De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

'n Logeetje door Mevrouw Ovink-Soer.

III. (Vervolg en slot van No. 32.)

‘Hé Kees wees niet zoo flauw.’

‘'k Spreek in heiligen ernst, kind. Tante's brief was met letters als koeien geschreven, en onwillekeurig las ik: ‘mijn lieve, mooie schat, met duizend kussen......’ daar moest zeker op volgen: zeg ik je goeden morgen of iets dergelijks. Nou geloof ik niet, dat één tante ter wereld zóó aan een nichtje schrijft, wat jij?’

‘Neen, ik ook niet,’ stemde Phie toe, zonder Kees' verhaal met die belangstelling te verwaardigen, waar het volgens dat jonge mensch, recht op had. Hare gedachten waren er maar half bij en even later vroeg ze:

‘Zeg Kees, meen jij, dat er omstandigheden zijn, waaronder men zijn eens gegeven woord mag breken?’

‘Absoluut niet,’ besliste Kees kort en bondig. ‘Neen meisje, daar kan ik je niet in helpen. Jullie bent veel te scheutig met je woord van eer. 't Spijt me voor je Phie, maar je dient het pakje, dat Noortje je te dragen gaf (want je hebt haar natuurlijk op 't oog) alleen voort te sjouwen. Daar helpt geen lieve moederen aan.’

Sophie zuchtte eens.

‘Is je verliefdheid totaal over Kees?’

‘Totaal. Ik zou dien duizend kussenvent voor geen goud concurrentie willen aandoen. En scheer je nu maar weg, lieve zuster, want daar is Piet om te repeteeren en we moeten vóór twaalven àl de beentjes uit jouw lieve hoofdje in onzen k.o.p. hebben.’

Mismoedig ging Sophie heen.

Die Noortje was een volleerde comediespeelster. Maar met welk doel en wat stak er achter al dat geheimzinnig geknoei?

[p. 534]

Op eens kwam Phie op een idée.

Als zij dien oom en tante eens ging opzoeken en informeerde of Noortje zoo dikwijls door hen geinviteerd werd als ze voorgaf? Zoo gezegd zóó gedaan. In 't adresboek zocht zij 't nummer van het huis, want zij wilde Noortje niets vragen om geen argwaan bij haar op te wekken, en zonder iemand iets van haar voornemen te vertellen, ging zij 's middags op weg naar de Heemskerkstraat. Noortje bleek al weer gejokt te hebben, dat oom een heel huis bewoonde. Nadat Sophie aan 't opgegeven nummer gescheld had, werd de deur van een kleine bovenwoning, door middel van een touw, opengetrokken.

‘Ja, de juffrouw was thuis,’ verzekerde haar een ‘bellewicht’. Sophie overhandigde haar kaartje en trad in een uiterst eenvoudig, doch netjes gemeubeld salonnetje.

't Duurde een geruimen tijd eer een oud, mager dametje, op een stok steunend, binnen kwam. Zij hield Phie's kaartje in de hand en maakte beleefd hare excuses over haar lang wegblijven. ‘Maar ziet u, ik was niet ‘gekleed’, vertelde ze eenvoudig, ‘we krijgen zoo zelden bezoek moet u weten. Mijn broer is oud en hulpbehoevend, we hebben bijna geen kennissen.

Waarmee kan ik U van dienst zijn Juffrouw Weijler?’ - Sophie werd bepaald verlegen.

‘U zag zeker op mijn kaartje, dat ik tot het gezin behoor, waar Noortje op 't oogenblik logeert,’ zei ze eindelijk. ‘Ik kwam eigenlijk om....’

‘Noortje? Noortje?’ herhaalde de oude dame ‘U bedoelt mijn nichtje Noortje van Gelder? Is die dan hier in den Haag?’

‘Maar daar begrijp ik niets van.’ riep Sophie ontsteld. ‘Is U dan niet?.... heeft U dan niet?’.... nu volgden vragen en antwoorden elkander zoo snel mogelijk op, en bleek al spoedig, dat de familie Weijler dupe was geweest van listig bedrog.

Tante van Gelder leefde met haar broer afgezonderd van de wereld omdat ze beiden oud, gebrekkig en zonder geld, geheel ongeschikt waren om uit te gaan of menschen te zien. Geen haar op tante's hoofd had er aan gedacht Noortje voor te stellen in den Haag te komen genieten van de winterpretjes.

