De Hollandsche Lelie. Jaargang 21

Uit de sfeer gerukt
door Anna de Savornin Lohman.

(Vervolg van No. 1).

Gérard van de Wateringh, een verre neef van Susy's moeder, had zijn nichtje eerst leeren kennen toen haar vader met verlof over was. De assistent-resident, toen hij op 't ministerie van koloniën, waar Gérard als commies werkte, toevallig moest wezen, liet de gelegenheid niet voorbijgaan om hem daar meteen op te komen zoeken, met Indische gulheid hem uitnoodigend eens bij hem aan te komen loopen, in 't pension waar hij met zijn dochter woonde, gedurende zijn verlof-tijd.

‘Wij zijn familie van elkaar - niet eens zoo héél ver,’ had hij hem voorgerekend. - ‘Mijn goede vrouw had véél familie-zwak, ik weet precies hoe jou relatie met haar in elkaar zat.’

En, toen Gérard een paar weken later zijn eerste visite maakte, en vormelijk Haagsch tegen Susy begon van ‘freule’ hier en ‘freule’ daar, viel hij joviaal uit:

‘Ben je mal. In de eerste plaats is m'n dochter geen freule maar 'n juffrouw, maar bovendien, jullie bent neef en nicht, zeg toch gewoon-weg Suus en Gérard hè.’

En Gérard, eerst nog wat stijfjes in zijn Haagsche coterie-geest, beviel het toch zoo goed, die kennismaking met zijn eerst gewantrouwde Indische familie, dat hij zich van lieverlede heelemaal bij hen aansloot, en het allergezelligst ging vinden samen partij te maken voor Scheveningen, om in 't Oranjehôtel te dineeren, of 's avonds naar 't Kurhaus te gaan.

Want hij had heel goed geweten vroeger, dat zijn ver nichtje van haar moeders-kant Susy Wegghe in den Haag woonde, en in huis was bij de familie Heringa in de Groot-Hertoginne-laan. Maar met echt-Haagsche stijfheid was hij bang geweest voor die ‘Indische kliek’, had het opzettelijk vermeden daar een visite te maken, uit vrees dat ze hem zouden trachten ‘in te palmen voor een van hun dochters of voor Susy-zelve’.

En hij was inwendig 'n beetje verwonderd geweest in zijn onbekenden bloedverwant, den assistent-resident Wegghe, toen die zoo ineens voor hem stond, een door en door beschaafd, ontwikkeld, en intelligent mensch te ontmoeten, wiens manieren en uiterlijk voorkomen in geen enkel opzicht wanklankten met de strenge eischen, die Gérard als typisch-Haagsch uitgaan-jongmensch daaraan geliefde te stellen.

Met z'n dikken, grijzen knevel, gebruind gezicht, en flink figuur, geleek meneer Wegghe op een oud-militair, had bij niets van de verwijfde fatterigheid van 'n salon-beau, noch van de stofferige stijfheid van den in zijn paperassen en zijn dagelijkschen bureaugang oud en bekrompen geworden, gewichtigdoenerigen Haagschen ambtenaar. Hij lachte luid en hij sprak luid, maar zijn linnen was gesoigneerd en zijn handen en zijn nagels waren het evenzeer, en zijn kleeren zaten goed en Gérard herkende dadelijk in hem aan duizenderlei zulke kleinigheden den standgenoot met wien hij zich gerust kon vertoonen, zonder zich-zelf in eigen oogen te ‘blameeren’.

Dat had hem doen besluiten de uitnoodiging tot het bezoek in 't pension aan te nemen, en, toen hij kwam en Susy zag, was zijn laatste vooroordeel weggenomen. -

Susy was zoo Haagsch-welopgevoed als hij 't maar zou kunnen wenschen; haar elegante, gesoigneerde kleeding getuigde van haar Indisch-verfijnden smaak in dit opzicht, in stilte vond hij haar eigenlijk veel meer dame dan sommige dochters van de families waar hij aan huis kwam, meisjes van adel of van dien zelfden stand, maar die noodgedrongen, door de bekrompen finantieele omstandigheden achter de schermen zich zelve, in haar toilet moesten bekrimpen, genoodzaakt waren tot het telkens opnieuw veranderen van oud-

[p. 45]

modisch-geworden blouses en dito rokken, die ze met huisnaaisters in elkaar flansten, hetgeen het tippen van voren of van achteren van een leelijk vallende plooi maar al te dikwijls verried. -

Om Susy was hij daarop een visite gaan maken aan de Heringa's. Hij wilde, nu hij haar eenmaal had leeren kennen, zich de gelegenheid reserveeren haar te blijven zien ook na het vertrek van haar vader; want dat hij haar aardig, drommels aardig vond, dat werd hem-zelf hoe langer hoe duidelijker. -

Zij van haar kant vond hem ‘'n goeie jongen’. De toon waarop zij dat zei drukte zóó volkomen uit, dat hij haar niet méér was of ooit zou worden dan dit, dat haar vader zijn stille hoop in dit opzicht al héél gauw begroef, met genoeg menschenkennis om te weten dat tegenzin of haat nog eerder omslaan in liefde, dan onverschilligheid. -

