De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

Londen in Kersttijd.

Kerstbrief.

‘Hoe mooi, ziet U eens’, riep een mijner kennissen gisteren uit, toen we samen per trein naar huis reden.

‘Mooi?’, antwoordde mijn vriendin, ‘mooi? - ik zie niets.’

We lachten allen.

‘Hé’, zei de schilder, ‘die grijze mist geeft een verrukkelijke tint over huizen en boomen, en dan hier en daar flauw een rood schijnsel van de zon -’

We lachten weer. Mijne vriendin had bepaald geen schildersgevoel - zij kon tenminste die stad in mist gehuld niet bewonderen.

Toch had de jonge enthousiaste schilder gelijk. Zelf zou het me niet zijn opgevallen, zooals het dikwijls gaat met mooie punten in een boek, of een onverwacht vergezicht - maar eens er op attent gemaakt - ziet ge er iets van, soms heel veel zelfs.

Ik zag even bij benadering wat de jonge schilder geheèl voelde. Er was iets zeer bizonders in die mengeling van grijze tinten, en die stille rust om de onzichtbare dingen.

Was dit waar op Zondag, toen we een niet dikke mist hadden - op Maandag sprak niemand meer van ‘een mooie mist’.

We zitten er nu dan ook ten volle in.

Vandaag is het de derde dag. Mist, mist. Sporen laat, posten laat, zwarte mist op straat, grijze nevel in huis. 't Licht op 's morgens, 't licht op 's middags. - En die volle treinen! En die langzame treinen! Je staat en wacht - je weet alleen, wanneer je weggaat - niet wanneer je zult aankomen.

In de ‘undergrounds’ is 't nu het veiligst. Bussen zijn niet te vertrouwen. Wie even kan, gaat per underground, die heeft nu al in die paar dagen prachtige zaken gemaakt - zegt men.

Ik zal nooit vergeten, dien rit met de underground op Maandag. De coupé was meer, meer dan over - over vol. Een boek kon ik niet vasthouden, om wat te lezen. Staande en zittende passagiers, 20 tezamen is geen zeldzaam iets, 't is coupé aan coupé.

Bij 't station aangekomen, hielp een politieman de menschen over den weg stappen, en toen een ander weer om met een soort fakkel het nummer van het huis te vinden. -

En dat wanhopig wachten op een trein op een perron! Uren soms! Komt er eindelijk een locomotief heel voorzichtig binnenschuiven, dan stormt ieder toe - vóór men weet, waar de trein heengaat vaak.

Je hoort de meest humoristische opmerkingen dikwijls. Een heer, die binnen drong in een volle coupé, en mee wou, werd angstig gevraagd, door een zenuwachtige dame, ‘waar gaat de trein heen?’ ‘I have n't the slightest idea’ antwoordde hij lachend!

Ieder helpt mee. Werkelijk, alle goede eigenschappen der Londenaars komen voor den dag in de mist-periode.

Helpen - zoo veel men kan. Wie een lantaarn heeft - is een lichtbaken voor velen. Wie lucifers heeft - een kaars - kan groote diensten bewijzen.

Het geeft nog wat fooitjes voor de arme stumpers. Ze brengen je naar huis - al weten ze zelf ook niet den weg - samen is toch een veiliger idée. De ‘cabbi's’ vragen dubbele fare, want 't is zoo gevaarlijk te rijden!

Wie zenuwachtig is - moet thuis blijven.

Ik reisde Maandag met een dame, die voor 't eerst naar Londen ging.

‘Denkt U, dat ik mijn weg naar West-End zal vinden?’ vroeg ze angstig.

Ik wist het ook niet, en hoopvol vertelde ik haar, hoe de mist dikwijls heel plaatselijk is. Misschien is de City wel helder.

Bij ieder station keek ze angstig uit, en vertelde me of ze al of niet de rails kon zien.

Daar stoomden we een vrij groot station binnen met schitterende electrische gloeilampen.

‘O, ik kan nu alles zien - 't is hier niet meer mistig,’ riep ze verheugd en verlicht uit!

We noemden dat station toen ‘our hopeful station’ - maar ik zei niets - wel wetende, dat de mist even buiten die gloeicirkel flink dik was.

Haar wanhoop steeg in Cannonstreet dan

[p. 412]

ook ten top - en toen besloot ze maar te telegrafeeren - en met een volgende trein terug te gaan. Dat was raadzaam - zelfs voor een Engelsche.

En dan nu nog wel die mist in de kerstweken! We moeten toch allemaal nog onze inkoopen doen, onzen kerstboom versieren, de missletoe en holly uitzoeken! De lichtjes moeten toch vroolijk branden op het frissche sparregroen, en de fairy dolls beschijnen, en de kinderen verlichten, die er om heen loopen in één extase en vreugde!

O, die heerlijke, mooie kerstdagen. Neen in Holland weet men ze niet zóó ernstig, en toch zóó gelukkig te maken!

Meent ge dat 5 Dec. daar tegen op kan wegen? Géen sprake van!

