De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

[p. 243]

Op dan, op, voor de moederlijkheid!

‘De vrouw heeft in zich een onuitputtelijke zielsvoorraad van een èchtschoone en diepe en fijngevoelde, ràgfijne levenswereld; maar zij durft meestal niet genoeg zichzelf zijn om dit heerlijke innerlijk te ontplooien.’
(C.J. Bolleman van der Veen).
‘Die gröszte Anzahl der Frauen verkümmert, wenn man die Quellen ihrer Wärme, die Ausübung des mütterlichen Berufs, ihnen zuschlieszt.’
(Laura Marholm).
‘(Das Muttersein)... das ist das wahre Glück, das ist der wahre Frauenberuf;... alles andre ist nur Handlangerarbeit daneben!’
(Gertrud Prellwitz.)

Voor de verheffing der vrouw! is de leus van alle vooruitstrevenden. De vrouw toch, door haar voorname plaats in het huisgezin, legt de grondslagen voor de vorming van mannen en vrouwen, die de leden der maatschappij uitmaken. Verheffing der vrouw dus terwille der veredeling van het gezin, en daardoor terwille van die der maatschappij!

Leus en streven vol schoonheid en nobel gevoelen, hoe verkeerd wordt ge vaak toegepast! O, waarom zijn het juist zoovele vrouwen van te eenzijdige menschen- en levenskennis, die het zich, meer dan andere van diepere ervaring uit de werkelijkheid, ten doel stellen, den weg te wijzen! Hebben wij dan slechts met de theorie te maken, in plaats van alléén rekening te houden met de wetten, die de wijze natuur zelve heeft ingesteld? ‘Chassez le naturel, il revient au galop’, ‘La nature reprend toujours ses droits,’ schreef de Franschman Franklin-Berger in zijn boekje ‘La Femme’. Al laat de natuur soms voor een tijd toe dat er tegen hare wetten gezondigd wordt, zoodat men, gerust geworden, vertrouwend gaat zeggen: ‘zie je wel, 't gaat tóch goed,’ 't is maar van korten duur. Want plotseling, voordat men recht beseft wat er gebeurt, wreekt zij zich door een onverwacht straffen der overtreding, en een herneming harer rechten. Hoevele slachtoffers zouden er minder zijn, als allen dit met helderheid beseften! Wij moeten rekening houden met de natuur, niet omdat wij dit nu eens graag willen doen voor ons genoegen of om een andere zelfuitgedachte reden. Maar omdat dit de juiste en eenig ware weg is, die leidt tot schoonheid en waarheid en geluk, tot het doel van harmonieuse verheffing van al wat er op de wereld is.

Verheffing der vrouw! Vele feministen ijveren rusteloos en met geestdrift voor het openstellen van alle wegen, tot nu toe slechts door den man bewandeld, ten behoeve der vrouw. Zij denken vast, dat dit de middelen zijn om den vrouwelijken aanleg te ontwikkelen tot het hoogste punt. Maar zij, die dit meenen, moeten wel vrouwen zijn van eenzijdige menschen- en levenskennis, en daarom hebben zij toch het recht niet, een oordeel hierover uit te spreken. Of zij zijn vrouwen, die door een bijzonderheid, hetzij lichamelijk hetzij geestelijk, afwijken van de natuur der echte vrouw, die der groote meerderheid. En ook zij hebben geen recht, op straffe van onheil te stichten, wetten voor hen alléén geschikt, aan alle vrouwen als de eenige goede, voor te schrijven! Weten zij dan niet het groote verschil tusschen een mannatuur en die eener vrouw? Wisten zij dat wél, dan zouden zij dadelijk, uit eigen drang en kennis, het denkbeeld verwerpen, dat een weg voor een man geschikt, evenzeer als zoodanig moet worden beschouwd voor de ontwikkeling van den aanleg eener vrouw. Moge dit al 't geval zijn voor eenige uitzonderingen, het geldt niet in het algemeen voor ‘de vrouw.’

