De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Lebensfreudigkeit.

Ja, die Lebensfreudigkeit... die
kennt ihr hier zu Hause wenig.
Ich verspüre sie hier niemals.
- - - - - - - - - -
- - - - - - - - - -
Da draussen empfindet man das
blosse Dasein als etwas so jubehid
glückseliges.
...Da draussen sind Licht und
Sonnenschein und Sontagslust.... und strahlende glückliche Menschengesichter.

Ibsen(Gespenster).

Oók een Oudejaars-avond-overdenking.

We zijn aan het einde van het jaar, en het behoort er zoo bij in onze sombere, altijd door den mistigen of regen-stroomenden hemel met grauwe gedachten opgevulde hollandsche naturen, om dan een lang gezicht te zetten van: ‘Alweer een jaar voorbij,’ ‘Uren, maanden, dagen, jaren, snellen als een schaduw heen’, ‘Gedenkt te sterven,’ al die gemeenplaatsen in een woord, die er bij behooren op den ‘laatsten avond des jaars’ - zooals het luidt in oudbakken kansel-stijl.

Om te beginnen, - is niet elke avond een Oudejaars-avond, in den grond genomen? En toch, waar zou het heen moeten, als we aan 't einde van elken dag van ons korte leventje zoo jeremiade-achtig-plechtig keken, als op den 31^sten December er nu eenmaal traditioneel bij behoort? Dat gaat nu eenmaal niet; en daarom heb ik er op zichzelf beschouwd ook niets tegen, dat we een enkelen dag in het jaar à part houden voor stichtelijke en ernstige overdenkingen, tot ons-zelf-inkeeren, al wat dies meer zij. Maar niet dáárover, over zulke Oudejaars-avond gedachten wensch ik het te hebben, om de heel eenvoudige reden dat er reeds zóóveel, zóó vermoeiend véél wordt geredekaveld in dien gemeenplaatsen-geest in deze dagen, dat ik voor mij geen de minste roeping voel er ook nog een loodje op te leggen, over het ‘alweer voorbij-gesnelde levensjaar’, over de ‘kortheid van duur van ons menschelijk bestaan’, etc., etc. Neen, ik wil U liever eens vertellen wat mij elk daarheenvliegend levensjaar steeds duidelijker toeroept: Haal toch uit het leven met volle kracht al wat er in is, laat het toch niet voorbijsnellen met 'n hangend hoofd en 'n zeur-gezicht, maar bedenk toch, bedenk toch, 't gaat zóó gauw voorbij, 't is zóó gauw uitgeleefd; -... en ge laat het U ontglippen in knieserig voortseulen op Uw bovenwoningen, achter Uw

[p. 422]

gordijntjes en spionnetjes.... en van Lebensfreudigkeit, van de volheid van het rijke, mooie leven, van 't intense van genieten kunnen, daarvan hebt ge geen Ahnung -...

Toen ik dezen zomer voor langeren tijd naar Zwitserland trok, mijn heele hebben en houden, dat me lief is, mee: mijn huisgenoote en onze Marie en onze hondenkinderen, toen reed ik op een magnifiquen Juni-middag door het stralende den Haag, om een paar noodwendige afscheidsvisites te maken. - En ik reed óók door de stille voorstad - mag men 't wel noemen -: Duinoord. Weet ge wat me toen zoo frappeerde, zoo innig-hollandsch-suf aandeed? Overal, achter goed-toegestopte tullengordijnen en vitrages, en angstvallig om 't ‘verschieten’ van 't mooie goed neergelaten zonneblinden, 'n hand die al dat lucht- en licht-beletsel angstvallig een beetje wegschoof, een hoofd dat zich, vooral niet vrijuit, oprecht, maar, tersluiks wegschuilend, geheimzinnig voorover boog, om te gluren, nieuwsgierig te gluren, naar dat in de stille Duinoord-straten interessante voorwerp van afleiding: een victoria met 'n mensch er in, 'n vrouw, aan wier hoed of mantel of japon veel meer valt te beloeren, dan aan 'n eentonigen, zwarten dokters-jas, gewoonlijk 't eenig soort van per rijtuig bezoeken-makende menschen, dat je daar ziet...

Zie, toen moest ik lachen om die onnoozele, echt-Vaderlandsche middag-zoekbrengerij, goed opgesloten achter dikke gordijnen, loerend naar wat er op de leege straat bij toeval te zien valt; - maar ergeren óók moest ik me...

Mijn hemel, begrijpen dan al deze menschen niet de héérlijkheid, de frischheid, de gezondheid van leven, van zien de zon, van indrinken de reine krachtige buitenlucht, van genieten - genieten - genieten...?