‘Beware! beware! wat een schandelijke leugen is dat van Noortjes moeder,’ riep de oude vrouw ‘God vergeve 't mensch de zonde zóó te durven liegen. We zijn volstrekt niet intiem met de familie in Dalfsen, moet U weten, en hebben elkaar in geen jaren ontmoet, 'k Houd niets van mijn schoonzuster, ze is een echte knoeister en kwaadspreekster. Daar hebben we al heel wat verdriet van beleefd. Wat er nu weer achter steekt, dat ze Noortje hierheen gezonden en al die leelijke leugens verzonnen heeft, om haar bij uw familie in huis te krijgen, dat mag de lieve God weten. Veel moois zal 't wel niet zijn. Pas U maar op, dat U er niet in betrokken raakt. Maar 't is toch al te brutaal onzen naam te misbruiken en uwe familie zoo te beliegen, 'k Ben er heelemaal van streek van,’ en tante's stem beefde van ergernis.

‘'k Zal Carolien een brief schrijven, die op pooten staat, dat beloof ik U. Die Noortje deugt ook niet veel, die zit 't liegen zeker in 't bloed, 't is een schande zooals ze U heeft durven bedotten. Waar kan ze toch geweest zijn, als ze bij ons op bezoek heette?’

Sophie verklaarde dit niet te kunnen raden, hoewel ze zware vermoedens had in dit opzicht.

Zeer verontwaardigd besloot ze Noortje in geen enkel opzicht te sparen. Tegenover zooveel bedrog, meende zij zich zelve ontslagen van 't gegeven eerewoord, al geliefde Kees 't tegendeel te beweren. Toen zij thuis kwam, ging ze regelrecht naar vaders' kamertje en deelde haren ouders alles mede wat ze van 't logeetje wist en hoorde. Beiden waren ontzet; vader wilde bijna niet gelooven, dat een zeventienjarig kind, willens en wetens in zulk een leelijk complot betrokken was. Doch moeder maakte korte metten en trok Noortje dadelijk voor 't gericht.

Toen ze zag, dat liegen en veinzen haar niet langer baten kon, viel 't mooie logeetje door de mand. Onder een vloed van tranen bekende ze, dat ze altijd met haar galant was uit geweest als de familie Weyler haar in oom's en tante's gezelschap waande, dat mama dit wist en goedkeurde, 't Speet haar vreeselijk, dat ze zoo verkeerd gehandeld had, Mevrouw en mijnheer moesten haar maar vergeven, zij zou nooit meer, zonder hunne voorkennis, den baron ontmoeten.

Doch moeder liet zich niet verteederen door 't lieve, met tranen overstroomd, gezichtje.

‘Je moet 't met je geweten uitmaken Noortje, hoe je ons zoo voortdurend hebt durven bedriegen,’ sprak ze koel. ‘Je begrijpt, dat

[p. 535]

je hier geen dag langer kunt blijven nà al wat er is voorgevallen. Ga dus, als je belieft, je koffer pakken, dan zal ik in dien tijd nazien met welken trein je vertrekken kunt.’

‘Ik heb geen reisgeld,’ snikte Noortje.

‘Dan moet je je ma direct schrijven en om geld vragen, in ieder geval verkies ik zulk een ondeugend, slecht meisje als jij bent, geen uur langer in huis te houden dan noodig is.’

‘'k Wil ook niets graag langer blijven,’ verklaarde Noortje, haar tranen gedroogd, heel vinnig. ‘'k Heb hier nog een oom, die is apotheker en woont in de Regentesselaan, laat mij daar maar heengaan.’

‘Heel goed, dan zal ik je dáár brengen, en verder wasch ik mijn handen in onschuld en hoop je nooit meer te zien.’

Een uur later kwam er een vigilante vóór en werd de groote koffer opgeladen. Alleen van vader nam Noortje een beetje bedroefd afscheid. Ze ging Sophie met een hoofdknikje voorbij (Cor was niet thuis), en stapte met een trotsch gezichtje achter moeder in de vigilante.

Na een half uur stond de vigilante, met den reuzenkoffer, weer voor de huisdeur der familie Weyler; moeder bracht Noortje mee terug.

