De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Eleazar.
Uit het Russisch van Leonied Andrejef.

(Slot.)

‘Ik heb geen legerstede,’ - antwoordde hij.

‘Ik ben nog zoo wat een krijgsman en kan in zittende houding slapen,’ - hernam de Romein. - ‘We zullen een vuur aanleggen...’

‘Ik heb geen vuur.’

‘Dan zullen we in de duisternis, als twee vrienden, elkander gezelschap houden. Ik denk dat je wel een beetje wijn zult hebben...’

‘Ik heb geen wijn.’

De Romein begon te lachen.

‘Dan begrijp ik hoe het komt dat je zoo somber bent in je tweede leven. Geen wijn! Maar het zij zoo: dan zullen we ons met woorden tevreden stellen; die zullen ons minder naar het hoofd stijgen dan wijn.’

Hij maakte een beweging met de hand, waarop de slaaf achteruit trad, zoodat zij alleen bleven. En wederom nam de beeldhouwer het woord, doch het was of met de ondergaande zon ook het licht uit zijn woorden was verdwenen; - deze klonken zwak en hol alsof ze beefden en aarzelden, alsof ze gleden en vielen van smart en wanhoop. En iets tusschen hen scheen in te storten - iets van een groote leegte en diepe duisternis.

‘Nu ben ik je gast en mag je mij niet beleedigen, Eleazar!’ - zei hij. ‘De gastvrijheid legt zelfs plichten op aan hen, die drie dagen dood zijn geweest. Er is mij ten minste verteld dat je drie dagen in het graf hebt gelegen. Wat moet het daar koud

[p. 39]

zijn... daar heb je zeker de slechte gewoonte aangenomen om het zonder vuur en wijn te doen. En ik houd van licht; de duisternis valt hier zoo snel in. Tusschen wenkbrauwen en voorhoofd heb je een heel interessante lijn: en zulk een gescheurde peplum dragen edellieden na een aardbeving. Maar waarom draag je zoo'n vreemd en zonderling gewaad? Ik heb in dit land gehuwde mannen gezien, even vreemd en zonderling gekleed... maar jij bent toch niet gehuwd?’

De zon was nu ondergegaan; een zwarte, reusachtige schaduw vluchtte uit het oosten - over het zand klonk als het geluid van zware, bloote voeten en de wind blies een koelen luchtstroom langs den rug.

‘In de duisternis lijk je nog grooter en dikker, Eleazar. Je voedt je toch niet met het nachtelijk donker?... Ik zou zoo graag een vuur aanleggen, al is het nog zoo klein. Ik begin het koud te krijgen; de nachten koelen hier zoo verbazend sterk af.... als het niet zoo donker was, zou ik zeggen dat je me aankeek, Eleazar. Ja, je kijkt me aan... Je kijkt me aan; - ik voel - dat je glimlacht.’

De nacht was nu gedaald en diepe duisternis heerschte alom.

‘Het zal heerlijk zijn als morgen de zon weer schijnt... Je weet immers dat ik een beroemd beeldhouwer ben - zoo noemen mijn vrienden mij. Ik schep kunstwerken, dat heet scheppen - maar daarvoor is het daglicht noodig. Aan koud marmer geef ik leven; klinkend brons laat ik smelten in een hel, laaiend vuur... Waarom raak je me aan, Eleazar?’

‘Laten wij naar binnen gaan. Ge zijt mijn gast,’ sprak Eleazar.

En ze traden het huis binnen. En over de aarde lag de lange nacht.

De slaaf had steeds vergeefs op zijn meester staan wachten; hij naderde de woning toen de zon reeds hoog aan den hemel stond. En hij zag zijn meester naast Eleazar in het felle, brandende zonlicht; en zij zwegen en richtten het gelaat naar den hemel. De slaaf barstte in snikken uit en riep:

‘Heer, heer wat is met u geschied?’