Reeds gaan er stemmen op tegen de voór eenigen tijd algemeen gangbare meening, dat de vrouw tot dezelfde resultaten als de man zou kunnen komen, indien zij maar dezelfde opvoeding en hetzelfde onderwijs kreeg als hij, on het recht kreeg tot het betreden van het gebied, dat vroeger uitsluitend tot het zijne werd gerekend. ‘Neen.’ zoo klinkt het met overtuiging reeds hier en daar, ‘de ondervinding leert het ons: de vrouw is geén man, en zijn wegen zijn niet voor haár geschikt!’ En weldra zal dat aantal stemmen aangroeien tot een machtige stem, die tegen verkeerde onware meeningen in, zal roepen: ‘'t Is niet waar, wat gij zegt, gij leidt ons op een dwáalspoor! Gij hebt geen recht tot spreken, laat dat over aan hen, die beter de vrouwelijke natuur en de levenseischen hebben leeren begrijpen; slechts dezen zijn bevoegd, ons den weg te wijzen tot de ontplooiing van al wat in ons is!’

De vrouw heeft niet noodig, den man na te volgen, om tot een waardevol wezen te worden; zij is het al uit zichzelf, door eigen aanleg! Wat velen van ons geslacht nog ont-

[p. 244]

breekt is de volkomen ontwikkeling van dien aanleg; meermalen ten gevolge van gebrek aan gelegenheid daartoe; maar meestal door het zich niet bewust zijn, wát er in hen aanwezig is, en onwetendheid omtrent den te volgen weg tot ontplooiing. Wij moeten eerst beginnen met het begrijpen van onszelf, door na te gaan wat daar leeft en woelt of slaapt, in het diepste van ons gemoed. Het komen tot juiste en volledige zelfkennis is reeds zulk een buitengewoon moeilijk iets! en weinigen hebben dat doel bereikt. Bij de meesten ontbreekt de tijd, de rust, de wil, en... de moed! Want ja; ook moed is er noodig, om óók de gebreken en het minderwaardige in eigen gemoed te dúrven zien en erkennen! En toch is dit noodig, om ook dat te kénnen, teneinde het te kunnen vervormen en in goede wegen te leiden.

Na de zelfkennis, moeten we het leven leeren begrijpen, en de menschennatuur in het algemeen; want dit alleen kan ons leeren den weg te vinden dien we moeten gaan, om alles op te voeren tot het grootste nut en de hoogste schoonheid.

‘Mannenstudie verheft ook de vrouw en geeft haar grooter waarde.’ Spreekt gij wellicht van onbeduidende vrouwen, van leege poppen, zonder inhoud; hebt gij dezen op het oog, feministen die dit beweert? Ja, die wellicht schijnen daardoor iets meer dan zij oorspronkelijk waren, dat is mogelijk. Want het kleed, dat zij zich hebben kunnen omhangen door andermans kennis uit boeken en gesprekken tot zich te nemen, verhoogt hun waarde in 't oog van oppervlakkige toeschouwers. Maar, het grootste gedeelte is toch niet één geworden met hun persoonlijkheid, doordat het niet tot hun kern is doorgedrongen. Dat deel blijft steeds door een omgehangen kleed, dat, hoe fier oogenschijnlijk gedragen, met graagte en vlugheid voorgoed afgeworpen wordt, zoodra de gelegenheid zich voordoet hun ware natuur te vertoonen. En na eenigen tijd is er nauwelijks meer een spoor te bekennen van de periode, dat 't kleed gedragen werd.

Maar de diepe, rijke vrouwnaturen, die worden niet door mannenstudie van grooter waarde. Zij lijden er onder, dat hun een vreemd kleed omhangen wordt, waarvan zij beseffen dat het hun eigen ontwikkeling véél meer belemmert dan bevordert. Zij voelen diep, soms zéér diep zelfs, dat het hun origineele persoonlijkheid niet ontplooit, dat 't deze zelfs hindert, en benadeelt. Want zoozeer neemt zulk een studie, willen zij die waarlijk goed opvatten, tijd, verstand en krachten der vrouwen in beslag, dat er nauwelijks gelegenheid is, om al het eigene in haar, te leeren beseffen en te ontwikkelen.