Dat was me een scène geweest bij oom den apotheker. Hij had niets willen weten van 't nichtje met den grooten koffer. De man had bijna een toeval van drift gekregen toen de koetsier 't gevaarte in zijn winkel sleepte. ‘Er uit, er uit met dat ding,’ riep hij woedend, woest met zijn armen zwaaiend.

Moeder had al hare kalmte en waardigheid te hulp moeten roepen om oom te bewegen althans naar hare verklaring te luisteren.

Noortje had al dien tijd doodstil naast Mevrouw Weyler gestaan, alsof zij slechts een figurante in plaats van de hoofdrol in dit drama vervulde. Moeder deed nog haar best Noortje te sparen, 't mocht niet baten. De apotheker wilde niets weten van het nichtje, wier moeder hij bepaald vijandig gezind was.

‘Die Carolien van Gelder is een intrigant, gemeen vrouwspersoon,’ siste hij kwaadaardig, ‘haar dochter zal wel niet veel beter zijn. 'k Wil haar voor geen geld toe in mijn huis hebben.’

Er zat dus niets anders op, dan dat moeder Noortje in vredesnaam maar weer mee nam. In plaats van zich te schamen, hield Noortje zich, onder moeder's verhaal, of de zaak haar niet aanging en luisterde onverschillig toe. Aan tafel was zij stil, maar 's avonds lachte ze al weer, en zat vergenoegd de noten en appels op te peuzelen, die vader had uitgedeeld.

Mevrouw Weyler, die Noortje nu in geen enkel opzicht meer vertrouwde, had zelve aan mevrouw van Gelder geschreven, met verzoek geld te zenden voor Noortje's terugreis. Met een enkel woord zinspeelde zij slechts op de leelijke handelwijze van Noortje's moeder; dat was toch maar boter aan de galg gesmeerd. Doch er kwam geen antwoord op mama's brief.

‘Je 't reisgeld voorschieten, Noortje, doe ik in geen geval,’ verklaarde mevrouw, ‘want ik zou er nooit een cent van terugzien.’

Noortje lachte maar eens en Sophie dacht:

‘'t Kind heeft een rhinoceroshuid, ik zou door den grond zinken als mij zoo iets gezegd werd.’

‘'k Zal je mama dus telegrafeeren,’ vervolgde mevrouw, ‘en zien of dat helpt, 'k Heb nu lang genoeg geduld gehad.’

Op 't dringend telegram kwam een postwissel van f 3.50, het precies afgepaste reisgeld voor een kaartje 3^de klasse, van den Haag naar Dalfsen. Er bleef dus geen cent over voor de vigilantes en fooien. Daarover pruttelde mama evenwel maar niet, in haar blijdschap 't logeetje nu eindelijk kwijt te raken. Noortje was toch wel een beetje bewogen toen vader haar, met zijn vriendelijke, zachte stem, ten afscheid een vermanend woordje toesprak: ‘Noortje, kind, ga toch niet voort op dezen verkeerden weg, waar moet dat met je naar toe op 't end?’

En hoofdschuddend voegde de goede man er bij: ‘'k Hoor van mijn vrouw, dat je net reisgeld genoeg hebt om thuis te komen. Mama zal je wat broodjes meegeven, maar je kon onderweg toch wel eens wat noodig hebben, en met deze kou graag een warm kop koffie drinken, 't Is zulk een lange reis. Hier heb je dus een kleinigheid. Neen, bedank me maar niet, doe je best een fatsoenlijke, brave meid te worden. 't Zal me veel plezier doen als ik dat nog eens van je hoor.’

Noortje kuste beschaamd en ontroerd de haar toegestoken hand. Mijnheer Weyler was een engel, maar Mevrouw en die valsche Phie.... ze had beiden wel de oogen kunnen uitkrabben.

Met den koetsier haalde Grietje den zwaren koffer, nu voor 't laatst Goddank, van boven. Grietje hijgde er onder en keek heel knorrig.

[p. 536]

Zooveel moeite voor zoo'n kale mammesel, die niet eens een fooi te missen had voor de meid; 't was een schande! Nou, mevrouw en de juffers waren ook blij, dat ze 't perseeltje kwijt raakten, dat kon Grietje best merken, al zeiden ze 't niet.