Op dien dag trok Aurelius naar Rome terug. Gedurende de gansche reis was hij stil en teruggetrokken; aandachtig bekeek hij alles: menschen, schepen en de zee, alsof hij zich iets trachtte te herinneren. Op zee stak een geweldige storm op, en Aurelius verliet geen oogenblik het dek; gretige blikken wierp hij op de stijgende en dalende golven. In zijn woning teruggekeerd, deinsde ieder verschrikt terug voor den beeldhouwer met wien zulk een vreeselijke wijziging had plaats gegrepen; doch hij stelde zijn huisgenooten gerust door op veelbeteekenenden toon te zeggen:

‘Ik heb het gevonden.’

En in het vuil geworden kleed dat hij na zijn reis niet had afgelegd, toog hij aan het werk en met doffe slagen kwam de hamer op het marmer neer. Lang werkte hij door met woesten ijver, niemand bij zich toelatend, en eindelijk zei hij op zekeren morgen dat zijn schepping voltooid was en hij beval dat zijn vrienden zouden worden geroepen: ernstige, bekwame kunstkenners en beoordeelaars. En terwijl hij hun komst afwachtte, tooide hij zich in lichte, schitterende feestkleeren, van purperen lijnwaad en flonkerend van goud.

‘Dit is mijn schepping,’ - sprak hij peinzend.

Zijne vrienden aanschouwden het werk en een uitdrukking van diepe smart verscheen op hun gelaat. Dit was geen kunstgewrocht; het had geen vormen waaraan het oog was gewend; het was een vreemd, zonderling beeld. Op een dunnen, krommen tak of iets dat daarop geleek, lag een verwarde, vormelooze massa van iets dat binnenste buiten was gekeerd, als losse stukken die onmachtig zijn zichzelf een weg te banen. En onder een van de woest naar voren springende uitwassen, bemerkten zij bij toeval de beeltenis van een vlinder met doorschijnende vleugels, als sidderend van onmachtig verlangen om te vliegen.

‘Waarom die vlinder, Aurelius?’ vroeg iemand aarzelend.

‘Dat weet ik niet,’ antwoordde de beeldhouwer.

De waarheid kon niet verzwegen, en een van de vrienden wien Aurelius het liefst was, sprak op beslisten toon:

‘Dit is van alle kunst ontbloot, mijn arme vriend. We zullen het vernietigen. Geef mij een hamer.’

En met twee slagen was de zonderlinge massa verpletterd; slechts de vlinder was gespaard.

Na dien tijd vermocht Aurelius niets meer te scheppen. Met koude, onverschillige blik keek hij naar het marmer en brons en naar de onsterfelijke schoonheid van zijn vroegere kunstgewrochten. Om hem de oude

[p. 40]

werkkracht terug te geven en zijn doffe ziel weder te doen ontwaken, werd hij gebracht voor de vreemdste, wondermooie scheppingen, - doch hij bleef even onverschillig, en nooit vertoonde zich een glimlach om de saamgeperste lippen. Maar als men veel en lang met hem over schoonheid had gesproken, dan zei hij met een moede, matte stem:

‘Maar dit is toch alles - leugen.’

En overdag als de zon helder scheen, begaf hij zich naar zijn heerlijken, kunstig aangelegden tuin, en als hij een plaats had gevonden waar geen schaduw was te bespeuren, dan liet hij daar de heete stralen branden op het ontbloote hoofd met de doffe oogen. Roode en witte vlinders fladderden in het rond; in het marmeren bekken spoot klaterend het water uit de omgekrulde lippen van den fieren, hoogmoedigen satyr, doch hij bleef roerloos zitten - als een beeld dat in een diepe vallei de wacht houdt bij de poort van een steenachtige woestijn, zoo zat hij stil en roerloos in het felle zonlicht.

V.

En Eleazar werd ontboden bij den verheven goddelijken Augustus.