Ik herinner me, dat ik o.a. een visite maakte bij welgestelde familie-leden van me, geen rijke menschen, maar die het toch zonder twijfel heel wat beter kunnen doen dan ik-zelf, om de eenvoudige reden, dat zij reeds lang rentenieren van een behoorlijk pensioen, terwijl ik nog steeds werken moet voor mijn huishouden.. ‘Gingen ze er óók niet eens uit’ - vroeg ik, ziende in de stoffige zonnige straat, en denkende aan 't heerlijk Zwitserland, waar ik straks, in 'n maar doodeenvoudige boerenwoning, zou tegenjubelen lucht, licht, vrijheid van je bewegen, rijkdom van natuur-schoon..

Ze keken met trotsch welgevallen rond in hun poppig-opgevulde ‘salon’, alles héél kostelijk-mooi, en ‘in-stijl’ natuurlijk..

En ze zuchtten:

‘Neen 't kon er niet af. Ze hadden alles nieuw laten behangen en opverven; de kleur van 't nieuwe kleed kwam niet bij het oude behang.. En de schilder, en de ditten en datten, die er nog meer bij kwamen, die hadden hun geld verslonden.. Nu zouden ze van 't zomer maar zuinigjes in den Haag blijven.’ Met een fieren blik, die verried hoe het offer hun niet al te zwaar viel, waar ze er zóòveel moois voor hadden gekocht, zagen ze nog eens rond langs hunne van fonkelnieuwe verf blinkende deuren, en op hun rijk behang, en naar hun dik, mollig kleed...

En 'k dacht met 'n glimlach, hoe ze geijsd zouden hebben, als mijn honden-jongens ineens waren binnen gestormd, zooals ze dat doen bij ons thuis; en, zonder eerbied voor al die teere kleuren en fijne stoffen en dunnezijden Liberty-kussens, waren te keer gegaan zoo woest, zoo jolig, zoo innig-gezond, als zij dat plegen te doen in onze, er dan ook in eenvoud op ingerichte kamers...

Want, het spreekt van zelf, zulke menschen als mijn bovenbeschreven familieleden houden geen honden. O foei neen, die bederven immers zooveel, kleeren incluis! Ze houden er wel van, zeggen ze, - en ik geloof dat ook wel... maar je moet je dat genot wel ontzeggen, om den last er van... Etc., etc...

En zie, dat is 't nu juist waar ik op wil komen, op dat ongelukkige echt-hollandsche principe, dat je je alles, alle genot, alle levensblijheid moet ontzeggen, om allerlei futiele redenen van oude-wijven-aard, omdat je ‘stand’ je dwingt een bovenwoning te meubileeren veel mooier en rijker dan je middelen het toelaten, omdat je beste vrienden je niet ten eten kunnen vragen, of je moet het hun teruggeven met dezelfde fijne glazen en hetzelfde rijke zilver en dezelfde bloemenpracht, omdat je, liever dan je-zelf schadeloos te stellen voor 't gemis van kinderen met een paar gezellige, maar natuurlijk drukke huisdieren, je neerzet mooiopgedirkt en stijf-opgeprikt om ‘jours’ te houden, en visites af te wachten van menschen die je niets schelen kunnen, - etc., etc. - -

Van Lebensfreudigkeit, van het grijpen van het rechte moment, om er uit te persen zooveel genot als er maar in is... de Durchschnitts-hollander heeft er geen begrip van. Zie hem maar loopen in de groote steden,

[p. 423]

hoofd naar den grond, gezicht in een zure, afgejakkerde plooi, (de rijken evengoed, meer nog dan de armen); hij weet niet, dat hij leeft, hij draait rond in zijn jammerzalig cirkelgangetje, en, als zijn laatste uurtje gekomen is, heeft hij nooit het heerlijke, het volle leven van aangezicht tot aangezicht onder de oogen gezien; het heeft zich alleen aan hem vertoond, zooals wij Hollanders alles zien, door den dampigen nevel van ons regenklimaat: grauw, toonloos, zeurderig, eentonig!

O leven, leven! Ik heb het lief met iederen droppel bloeds in me! - Ik heb liefde lachende zon, en de duizendvoudig-rijke natuurheerlijkheid, die zich drenkt in haar aanbiddelijk licht. En ik haat de vallende duisternis, de schemering, het avond-worden; dat me is een weemoedig symbool van den eeuwigen nacht, die, vroeg of laat, maar altijd toch al zoo heel gauw, ons allen wacht....