Wie eens Kerstmis in Londen mee maakte, zal U kunnen vertellen van dat eigenaardig waas, dat over die dagen ligt! Hoort de kinderstemmetjes zingen aan de deur: en ge trilt van aandoening als ge ze weer voor 't eerst hoort: de ‘Xmascarals.’ Hoort de ‘bands’ spelen de heilige Kerstliederen - zegt niet, dat het eenvoudige duitsche kermisklanten zijn, die straks op de markt spelen - ze spelen nu: ‘Heilige Nacht, stille Nacht’ - en geen deun of wals is nu op hun repertoire.

In Kerststemming is ieder en alles. Menschen en dingen - in éénzelfde harmonie.

Het is de tijd van geven en ontvangen. Beiden heerlijke dingen! Geven aan die ons liefhebben - of aan die wij liefhebben - aan hen, die zelf niet kunnen koopen, of 't niet zouden durven, om de pennies voor voedsel eens om te zetten in een artikeltje van luxe en weelde, soms o zóó verlangd. Geven aan kleine handjes, zoodat ze vol, vol zijn, dat ze niet meer kunnen dragen de schatten, en 't schortje moet helpen om het begeerde speelgoed veilig thuis te brengen! Geven aan stillen in den lande, aan eenzamen, die toch nog hun takje hulst hebben gebogen om de olielamp - maar die van Kerstmis alleen nog weten in blije herinnering - aan onbekenden ook - maar bekend bij anderen, die ons toch noodig hebben... wie, wie van ons, die niet in deze dagen van Kerstviering gedrongen zich voelt om een kaarsje aan den boom te ontsteken voor één, die dit niet verwacht.

Een der merkwaardigste dingen dezer dagen is the ‘dollsshow’ die het blad. ‘Truth’ als ieder jaar, ook thans weer heeft georganiseerd. De deftige Albert Hall is in een fairyland herschapen. Father Xmas temidden van 30.000 poppen en beesten! De prijzen voor de mooiste pop of groep van poppen trekken steeds zeer de aandacht. De Koning en de Koningin hebben als altijd ook nu weer poppen gezonden. Die 30.000 toys gaan naar de kinderzalen van hospitaal en werkhuis. En iedere kleine krijgt een nieuwe ‘sixpenny’ piece er bij van een anonymen gever. Men fluistert, dat deze gever telkenjare de editor ‘Mr. Labouchère’ zelf is. Een zeer mild, zeer populair en energiek man.

Zóó wordt er gegeven!

En dan de ontvangst! Zeg niet, dat het een ‘ruilhandel’ is, zooals 5 Dec. ook wel onpoëtisch wordt genoemd in Holland - wie dat zoo betitelen - kennen geen 5 Dec. in al zijn warme vreugde! En ook Kerstmis behoeft daarin niet te ontaarden.

Maar ontvangen in die dagen kàn heerlijk zijn. - Het hangt er maar van af: van wie en hoe? Iedere warme daad geeft ons toch immers zijn heerlijke warmte om bij te leven? Ontvangen van eenvoudigen, die voorzichtig aan komen dragen met hun schat - o zóó lang reeds in huis, en telkens weer bewonderd... van kinderen, die hunne pennytoys in onze schoot leggen, heel, héél gelukkig, om met een kus bedankt te worden... een takje holly, waarvan de roode besjes zóó vriendelijk, vroolijk glinsteren bij het licht...

Ontvangen is in de komende Kerstdagen, kàn tenminste een weelde zijn! Niet die belachelijke overmaat en weelde van 't West-End! Niet die overdreven luxe in de stille Kerstdagen - ze zou ons pijnlijk aandoen bij die bewustheid van overgroote armoede van duizenden werkeloozen, van armen en armsten!

Neen, geen geldverspilling vraagt deze tijd, maar geldbesteding.

Wat al sommen worden er geteekend op de ‘Queen's Unemployed fund’ waarop de Koningin zelve voorging met £2000! En toch altijd nog een druppel in de zee van overbevolking en armoe! ‘We want work’ stond op het vaandel van de Unemployed uit ons district. Ze wenschen geen bedeeling. Wat een gezicht was dat, wat een wanhopige aanblik was dat op dien Zaterdagmiddag die schaar ‘Unemployed’ oude, maar ook krachtige jonge mannen - die als stille getuigen van ellende en gebrek daar door onze straten liepen - honderden - alleen uit Greenwich district.

[p. 413]

En 't was Zaterdag! Straks werden hunne kameraden uitbetaald - en velen moeten hebben teruggedacht aan de weken, toen ze ook thuis kwamen met een goudstukje misschien, bij vrouw en kinderen...

Wat een Kerstmis voor al die stumpers! Och laat het voor velen eigen schuld zijn - laten zij niet de beste werkkrachten zijn - ze waren toch werkkrachten - en een feit is het toch dat er overbevolking is, en dàt Londen bezig is, als de God Kronos uit de mythologie: ‘om Zijn eigen kinderen op te eten’.