En Eleazar werd prachtig aangekleed in schitterend bruiloftsgewaad, alsof hij tot zijn dood moest blijven de bruigom met de onbekende bruid. Hij was gelijk aan een oude, vervallen doodkist die opnieuw met een goudlaag wordt bestreken en behangen met nieuwe, lichte kwasten. En allen, feestelijk uitgedost, voerden hem in triomf mede, alsof inderdaad een bruiloftstoet zich in beweging stelde, en voorop gingen trompetters om den weg te banen voor de gezanten des keizers. Doch verlaten was de weg dien Eleazar betrad: de wonderbaarlijke opstanding was nu in het gansche land bekend, en het volk vluchtte naar alle kanten bij het vernemen van zijn nadering. Slechts het schallen der trompetten weerklonk, dat in de woestijn nagalmde met lang gerekte echo.

Toen voerden ze hem mede over zee. En het was een fraai opgetuigd schip dat bestemd was om de golven der Middellandsche zee te klieven. Vele menschen bevonden zich aan boord, doch het was daar zwijgend en doodsch als in het graf; droefgeestig klotste het water dat voortgestuwd werd door den spitsen, fraai bewerkten voorsteven. Eleazar zat gansch alleen, het hoofd omhoog gericht naar de zon, en zwijgend luisterde hij naar het kabbelen der golven, en in de verte als een groep sombere schimmen zaten en lagen de zeelieden en afgezanten in loome, moede houding. Indien in dezen tijd een storm was opgestoken en de wind de roode zeilen had doen zwellen, dan zou het vaartuig gewis zijn vergaan, want zij die zich daarop bevonden, zouden noch de macht noch de lust in zich hebben gevoeld om te strijden voor hun leven. Enkelen bezaten nog kracht genoeg om de verschansing te naderen en met gretige blikken tuurden zij in het diepe, doorschijnende water; maar uit de golven kwam niet de blanke schouder van een nimf te voorschijn en geen vroolijke, woeste centaurus deed met zijn hoeven het water omhoog spatten. Verlaten lag de zee en dof en stom was de peillooze diepte.

Eleazar schreed onverschillig door de straten der eeuwige stad. Alsof al haar rijkdom, al haar schitterende paleizen door reuzen gebouwd, en al de pracht, schoonheid en muziek van het verfijnd-weelderige leven - slechts was de echo van den woestijnwind en de weerkaatsing van het heete, verstuivende zand. Wagens rolden voort; fiere, krachtige, hoogmoedige menschen liepen heen en weer, de opbouwers der eeuwige stad en zij die deel namen aan haar leven; liederen weerklonken - fonteinen klaterden en vrouwen deden een schaterlach hooren - beschonken lieden verkondigden wijsgeerige beschouwingen, glimlachend aangehoord door hen die nuchter waren - en paardenhoeven dreunden op het steenen plaveisel. Aan alle zijden klonk vroolijk rumoer en gedruisch, en te midden van dit alles bewoog zich koel en zwijgend de zware gestalte van een man die somber en stil aan den weg ging zitten. Wie was die man die zich in Rome durfde vertoonen met droef gelaat? - vroegen de burgers verontwaardigd aan elkander met gefronst voorhoofd - en toen twee dagen waren verloopen, was de opstanding aan ieder bekend in het praatzieke Rome, en werd hij angstig vermeden.

Doch hier bevonden zich vele stoutmoedige lieden die van hun kracht wilden doen blijken, en gedwee naderde Eleazar als hij werd aangeroepen. De ontvangst bij den keizer was door staatszaken uitgesteld en gedurende volle zeven dagen bewoog het wonder der wederopstanding zich tusschen de menschen.

En Eleazar ging een vroolijken dronkaard voorbij, en de man trad hem tegemoet met een lach op de roode lippen.

‘Drink, Eleazar, drink!’ - riep hij uit.

[p. 41]

‘Augustus zal het vermakelijk vinden als hij je dronken ziet!’