‘'k Zal Noortje in de coupé zetten,’ zei moeder tot Phie. ‘Wil ze onderweg uitstappen, en er met haar baron van door gaan, wat me niets van haar zou verwonderen, dan behoef ik mij dat niet aan te trekken. 'k Heb gedaan wat ik kon.’

Zoo bracht moeder Noortje dus naar den trein en hield onderweg nog een welgemeende boetpredicatie tegen het verdoolde schaap. Doch Noortje keek stuursch voor zich en had geen woord ter harer verontschuldiging. Uit het coupéraampje derde klasse, riep zij mama tartend toe: ‘Over een poosje krijgt u mijn trouw-annonce, maar Phie en Cor hoeven niet bang te zijn, dat ik haar op mijn bruiloft zal vragen. Zij lachte over haar geheele gezichtje bij dit laatste uitdagend gezegde en wuifde met haar handje tot vaarwel, terwijl de fluweel zachte oogen ondeugend schitterden. Dit was 't laatste, wat moeder ooit meer van 't mooie logeetje zag.

Een half jaar later kwam er waarlijk een huwelijks-annonce van Eleonora van Gelder en Baron Vincent de Brune van Goederede, tot groote en algemeene verbazing der familie Weyler.

Zou 't coquette Noortje de goede, begeerde partij dus toch veroverd hebben in weerwil der tegenwerking zijner familie? Vooral Sophie en Kees waren zeer nieuwsgierig nadere bizonderheden hieromtrent te weten.

‘Wacht eens, daar kan ik wel achter komen, ik ken een student, wiens oude heer een buiten heeft in die streek,’ herinnerde Kees zich. ‘'k Zal Tervaarten bij gelegenheid eens vragen of hij dien baron van Goederede kent.’

Kees kwam aan het goede kantoor. Tervaarten gaf hem al de informaties, die hij verlangde. Maar 't was helaas niet veel mooi's wat de student van Noortje's man wist te vertellen.

Baron de Brune van Goederede stond in de geheele streek bekend als een berucht mauvais sujet en genoot zulk een reputatie, dat ieder fatsoenlijk mensch hem liefst den rug toedraaide.

Te dom of te lui om het tot iets te brengen in de wereld, had hij altijd op zijn moeders' zak geleefd, en zooveel geld stuk geslagen als hij haar maar afzetten kon.

In der tijd had een gemeene schurkenstreek, waarvan Tervaarten 't fijne niet wist, hem gedwongen naar Amerika te vluchten. Doch die zaak was nu al lang verjaard en voelde de sinjeur zich weer 't heertje op 't oogenblik, want onlangs was zijn moeder gestorven en had hij flink geërfd. Dat geld zou hij er echter wel gauw doorjagen, want hij verbraste zooveel, dat geen fortuin daartegen bestand was.

Tot groote ergernis van zijn omgeving, was hij, ziekelijk, afgeleefd mannetje, kort geleden getrouwd met een jong, beeldmooi meisje. Zijn moeder scheen dit huwelijk te hebben tegengehouden, (misschien wel uit meelij met 't arme schaap, dat haar zoon wilde huwen) en deze had zich moeten onderwerpen, niet zoozeer uit kinderlijke gehoorzaamheid, als wel omdat hij finantieel geheel afhankelijk was van de oude vrouw. 't Gelukkige jonge paar was nu op de huwelijksreis.

‘Dus is Noortje alles behalve te féliciteeren met haar baronnesseschap’, besloot Kees zijn verhaal aan de familie.

‘En de samenhang tusschen een en ander, wat wij vroeger niet begrepen, is mij nu ook duidelijk, zeide moeder. ‘Noortje werd ons opgedrongen omdat Mevrouw van Gelder zeker bang was, dat de baron haar dochter hier in den Haag vergeten zou. Haar toeleg is dus maar al te goed gelukt. Doch hoe is 't in God's naam mogelijk dat een moeder haar kind aan zoo'n man kan geven?’

‘Ze is een canaille,’ besliste Kees kort en bondig. En zuchtend voegde hij er bij: ‘'t Spijt me toch wel van Noortje, zoo'n frisch, aardig blozend meisje, met die prachtige, donkere oogen, waarmee ze zoo kinderlijk onschuldig kijken kon. Ze doet me denken aan een in 't slijk gevallen bloem, en daar was ze toch te goed voor, 't mooie jonge schepseltje.’

Den Haag, October 1905.