beschikt.

[p. 281]

wil men meer? Geheel in overeenstemming met de moraal. Kan 't mooier! Ik zou dus blijk geven van groote psychologische gaven, als ik de vrouw (in haar milieu, en krachtens haar plaats, háár beschouwing omtrent het huwelik over het algemeen) ontleed had als door u is gezegd. Nietwaar, hoe zal voor de vrouw in de gegeven omstandigheden, 't moederschap anders, natuurliker kunnen zijn? Hoe zal het samenleven met zekeren man waarvan zij meent te houden, wijl hij door den suggestieven invloed van onbekende aantrekkelikheden in z'n man-zijn krachtiger op haar inwerkt dan elk ander, het kind tot iets verheveners kunnen maken dan het is, de opbrengst hunner hartstocht? En ik spreek hier van liefde, dus van geen tegen-natuurlikheid, geen samenleven tegen wil en dank! Van de vrouw die onderdak krijgt en neemt in ruil voor haar lichaam, wettelik of niet, is het kind toch zeker al évenmin de triomf te noemen. De meest-verliefde vrouw verkeert geenszins met haar man om het kind - zij kan er gelukkig meê zijn - hoogstgelukkig, ook omdat de geliefde man de vader is, maar het kind is en blijft het dikwels onvermijdelik gevolg, waaraan de daad voorafgaat, die enkel uit hartstocht plaats vindt - tenzij, en 't leven eener gehuwde geestdoodend werk doende vrouw is niet anders, tenzij de vervéling haar naar een kind doet verlangen. Hoe onteerend dit op zich-zelf is, schijnen weinig vrouwen te beseffen. Ik ken er enkelen zóó.

In werkelikheid is de triomf van het moederschap een holle frase - alleen van toepassing op beschaafde blanke rassen, doch onbekend aan naturellen; kannibalen, negers, en meerdere, zonder pracht-volzinnen en boeken schrijvende menschen bestaand. Is 't waar of niet, ‘de triomf van het moederschap bij kannibalen’ klinkt al te belachlik, zij blijft dus een uitsluitende zegen voor minder onbeschaafde menschen.

U begrijpt mij?

Maar dit alles heeft niets met mijn Triomf van het Moederschap te maken, dat geen bedenksel is, geen leugen, geen schandaaltje, maar een levenswaar boek. Ik heb aangetoond tot welke opofferingen een vrouw in staat is, zoo er gevaar dreigt - en tevens de ontzettend-onzedelike moraal onzer samenleving, waarin elke natuurlike daad (in casu het baren van kinderen) bij voorbaat moet worden voorkomen op poene van ellende, honger, smaad, laster, als zij, al is 't maar ten deele, buiten de wet omgaat. Ziedaar, zeer geachte freule, wat ik betoogd heb met De Triomf.

Vélen zijn er, die mij verweten (alsmede heeren kritici) dat ik mijn toevlucht zou genomen hebben tot een ‘bedacht geval’ om mijn ideeën toch maar te boek te kunnen stellen. Het verheugt mij zeer dat ik het scherpste licht kon doen laten vallen op 'n maatschappelike zonde, een immoraliteit, zóó ongeloof'lik dat aan de waarheid ervan ten sterkste getwijfeld werd. Mij dunkt, het ‘geval’ moet dan toch ernstig zijn en dat is het, wijl 't niet bedacht werd. Wel heb ik mij het recht voorbehouden, niet het gegeven over te nemen, doch het aan te wenden met het doel de positie van den hoofdpersoon duidelik te maken, die in de oogen der medoogenlooze wereld (zie Oprechte Haarlemmer) 'n schurk moet zijn om dusdanig te handelen. 'n Schurk is hij niet, 'n slachtoffer. En weet U, freule, waarom ik diens vrouw teekende als ik deed? Omdat ik, wetend tot welke opofferende daden de vrouw in staat is voor den man van wien zij houdt en óók om te bewijzen dat de vrouw tot heden steeds in alle liefdes-zaken de dupe werd, hoe men het ook nemen wil (zie de andere vrouwen in het boek). O, ik ben nog jong, lang niet uitgesproken. Er is nog veel te zeggen en mijn groote liefde voor het ideale van het wezen der vrouw, hoop ik inniger kenbaar te maken dan ik met De Triomf vermocht. Tot heden is 't mij niet mogelik, op grond mijner ervaringen, etischer over de verwekking van het kind te spreken, dan ik deed^*). Maar met nadruk protesteer ik tegen uw bewering als zou ik de Triomf geschreven hebben met het doel bij den àanvang van mijn artikel vermeld. Neen, waarheidsliefde, rechtvaardigheidszin en medelijden met de vrouw waren de beweegredenen.

Hoogachtend.

JOHAN SCHMIDT.

*) Het spreekt vanzelf dat er vrouwen zijn (evenals mannen) oprecht naar een kind verlangend, doch deze verlangens hebben niets gemeen met die, welke nauw in betrekking tot huwelik of hartstocht staan.

II.

Hooggeachte freule!

Naar aanleiding van een stuk in de Holl. Lelie over Grieksche volksspelen, wend ik mij tot U om inlichtingen betreffende werken over Grieksche historie, waarin nauwkeurig en juist dien bloeitijd der kunst in Griekenland beschreven wordt. Steeds voel ik mij aangetrokken tot lectuur als in bovengenoemd stuk; de levensopvatting der Grieken in dien tijd stond vrij wat hooger dan van vele onzer medemenschen in onzen tijd.

Kent U ook een beknopt werk over Mythologie? Beide onderwerpen zou ik zeer graag eens nader willen bestudeeren, alleen voor genoegen. Zeer gaarne daarin uw voorlichting ontvangende, bij voorbaat zeer veel dank

Hoogachtend

Uw. dw. dn.^sse.

Mej. J.W.

Noot Red.
Ik heb het door U bedoelde stuk niet geschreven, kan U dientengevolge niet helpen aan de verlangde inlichtingen. Gij bedoelt denkelijk een artikel van C.G. of van den heer Feitsma.
Ik hoop dat een dezer medewerkers, of een ander bevoegde zoo vriendelijk wil zijn U langs dezen weg te beantwoorden. Vandaar dat ik Uw briefje met weglating van naam en adres opnam in deze rubriek.
Redactrice.