En de beschonken, ontbloote vrouwen lachten, en legden rozeblaren op de blauwe handen van Eleazar. Maar de dronkaard hief de blik naar hem op - en zijn blijdschap was voor altijd verdwenen. Zijn gansche leven bleef hij dronken; hij dronk niet meer en toch bleef hij dronken, - maar in plaats van vroolijke beelden die de wijn voor oogen toovert, werd hij gekweld en gemarteld door vreeselijke droomen. Vreeselijke droomen waren het eenige voedsel van zijn verstomde ziel. Vreeselijke droomen hielden hem nacht en dag gevangen, en zelfs de dood was niet schrikwekkender dan wat hij voor oogen zag.

En Eleazar ging voorbij een jongen man en jonge maagd, die elkander lief hadden, en schoon waren ze in hun liefde. Fier en trotsch had hij den arm om zijn geliefde heengeslagen, en op zacht-medelijdenden toon sprak de jongeling:

‘Zie ons aan, Eleazar, en verheug u met ons. Is er iets machtiger dan de liefde?’

En Eleazar keek hen aan. En hun gansche leven lang hadden ze elkander lief, maar droef en somber werd hun liefde als de cypressen die boven de graftomben groeien, wier wortels zich voeden met de zich ontbindende lijken en wier donkere spitse toppen tevergeefs den hemel zoeken in het zachte avonduur. Door een geheimzinnige levensmacht waren zij in elkaars armen geworpen; ze kusten elkander met tranen van genot en smart; als slaven gevoelden zij zich, als gedweeë slaven van het veeleischende leven, als onderworpen dienaren van het zwijgende, dreigende niets. Voor immer vereenigd, voor immer gescheiden, zoo flikkerde hun levensvlam, en als een flikkerende vlam verdwenen zij in de ondoorgrondelijke duisternis.

En Eleazar ging een hoogmoedigen wijsgeer voorbij, en de wijsgeer sprak tot hem:

‘Ik weet reeds al het vreeselijke dat je kunt zeggen, Eleazar. Waarmede zou je mij nog angst kunnen aanjagen?’

Doch na eenigen tijd gevoelde de wijsgeer dat de wetenschap van het bestaande vreeselijke nog niet het vreeselijke zelf was, en dat het beeld van den dood - nog niet de dood zelf was. En hij gevoelde dat wijsheid en domheid één zijn ten opzichte van het Oneindige, omdat het Oneindige deze niet vermag te onderscheiden. En de grens was voor hem verdwenen tusschen wetenschap en onwetendheid, tusschen waarheid en leugen, tusschen hoog en laag, en in de leegte bleven zijn vormelooze gedachten hangen. Toen greep hij met beide handen naar het grijze hoofd, en schreeuwde waanzinnig van smart:

‘Ik kan niet denken! Ik kan niet denken!’

Zoo verdween onder de onverschillige blik van den man die uit het graf was verrezen, alles wat vreugde, ernst en blijdschap aan het leven gaf. En men begon te zeggen dat het gevaarlijk was om hem tot den keizer toe te laten; dat het beter ware hem in het geheim te dooden en voor te wenden dat hij zich op een onbekende plaats hield verborgen. De zwaarden werden reeds gescherpt en jonge mannen stelden zich ter wille van het volksbelang bereid den moord te plegen, toen Augustus beval dat Eleazar den volgenden morgen voor hem zou verschijnen, waardoor een eind werd gemaakt aan de wreedaardige plannen.

Nu het onmogelijk bleek om Eleazar uit den weg te ruimen, nu wilde men althans de sombere uitdrukken van zijn gelaat zooveel mogelijk verzachten. En tot dit doel verzamelden zich bekwame kunstenaars, die den ganschen nacht werkten aan het hoofd van Eleazar. De baard werd geknipt en gekruld, zoodat die een net voorkomen kreeg. De lijkkleur van handen en gelaat deed onaangenaam aan; waarom deze werden geverfd: de handen werden wit en de wangen rood gekleurd. Weerzinwekkend waren de diepe rimpels van smart die het oude gelaat groefden, en deze werden opgevuld en gekleurd, en op de effen gemaakte huid werden met fijne penseelen vorentjes geteekend die zich in het gelaat plooien bij onschuldige scherts en vroolijken lach.