Met een overmoedig levenslustig verlangen tot intrigueeren, had zij-zelve hem dan ook als 't ware geworpen in de armen van de Indisch-mooie, fluweel-oogige Adèle Heringa, die, toen nog niet geëngageerd, harerzijds wel bereid was werk te maken van den commies aan Koloniën, met naam, met relaties, en met fortuin. -

't Leek ook in 't begin wel, alsof Adèles coquette maniertjes en kleine voetjes en gracieuse bewegingen Gérard's aandacht afleidden van Susy. -

‘'n Aardige meid, 'n drommels aardige meid’ - zei hij, zijn geliefkoosde uitdrukking gebruikende, als hij broederlijk vertrouwelijk met Suus zat te praten. -

‘Ze zou net 'n vrouw voor jou zijn’ - raadde Susy. Maar juist dat opdringen opende Gérard de oogen vóór hij er ‘inliep’, zooals hij 't noemde. -

Neen, 'n ‘Indische’ had hij toch maar liever niet. - Alles welbeschouwd kwam je dan toch van-zelf in een heel andere côterie. - En hij trok zich weer terug, zonder overigens daardoor Adèles hart te breken. - Zij van haar kant had 't meer beschouwd als 'n flirtation en-passant. Veel jongelui maakten haar 't hof; ze verloofde zich kort daarna met een zee-officier, een jonkheer nog wel, en ze was van dat gelukkig oogenblik af héél oprecht blij, dat ze dien titelloozen van de Wateringh niet bij ongeluk had gekregen, inplaats van haar mooi-geuniformden jonkheer!

Maar Gérard werd van lieverlede sentimenteel tegen Susy. -

Wat hij-zelf niet had vermoed gebeurde, hij was verliefd op haar, volslagen verliefd. - Hij wilde haar gráág tot vrouw. - En haar kalme onverschilligheid deed hem pijn, maak te hem zóó ongelukkig, dat hij zich ging uitputten in bedenksels om op haar gevoel te werken. -

‘Je weet niet wat 'n beroerd bestaan dat is, zoo'n kamer-leven,’ zuchtte hij, terwijl zij met haar vader op zijn verzoek bij hem was komen afternoon-tea-drinken, en hij zich had afgepijnd om haar te verrassen met haar lievelings-bloemen en lievelings-koekjes. - ‘Ik ben den heelen middag aan 't redderen geweest, máár wat heeft een man nu voor verstand van zulke dingen.’ -

‘Natuurlijk niet’ - beaamde Susy, alsof ze hem niet begreep. - ‘Je moet een vrouw nemen Gé, dat heb ik je al zoo dikwijls gezegd.’ -

Hij keek haar smachtend aan, en zij deed alsof ze dat niet zag, en beredderde het theeinschenken zooals hij haar had verzocht. -

‘'t Is zoo'n héél ander gezicht als je een dames-hand ziet tusschen de kopjes. - Ze worden er mooi door, zoo grof als ze anders zijn’ - verzuchtte hij poëtisch.

‘Ja, ze zijn grof,’ nam Susy alleen 't laatste gedeelte van zijn woorden over. - ‘Weet je wat Gé - Papa heeft zoo véél mooie kopjes meegebracht uit Indië, we zullen jou een dozijn cadeau doen.’ -

Toen ze hem de kopjes liet thuis bezorgen had ze er zelfs een eigenhandig-gewerkten tea-cosy bijgedaan; zoo onbevangen-onverschillig ging ze met hem om, dat hij wel wist van zulke vriendelijkheden niets te hopen te hebben, het waren zusterlijke attenties, beleefdheden terug voor zijn invitaties van intieme dinertjes à part bij Van der Pijl of op de Kneuterdijk in Royal. -

En het had hem dan ook geen oogenblik verwonderd, dat ze het formeele huwelijksaanzoek waarmede hij ten slotte voor den dag kwam, beslist afwees. -

Ze zaten samen op 't terras van 't Kurhaus; de muziek was buiten; niemand luisterde bij de groote hitte, alles flaneerde, of zat loom stil uit te rusten, in niets doen na den snikheeten Augustus-dag. - En meneer Wegghe, die ineens een ouden ‘sobat’ ontdekte, een pas gerepatrieerd ‘klets-tafel’-genoot, wenkte hem bij hun tafeltje, wou absoluut opstaan, en langs de boulevard gaan op en neer wandelen, omdat je daar rustiger kon praten. -

[p. 46]

Susy en Gérard liepen een eindje achter aan, nu en dan opvangend stukken van 't gesprek tusschen de twee oude heeren, die zich verdiepten in de verwachte benoeming van den nieuwen gouverneur-generaal wiens naam reeds was op ieders lippen. -

‘Ja, 't zou voor mij een mooi ding zijn - dat is zoo’ - beaamde Susy's vader. - ‘Hij is me genegen, daarvan is geen questie.’