Het grootste deel van haar eigen natuur wordt onderdrukt. Hoe langer jaren dit duurt, hoe schadelijker voor de persoonlijkheid. Onbewust van dat benadeelen van zichzelf, doordat zij tengevolge der drukte en het meê moeten om geregeld bij te houden, leven velen daarheen, als een machine. Zij weten langzamerhand niet beter dan dat het zoo behoort, en dat er geen betere toestand voor haar mogelijk is. Slechts de diepste naturen, wier persoonlijkheid te sterk is om geheel onder te gaan in dien tredmolen, beseffen hoe langer hoe meer, dat zij verder en verder afdwalen van hun doel: ontwikkeling van al wat in hen is. Zij zijn het, die er het sterkst onder lijden, vooral wanneer die studie-tijd samenvalt met de jaren waarin hun vrouwzijn zich het sterkst ontplooien wil in volle oorspronkelijkheid.

Zij zijn het ook, die door innerlijken drang bewogen worden, zelf te zoeken naar den waren weg, en die rondkijken buiten het mannenstudieveld. 't Is meest uit hún midden, dat de stemmen opgaan van protest tegen onware feministen-beweringen, en van opwekking om terug te keeren van die aangegeven paden, om betere en juistere in te slaan! Maar hun eigen weg willen zij heen!

Zij voelen het immers, dat zij alleen daar, op eigen gebied, gelegenheid hebben hun eigen aanleg tot volle ontwikkeling te brengen. Zij weten het toch, dat zij daar een wezen kunnen worden onmisbaar vaak, van wezenlijk gróóte waarde, van veel hooger waarde dan op het gebied van den man, waar zij zoo dikwijls hun onmacht voelen! Neen, weg willen zij, naar hun eigen vrouwgebied, waarvan zij met de woorden van den Prest in ‘Loutering’ zeggen kunnen, dat het voor hen is: een ‘oefenplaats voor de persoonlijkheid - de lucht voor den vogel - de zee voor den visch - levenselement voor iemands leven - met het recht te zijn en te doen zooals men waarlijk is.’

Hoe komt het, dat er niet méér stemmen zijn, die het recht vragen te blijven op hun vrouwgebied; die er rond voor uit komen, dat zij alleen dáár volkomen ontplooiing en daardoor geluk denken te vinden? Er zijn er immers zoo velen, die het voelen; velen die het door ondervinding en nadenken en

[p. 245]

opmerken van andermans ervaringen reeds weten? Waarom gaan zij niet openlijk op hun eigen gebied staan, en zeggen zij niet fier: ‘hier ben ik thuis, en hier alleen?’

Zij durven niet, bang als zij zijn voor minderwaardige, valsche beschuldigingen van menschen die te onwetend zijn om te begrijpen of te kwaadwillig om dát zelfs maar te willen!

‘De vrouw heeft in zich een onuitputtelijke zielsvoorraad van een ècht-schoone en diepe en fijngevoelde, rágfijne, levenswereld; maar zij durft meestal niet genoeg zichzelf zijn om dit heerlijke innerlijk te ontplooien.’ (P.J. Bolleman van der Veen).

Zij durft niet. Dáarom wéten velen nog niet hoeveel moois er in haar zit! Maar daarom bestáát het zeer zeker. Er zijn in haar vele fijne, rágfijne gevoelens; en als zij zich kan vertoonen in de volheid van haar rijk en warm gemoed, dan kan er een schoonheid te voorschijn komen, die ons treft tot het diepste van ons hart.

Dien rijken aanleg met al het teer-schoone er van, tot volle ontplooiing te brengen, dat zij ons aller doel. Dàt zij ‘de verheffing der vrouw!’