Eleazar onderwierp zich gedwee aan al wat met hem werd gedaan, en na korten tijd had hij het voorkomen gekregen van een dikken, gewonen, knappen grijsaard, het type van een kalmen, goedhartigen grootvader van talrijke kleinzonen. Nog was niet de glimlach op de lippen verschenen waarmee deze grappige verhalen pleegt op te disschen, nog was de zachtmoedige blik achter de oude oogen verscholen - zoo scheen het althans. Zijn bruiloftsgewaad hadden ze hem niet durven doen afleggen, en zij vermochten niet te wijzigen zijn oogen - die donker, vreeselijk glas geleken, waardoor het ondoorgrondelijke Hiernamaals de menschen scheen te aanschouwen.

[p. 42]

VI.

De pracht der keizerlijke zalen maakte geen indruk op Eleazar. Het was of hij geen verschil bemerkte tusschen zijn eigen, in puin vallend huis dat uitzag op de woestijn en de steenen, stoere, schitterende paleizen - die hij in het voorbijgaan onverschillig aankeek of niet aankeek. En het zware marmeren plaveisel onder zijn voeten was hem als het verstuivende zand der woestijn, en de menigte fraai gekleede, hooghartige menschen werd als ijle lucht onder zijn blikken. Niemand zag hem aan als hij voorbij ging, uit vrees voor de macht van zijn blik; doch als het geluid zijner voetstappen zich verwijderde - richtte men het hoofd weder op en met vreesachtige nieuwsgierigheid werd de gestalte nagetuurd van dien grooten, zwaren, een weinig gebogen grijsaard, die langzaam doordrong tot in het hart van het keizerlijk paleis. Indien de dood ware voorbijgeschreden, zoo zouden de menschen zich niet angstiger te moede hebben kunnen voelen: want vóór dezen tijd kende de doode slechts den dood en de levende slechts het leven - een brug tusschen die beide bestond niet maar deze zonderlinge man kende den dood, en vreeselijk en geheimzinnig scheen die kennis. Hij zal onzen verheven, goddelijken Augustus dooden - dachten de menschen met angst, en in hun onmacht vloekten zij Eleazar, die zich al verder en verder verwijderde en al dieper en dieper het paleis binnendrong.

En Augustus had reeds alles van Eleazar vernomen; hij bereidde zich voor op de ontmoeting. Doch hij was een dapper man, in zich voelde hij reusachtige, onverwinlijke kracht en bij de ontmoeting met den wonderbaarlijk herrezene verlangde hij geen zwakken menschelijken steun. Heel alleen bevond hij zich met Eleazar.

‘Licht je oogen niet op, Eleazar,’ - beval hij den binnentredende. ‘Ik heb vernomen dat je even als het Medusa-hoofd ieder in steen verandert op wien je de blik richt. Maar ik zal jou aankijken en tegen jou spreken, voordat ik in steen verander,’ - voegde hij er bij op spottenden toon, waarin een zweem van angst viel te bespeuren.

En naderbij komend keek hij oplettend naar het gelaat van Eleazar en naar diens zonderling feestgewaad. En al was zijn blik scherp en doordringend, toch werd hij bedrogen door de kunstige bewerking die het gezicht van Eleazar had ondergaan.

‘Je bent heelemaal niet vreeselijk om aan te zien; je bent een eerwaarde grijsaard. Maar voor de menschen is het nog erger als het vreeselijke een eerwaardig, aangenaam voorkomen heeft. Laten we nu samenpraten.’

Augustus nam plaats, en terwijl de vragende blik op Eleazar bleef rusten, begon het onderhoud:

‘Waarom hebt ge me niet begroet toen ge binnen kwaamt?’

Eleazar antwoordde op onverschilligen toon:

‘Ik wist niet dat dit noodzakelijk was.’

‘Ben je Christen?’