‘Je hebt je resident-benoeming ermee in den zak’ - verklaarde de ander. - ‘Ik kan je wel al vast feliciteeren, zoo zeker ben ik er van.’ - - En op dat oogenblik, terwijl Susy even zuchtte bij 't vooruitzicht van de scheiding die zij zag komen, zei Gérard zacht tot haar:

‘Je zult wèl alleen zijn, als je vader weer weg is, Suus; je zult hem zeker vreeselijk missen.’

‘O vreeselijk,’ beaamde ze uit de volheid van haar hart.

- ‘En ga je dan weer bij de Heringa's in huis.?’

‘Ja natuurlijk. Vader wil me niet meenemen voor die paar jaar. Hij vindt het zoo'n eenzaam leven voor me in Indië, op zoo'n buitenpost. - Ik wou graag genoeg mee. - Maar hij wil er niet van hooren.’

‘Neen’ - zei Gérard warm. ‘Daar heeft hij gelijk in. Dat zou zonde en jammer zijn van jou.’ En vóór hij 't zelf wist had hij 't er uitgestooten:

‘Laat mij voor je zorgen, Suus, je ziet toch wel hoeveel ik van je houd. - En je vader zou 't best vinden, - hij màg mij.’

Zij schrikte bijna, terwille van haar vader, nu hij er zoo ernst van maakte.

‘O Gé, had dat nu maar niet gezegd! 't Spijt me zoo,’ zei ze. ‘Ik zou 't zoo naar vinden voor vader als je niet meer bij ons kwam. Hij is wezenlijk zóó op je gezelschap gesteld. Toe, als je blieft, laten we er maar nooit meer over spreken, en kom maar net als altijd. - Als je blieft hè.’?

Dat was alles geweest. Zóó sprak het voor haar van-zelf, dat ze hem niet tot man wou hebben, dat ze zelfs vergat hem te weigeren met een meer duidelijke toelichting van het waarom.

En hij zijnerzijds résigneerde zich, omdat hij-zelf 't niet anders had verwacht, wel had geweten uit haar heele doen, dat ze hem niet anders beschouwde dan als 'n onverschillige bekende, met wien ze op grond van 't neef-schap vrijer omging, maar, juist dáárom, ook sans conséquences.

Meneer Wegghe die zich omkeerde om abrupt iets aan hem te vragen over de uren waarop de secretaris-generaal van koloniën ontving, hielp hen daardoor heen over het pijnlijke eerste oogenblik. - En 't sprak inderdaad daarna van-zelf, dat hij was blijven bezoeken als vroeger, misschien met een geheime hoop, dat zijn standvastigheid haar zou doen veranderen, maar toch zonder weer terug te komen op 't eenmaal gebeurde, alsof hij wèl voelde, dat haar besluit onherroepelijk was. -

Toen haar vader naar Indië terugging had hij haar nog een paar maal opgezocht bij de Heringa's, maar zóó kort daarna was het ongeluk over haar gekomen, de dood van den resident, de verandering in haar fortuin die daaruit volgde. - Haar hoofd was zóó vol geweest van dat alles, dat ze aan hem al heel weinig had gedacht, heel onverschillig 't briefje had gelezen, waarmee hij haar condoleerde, want hij was juist uit de stad toen, op reis voor zijn zomer-verlof. -

Toen ze zijn photo in handen kreeg bij 't uitpakken in Amsterdam, wierp ze die met 'n bitter glimlachje ter zijde. ‘Hij zal me wel vergeten nu, nu ik zoo ben achteruit gegaan,’ had ze half hardop gezegd, ineens toegenomen in wreede menschenkennis, jaren ouder geworden plotseling, door de harde levensondervinding, die haar had laten zien de tot hiertoe onbekende rauwe werkelijkheid van de dingen; - zoovelen van degenen die haar vroeger aanzagen voor 'n rijk Indisch goudvischje, en om die reden behandelden met groot vertoon van hartelijkheid, hadden haar koud-koel op een afstand gezet zoodra ze vernamen, dat ze naar Amsterdam moest ‘in betrekking’. -

En het deed haar nu toch wèl goed, dat Gérard, dien ze, met zijn Haagsche airtjes van zich heel wat inbeeldende deftige-kliekmeneertje, had geschat op de waarde van precies van diezelfde kracht te zijn, zich nu tenminste niet van zoo'n minnen kant liet kennen, integendeel de beleefdheid had haar hier in Amsterdam te komen opzoeken, de familierelatie aldus te blijven erkennen. -

‘'t Valt me van hem mee’ - oordeelde zij - maar, met dat al, alles saamgenomen, in haar nieuwe omstandigheden, en hier op deze armelijke kamer, vond ze toch zijn bezoek een corvée. - Ze had hem nooit ernstig genomen, altijd graag geplaagd om zijn Haagsche ideeën en zijn hechten aan vormen en aan ditten en datten, en de gedachte hem nu zoo anders weer te zien, zoo als het ware uit haar stand gerukt, kwam haar voor als een vernedering, die haar juist tegenover hem dubbel hinderde.

(Wordt vervolgd).