Generaal Booth zal ook hier wel weer de reddende hand moeten reiken. Reeds heeft hij een plan uitgewerkt. - Het nieuwe ministerie, dat een liberaal is - zal, zegt men, wel trachten met Generaal Booth op de een of andere wijze samen te werken. Het zou een zegen, een nationale zegen zijn.

Een groote ramp was ook de instorting van een gedeelte van de kap Charing Cross station. Nog is men 't niet eens over de oorzaak. Wonder boven wonder, dat het niet meer menschenlevens heeft gekost. En dan nog wel eèn der meest belangrijke stations voor 't West-End! Even later in den avond zouden de treinen uit het S.E. vol hebben gezeten met playgoers, en als de beambten dan eens zelfs niet die paar seconden hadden gehad, om te waarschuwen!

Want nu gaat Londen naar de plays! Men zou waarlijk niet zeggen, dat de armoede zoo nijpend is, maar dat is ook van een stad als Londen met zijn ruim 5 millioen inwoners niet te verwachten.

Iederen avond wordt het aantal playgoers getaxeerd op ruim 80.000! Dat is meer dan het dubbele aantal inwoners der city, en is bijna het geheel aantal inwoners van een dichtbevolkt district als Poplar of Greenwich!

Wat zou het wezen, schreef men onlangs, als een millionair eens voor één avond al de theaters opkocht, en het heele East-End liet genieten! Het heele East-End in de schouwburgen, allen luisterend en genietend van een popular play!

Wat een gedachte!

En toch niet onverwerkelijkbaar!

Maar welk stuk zouden ze kiezen? Zeker zoo iets als: ‘the Gods’ of the ‘Chinese Honeymoon’. Wat een gezicht zou dat zijn! Kon ik zoo'n gevulden schouwburg eens fotografeeren, zoodat de uitdrukking dier afgewerkte gezichten in hun ongekende extase - altijd bij me bleef.

In 1903 werd er voor 350 ‘plaatsen voor vermaak’ een vergunning aangevraagd bij the London County Councel. Hierbij moeten nog worden geteld, de theaters, die vergunning moeten aanvragen aan den Lord Chamberlain, en b.v. Drury Lane and Covent Garden theaters, die onder koninklijke bescherming staan. Waarlijk plaats genoeg om zich te ontspannen.

Ook de ‘stage’ zelf, is zeer populair geworden. Wie heeft niet een kennis op the stage? Een bekend manager beroemde er zich onlangs op, dat alle eerste scholen in zijn Company vertegenwoordigd waren Oxford, Cambridge, Eton, Harrow, Shrewsbury, Cheltenham - en niet alleen in de eerste rollen! En hun verdiensten! Ten tijde van Charles Kean, las ik onlangs, verdienden 4 goede acteurs te zamen niet wat nu één goed speler ontvangt. Het schijnt vooral aan Irving te danken te zijn, dat de acteur in een veel betere positie is gekomen, aan Irving en ‘the Kendals’, Hare, Wyndham etc.

Hoe dikwijls leest men in de couranten dat een acteur beboet wordt, omdat te jonge kinderen meedansen in de balletten, of tot te late uren! Ja, waarlijk, een bron van inkomsten voor de East-Enders zijn die van hunne dansende kleinen, die dan moe en koud laat in den avond pas op hun bedjes komen te liggen. - En vandaar, dat elegante dansen van de meest verwaarloosde meisjes dikwijls om de orgels in de achterbuurten. Vooral op Bank Holiday overal te zien!

Bank Holiday!

Na Xmas, de mooie, ernstige Kerstdag, komt the Bank Holiday - genaamd Boxing day. Niet altijd een even mooie stemming dan. Waarom die vrije dag Bank Holiday heet? Luister naar de straatjongen in zijn guitigen scherts: en eigen taaltje:

‘They call this happy day Bank Holiday, because the banks shut up shup, so that people can't put their money in, hut has to spend it. People begin talking about Bank Holiday a long time afore it comes, but they don't begin to spree about it much till the nigth afore...

Bank Holiday, are the happiest days of your life - because the perlice don't take no notice of you...

Every body is right, and boys don't get skittled round.’

Ach, dat alle ‘slum ragged children’ een vroolijke Bank Holiday mochten hebben! Velen worden op Kerstdag al bereikt - zoo-

[p. 414]

velen zitten nog friendless op een penny toy te wachten!

Dat is het groote schrikbeeld van Londen - de nog onbekende armoe en despair. Niemand kent niemand, soms zelfs niet zijn buur. Eén ziel verlaat de aarde - naast de deur geeft men een bal. Eerst op den dag der begrafenis hoort men van buurmans verdriet. Is dit overdreven? Niet voor Londen. De kerkklok luidt - alleen voor bekende ooren, de uitvaart. Wel is het waar voor Londen wat wel gezegd is:

‘In a crowd is ever the greatest solitude.’

HENRIETTE B. DE LA FAILLE.

13 Dec. 1905.