Evenals bij alle levende wezens is de bijzondere aanleg der vrouw gegrondvest op haar natuurlijke constitutie, zooals die altijd heeft bestaan, al is 't met enkele wijzigingen door opvoeding, omgeving, tijdgeest, omstandigheden, aangebracht. De eigen, oorspronkelijke vrouwennatuur is onveranderd gebleven, en geen vrouw heeft zich voor die natuur te schamen. Alleen een verkeerde opvatting van de rol der vrouw, ontstaan door de minderwaardige behandeling die veel vroeger menige vrouw ten deel viel, heeft velen met minachting over die rol doen spreken. Maar oorspronkelijk verdient deze die bejegening niet. We zullen allen onze krachten inspannen om ze op te heffen tot een waardige hoogte, verhevener dan ze in tijden van minachting was. Vele vrouwen, vroeger en nu en altijd echter hebben dat reeds gedaan of zullen het nog doen! Die vrouwen zal het jongere geslacht tot voorbeeld nemen. ‘Tot het hoogste!’ zij aller leus.

Om natuur en aanleg tot volle recht te doen komen, bestaat er voor de vrouw een ruim gebied, waar zij zich in volle vrijheid tot haar ontwikkeling bewegen kan. Dat is het gebied der echtgenoote en moeder.

't Is daar, in het gezin, aan eigen haard, dat de talenten en gevoelens der vrouw zich ontplooien kunnen in volle warme schoonheid. Daar kan zij komen, in den uitgebreidsten en hoogsten zin des woords, tot de beste uitoefening van het ‘moederlijk beroep.’ Daar komt haar vrouwelijke eigenschap van toewijding aan anderen, van moederlijkheid, tot haar volle recht. Zij is daar de gelukkige vrouw, gelukkig omdat zij nu leeft in haar eigen levenselement, in de oefenplaats harer persoonlijkheid, en het in haar macht heeft anderen om haar heen eveneens gelukkig te maken. Het is haar natuurrol, die zij tot het hoogste brengen kan, als alle omstandigheden er toe bijdragen.

Vele voorbeelden uit het werkelijke leven bewijzen ons, dat het bovenstaande waarheid is. De rijkste echte-vrouw-naturen bereiken er het hoogste waartoe de vrouw zich verheffen kan, en zelfs de onbeduidende meisjes ontwikkelen er gevoelens en kundigheden, waarover men meermalen verbaasd moet zijn.

Dat er ongunstige omstandigheden kunnen bestaan, waardoor de ontwikkeling ook als echtgenoote en moeder wordt belemmerd, is stellig waar. Doch wij zullen zoeken, wat die hinderpalen zijn; en alle vrouwen van ondervinding zullen zich vereenigen, om te zamen den weg te vinden tot de volledige ontplooiing van het vrouwelijk innerlijk voor het hoogste vrouw-geluk! De natuur zelf heeft de vrouw de plaats aangewezen waar zij moet staan, èn tot eigen geluk, èn tot dat van den man èn tot dat van anderen. Wij hebben die plaats slechts in te nemen of er zoo dicht mogelijk toe te naderen.

De groote meerderheid der vrouwen kwijnt weg, als men haar de uitoefening van haar moederlijk beroep, waardoor haar warme gevoelens zich uiten kunnen ontneemt, zegt terecht Laura Marholm.

Het beroep der moederlijkheid, dat is het doel, waartoe alle echte vrouwen moeten komen! Geheel onze aanleg, alles is er op berekend. En alleen het innemen van onze eigen aangewezen plaats, de gehuwde als echtgenoote en moeder, de ongehuwde in eenig ander ‘beroep’ of anderen werkkring die de oorspronkelijke rol zooveel mogelijk nabij komt, kan ons en anderen brengen tot volle ontplooiing en geluk, en de heele maatschappij opvoeren tot goedheid en schoonheid vol harmonie!

Het moederlijk beroep, dàt is het ware vrouwenberoep, dàt is het ware geluk! Op dan, op, voor de moederlijkheid!

J.C.L. HELFRICH.