- En het leven is zoo oneindig-rijk en veelzijdig en frisch en verlokkend - voor hen die 't zien, niet als een soort plaag door de een of andere soort Godheid op ons gelegd, om ons te kwellen met zelfpijniging, maar als een blijde, heerlijke gift van Haar. Genieten, zooals een bloem die haar kelk naar de zon keert, zooals een jong dier zich lui-prettig wentelt in den brandenden middag-gloed! Er zijn er maar enkelen onder ons, die de hoogste, de opperzaligste schoonheid van het leven bereiken, in de ziel- en lichaam-vereeniging van liefde; niet 't alledaagsche, op allerlei bijredentjes gebouwde ‘wettige huwelijk’ van twee ziel- en passielooze conventioneele wereld-menschjes, maar de liefde in hare opperste en waarachtige uiting. Die enkelen te benijden, acht ik geen schande, acht ik veeleer een deugd het te kunnen doen. Maar ook wij overigen, wij die slechts, de een langs dezen, de andere langs dien weg, brokjes vinden van den rijken levensdisch, wij kunnen toch nog die brokjes oprapen, en ze ons wel laten smaken, en ze ons zelf toebereiden tot een smakelijk gerecht, al is het dan ook slechts een van een geringer soort, dan die waaraan de bevoorrechten zich te goede doen. -

Maar juist dat, die kunst van uit het leven, ook het bescheiden, het wellicht misdeelde leven, zooveel mogelijk maken, verstaan onze koud-bloedige hollanders niet. - Ik was nog jong toen ik mijn vaderland voor langeren tijd verliet, en ik heb steeds veel, veel gereisd. En altijd als ik er nu voor méérderen tijd moet vertoeven, knijpt me het hart toe van 'n weemoed, 'n angst voor de somberheid van Holland, denk ik aan Oswald's woorden uit Gespenster, die ik hierboven aanhaalde:

Da draussen sind Licht und Sonnenschein und Sonntagslust

- und strahlende Gesichter -

Deshalb fürchte ich mich hier in der Heimat zu bleiben.

Want ook in Noorwegen, in Ibsen's Heimat, in Schotland-ook, zooals bij ons, in al die noordelijke landen, drukt loodzwaar de geheimzinnige macht van 'n somber klimaat. Maar in het Zuiden en in de groote wereldsteden ook, zooals in het blije Parijs, daar leven de menschen, daar staan ze niet dagen lang stil bij wat die zei, en wat deze denken zal, en wat oom vindt, en wat tante kwalijk kan nemen, en wat nicht voor onfatsoenlijk houdt, en wat neef misschien erover zal hooren vertellen op de societeit. Daar leven ze hun eigen, blije, jonge, gezonde levens. Zie hen zich koesteren in hun goddelijken zonneschijn, hun longen uitzetten tot een luid levenslied; en zie daarnevens onze stugge volksmassa's, alleen dan luidruchtig wordend, als ze zich eerst hebben ontketend tot geméénheid, in jenever-bedwelming!

Ik zou het zoo graag al die menschen, die hier in Holland voortkwijnen achter gesloten gordijnen, met het ééne oog toe van slaap, en het andere krampachtig in een spionnetje om de buren te begluren, willen toeroepen: Verdroom, verleuter, verzeur toch niet je leven; ik zou het ook al die jonge, werkdoenerige, met hun leven en hun tijd geen raad wetende, hedendaagsche koud-bloedige mannetjes en vrouwtjes willen zeggen: Zeur toch niet eeuwig over Uw ‘roeping’, en Uw ‘nuttigheidsdrang’, en al die gewichtig-doenerij meer, maar geniet toch, waardeer toch die gave van leven. Vindt toch Uw eigen bestaan wat minder zwaarwichtig; begrijp toch, dat het eigenlijk in 't geheel niet nóódig is dat gij er zijt, zoo min als een bloem, die gij afplukt, of een overtollig hondje of poesje, dat gij bij zijn geboorte verdrinkt. - Zoo min als gij-zelf U bekommert om de plaats die dezen ledig laten, zoo min bekommert Moeder Natuur zich om U, en Uw zelfgevoel van nuttigheid en plichtsbesef. Zij kan U evengoed missen als een bloem of een dier, misschien nog veel, veel beter. Maar zij schiep U, niet om harentwille, maar om U-zelf, opdat gij zult waardeeren, zult liefhebben, zult gebruik maken van Uw leven, het zult uitnutten tot in elken vezel van Uw

[p. 424]

lichaam en Uw ziel als iets héérlijks en onwaardeerbaar-moois. -

O ik heb het leven lief, en ik voel medelijden met al die menschen, die het doorkwijnen in plaats van door-jubelen. -

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.