‘,Neen.’

Augustus knikte goedkeurend met het hoofd.

‘Dat doet me genoegen. Ik houd niet van Christenen. Zij doen den levensboom schudden, laten dien geen vruchten zetten en de geurende bloesems worden door den wind verspreid. Maar wie ben je dan?’

Met eenige inspanning antwoordde Eleazar:

‘Ik was dood.’

‘Dat heb ik vernomen. Maar wie ben je nu?’

Eleazar talmde met het antwoord en sprak toen eindelijk op doffen, onverschilligen toon:

‘Ik was dood.’

‘Hoor mij aan, onbekende,’ - sprak de keizer streng, het hoofd ter zijde gewend en die woorden zeggend die hij had overdacht; - ‘mijn rijk - is een rijk van levenden; mijn volk - is een volk van levenden en niet van dooden. Jij bent hier te veel. Ik weet niet wie je bent; ik weet niet wat je daar hebt gezien - maar als je liegt, dan haat ik je leugen, en als je waarheid spreekt, dan haat ik je waarheid. In mijn borst voel ik het leven kloppen; in mijn handen gevoel ik kracht - en mijn verheven gedachten vliegen wijd en zijd als op arendvleugels. En in mijn rijk, beschermd door mijn macht, beschermd door de wetten die ik heb gegeven - daar leven en werken de menschen, daar scheppen ze vreugde in hun bestaan? Verneem je die oorlogskreten, die de menschen ten strijde roepen?’

Augustus strekte de armen uit als in het gebed en riep in vervoering:

‘Wees gezegend, o verheven, goddelijk leven!’

Eleazar bleef zwijgen; en op strenger toon ging de keizer voort:

‘Je bent hier te veel. Je bent een armzalig overblijfsel dat door den dood in den steek is gelaten, en menschen boezem je afkeer voor het leven in; je bent als een rups op het veld

[p. 43]

die den zwaren halm afvreet, hem alle vreugde ontneemt en met het slijmerig vocht wanhoop en smart achterlaat. Je bent gelijk het roestige zwaard in handen van een nachtetelijken moordenaar - en als een moordenaar zal ik je straffen. Doch eerst wil ik in je oogen blikken. Mogelijk worden die slechts door lafaards gevreesd, en wekken ze bij den dappere de lust tot strijd en overwinning op - zoo ja, dan zal geen straf, maar belooning je deel zijn... Kijk me aan, Eleazar.’

In het eerste oogenblik was het den goddelijken Augustus of een vriend hem aanzag - zoo zacht, zoo streelend, zoo innemend leek Eleazar's blik. Niet angst-aanjagend, doch als een zachte rust - als een lieflijke minnares of een teer-bezorgde moeder of zuster, - zoo scheen het Oneindige en Onbekende. Doch al krachtiger werd de eerst zoo teere omhelzing; kussend werd de adem hem gretig ingeblazen, en de zachte lichaamshuid werd als in ijzeren boeien geslagen, en klauwen schenen met langzamen greep zijn hart te omknellen.

‘Het wordt me pijnlijk te moede,’ sprak de goddelijke Augustus verbleekend. ‘Maar kijk me aan, Eleazar, kijk me aan!’

En het was of langzaam de zware poorten zich openden die zich na eeuwen ontsloten, en door de met mos begroeide spleten en scheuren drong koud en rustig de dreigende vrees voor het Oneindige. Als twee schaduwen verduisterden de ondoorgrondelijke leegte en de ondoorgrondelijke duisternis het licht van de zon; de bodem zonk onder de voeten weg en het bloed trok weg uit het hoofd. Als een ijskorst sloot zich om zijn hart.

‘Zie me aan, Eleazar, zie me aan!’ - beval Augustus, die op zijn zetel wankelde.

Eenige tijd verliep, en het begin en einde van alle dingen kwam naderbij. Al wat verheven was, zelfs de troon van Augustus, viel in puin, en leeg was het op de plaats van den troon van Caesar. Geruischloos stortte Rome ineen; een nieuwe stad verrees op haar plaats, en ook die werd door de leegte verzwolgen. Als reusachtige schimmen vielen en verdwenen steden, rijken en landen in snelle volgorde, onverschillig opgeslokt door het zwarte, nooit te verzadigen Oneindige.....

‘Houd op,’ beval de keizer. De stem klonk reeds dof en toonloos; slap hingen de armen neer, en in den vergeefs gevoerden strijd tegen de omringende duisternis blonken en verdoften de arendsoogen.

‘Ge hebt me verslagen, Eleazar,’ sprak hij op moeden, matten toon.

Die wanhoopswoorden waren zijn behoud. Hij herinnerde zich het volk, wiens schild hij geroepen was te zijn, en een stekende heilzame pijn drong door tot zijn verkillend hart. Op den rand van den afgrond staande - vervulde hem dit met angst; lichte schimmen in de duisternis van het Oneindige - met angst zag hij deze aan; breekbare vazen met levend, golvend hartebloed dat smart en vreugde had gekend - met weemoed werd hij hierdoor bezield.

Zoo bleef hij in gedachten verzonken, gevoelend dat de weegschaal nu eens naar het leven, dan naar den dood overhelde, doch langzaam keerde hij tot het leven terug om in haar strijd en vreugde bescherming te vinden voor de leege duisternis en het vreesverwekkende oneindige.

‘Nee, ge hebt me niet gedood, Eleazar’, sprak hij met vaste stem; - ‘maar ik zal jou dooden. Ga heen!’

Op dien avond nam de verheven Augustus met vreugde plaats aan den disch om te eten en te drinken. Doch eenige minuten lang zag hij een opgeheven hand roerloos in de lucht; de gloed van de heldere arendsoogen werd plots verdoft - als een ijzige golf sloeg de vrees om hem heen. Hij was verwonnen maar niet verslagen; met vrees wachtte hij op het nachtelijk uur als zijn gansche leven voor hem opdoende: de zwarte schimmen die zich meester hadden gemaakt van zijn nachten verdwenen bij het aanbreken van den dag, die weder smart en en vreugde over het leven bracht.

Den volgenden dag werden op keizerlijk bevel Eleazar de oogen met een gloeiend ijzeren staaf uitgebrand, waarna hij naar zijn geboorteland werd terug gevoerd. De verheven Augustus had niet bevolen hem te dooden.

Eleazar was in de woestijn teruggekeerd en de woestijn had hem ontvangen met wind-gesuis en brandend heete zonnestralen. Wederom was hij op de steenen gezeten en hield hij het hoofd met den woesten ruigen baard omhoog gericht, en twee zwarte gaten van de uitgebrande oogen blikten nu op naar den hemel. In de verte dreunde het rumoer van de heilige stad; nabij was het stil en levenloos: niemand naderde meer de plek die door den wonderbaarlijk herrezene werd bewoond; de huizen der buren waren

[p. 44]

reeds sinds lang verlaten. Met een gloeiend ijzeren staaf tot in het diepst van de hersens terug gedrongen, zoo lag het vreeselijke als in een hinderlaag; als duizend oogen blikten den mensch aan vanuit een hinderlaag - en niemand waagde het mede de blik tot Eleazar op te heffen.

En 's avonds als de zon zich rood en breed uitspreidde en naar het westen daalde, dan bewoog zich de blinde Eleazar in die richting. Hij stiet tegen de steenen, viel, stond langzaam op en begaf zich wederom op weg; zich afteekenend tegen den achtergrond van het avondrood maakte de zwarte gestalte met de uitgestrekte armen den indruk van een kruis.

En eens trok hij uit om niet weder te keeren. En zoo eindigde het tweede leven van Eleazar, die drie dagen en drie nachten in de raadselachtige macht van den dood had gelegen en wonderbaarlijk uit het graf was herrezen.

Vertaald door ANNIE DE GRAAFF.