De Hollandsche Lelie. Jaargang 19

[p. 188]

Brief uit Londen.

Toen de Season geeindigd was, en de High Life van London zich niet meer vertoonde op de Rotten Row in Hyde Park, niet meer danste en uitging elken avond maanden lang - toen kwam er een eigenaardig soort rust over dát ‘London’, en zij die dat leven hadden meegemaakt, kwamen weer tot zich zelf.

Londen is warm in Augustus, vreeselijk warm. Light-seeing in London in die maand vraagt inspanning en verzuchtingen. Toch heeft menige Hollander dan juist logés, en wordt er menig tochtje om en in London ondernomen.

En menig loonend tochtje tevens.

Want bij al die hitte en al die stof van de Londensche straten blijft er veel imposants voor den artistiek aangelegden bezoeker over.

Want wie kent niet de verrukking van het langzaam loopen, langzaam ‘gaan’ zou ik geneigd zijn te zeggen, langs ‘de Serpentine’ de schilderachtig zich slingerende Serpentine door Hyde Park's magnifique beschaduwde lanen!

Bij avond, als de zon haar laatsten bundel stralen uitgiet over de aarde, in een klein licht bootje te zweven over die wateren, waar niets dan rust over henen strijkt.

Wie kent niet het dwalen door het prachtige Windsor Park, en de Virginia Waters langs, om bij de ruïnen uit te rusten, en geheel te vergeten dat men een deel ziet van, het warme, warme Londen.

Neen - Londen geeft zelfs in de heetste maanden een bron van rijk genot, een onbegrijpelijk natuurschoon, dat juist door die enorme tegenstelling met de huizenzee van ‘overbuilt’ Londen, zoo sterk bekoort.

Men zegt wel, dat Parijs vroolijker is, dat het Boulevardleven aldaar in Londen zijns gelijke niet kent, dat Parijs voor den vreemdeling meer aantrekkelijk is, - ik weet het niet, Londen schijnt mij altijd ‘eenig’ toe, in dat samengaan van kunst, natuur, handel, nijverheid, in één woord - het interessantste van Londen is Londen zelf. Die daar geen oog voor heeft, wordt van Londen - zien niet anders.

Of je alle verschillende musea en kerken en gebouwen bekijkt, en van buiten leert - daardoor zie je Londen nog niet, laat je het eigendommelijke van Londen niet op je inwerken - op die is van toepassing:

Knowing all the names of the roses
But blessed by the beauty of none.

Om een indruk te krijgen van de enorme circulatie van geld die er in Londen plaats heeft, moet men zien een introductie te krijgen voor de Bank of England.

The Bank of England - van buiten zonder ramen - is van binnen verre van somber. Een vriendelijk beplantte binnenplaats geeft licht en lucht in overvloed. Door een bijzonder toeval zagen wij de Bank van onder tot boven. Alle zalen werden we rondgeleid waar de banknotes voor England en de koloniën worden gedrukt en bedrukt, en waar het papiergeld wordt pasklaar gemaakt. Ook het zaaltje waar op kleine wagentjes langs de muren de ‘broodjes’ goud lagen opgestapeld - bijeen meer dan 20 millioen pond!

Om van te duizelen...

Een eigenaardig gevoel kwam over me, daar staande, omringd door eenige beambten... onwillekeurig verberg je je handen onder den mantel...

Ook werd ons getoond - een checque van een millioen pond - die door de Bank was uitbetaald. Achter glas wordt dit merkwaardige stukje papier bewaard, de grootste checque ooit uitgewisseld.

Zeer merkwaardig was o.a. een zaaltje, waarin zich een 300-tal kleine kistjes bevinden. De uitbetaalde banknotes van elken dag worden daar bewaard. Voor iedere twee of drie dagen, één kistje. Van iedere banknote is een hoekje afgescheurd, om het waardeloos te maken - maar het papier wordt nauwkeurig bewaard, om te kunnen dienen tot hulp aan de politie bij het nasporen van misdaden, of diefstal. Iedere week wordt er één kistje verbrand, dat dan verjaard heet, en 5 jaar ongeveer heeft gestaan.

Een zeer eigenaardig gezicht levert dat kamertje op, met die honderde gelijkvormige zwarte kistjes - een papierlucht komt dadelijk den bezoeker tegen, en niet onaangenaam is het, als het electrisch licht weer wordt uitgedaan, en de deur zich achter U sluit.

Een der merkwaardigheden in de Bank of England is ook een machinetje, dat automatisch werkt, om de sovereigns die weer door de Bank circuleeren, te wegen. Zijn ze te licht, dan vallen ze rechts, zijn ze goed, dan links.

In één woord, alles is interessant wat men daar ziet en hoort - welk een geldmarkt is Londen. Om van te huiveren!

[p. 189]

Zooveel geld bijeen - en even verder in 't East-End zooveel geld te kort!

Wie zal de verdeeling iets gelijker doen worden?

Pierre de Coulevain, zegt in haar mooi werk: ‘Sur la Branche’ dat zij gaarne logeert in hôtels door Engelschen bezocht. Het zijn de Engelschen zegt zij, die er een zekere correctheid van kleeding en manieren aan weten te geven, die aangenaam aandoet.

Wij moesten aan deze woorden denken, toen wij dezen zomer op reis zijnde, in een hôtel logeerden, waar bij stond: ‘Beau Rivage et des Anglais.’

Het was volkomen waar. Geen bergtocht was zoo vermoeiend geweest, of het gezelschap kwam netjes gekleed aan tafel, had wat werk gemaakt van hun toilet, en door dat voorbeeld aangestoken, deden de niet-Engelsche gasten evenzoo, zoodat de tafel er altijd wat feestelijk uitzag. Ik geloof dat dit iets speciaals Engelsch is, en ik mag het graag.

De Engelschen hebben wel iets heel particuliers!

Op het groote Congrès te Genève van ‘liberal thinkers and workers’ waar alle naties bijna vertegenwoordigd waren, gaven toch de Engelschen weer eenigszins den toon aan, wat gewoonten en gebruiken aangaat. Eigenaardig toch midden in eene fransche omgeving, - al waren de Engelsch-sprekende leden ook in de meerderheid. In grooten getale ware ze opgegaan te samen reizende, en daardoor de onkosten van de groote reis aanmerkelijk verminderd, hadden ze den dag vóór het Congres een godsdienstoefening in de prachtige: chapelle des Maccabées - een kapel die later gevoegd werd bij de imposante Cathédrale de St. Pierre; de kerk van Calvijn.

In deze Cathédrale werden gedurende het belangrijke en interessante Congres 3 godsdienstoefeningen gehouden op de 3 verschillende dagen, en wel op Maandag in het Fransch, waarbij Roberty van l'Oratoire de Paris, voorging; op Dinsdag in het Duitsch geleid door den bekenden predikant Fürrer, en op Woensdag in het Engelsch door den Amerikaanschen predikant Savage geleid.

Hoe sterk kwam de landaard uit in deze drie bekwame redenaars! De vurige Roberty, de meer behoudende Fürrer, de kalme, ernstige zeer liberale Amerikaan.

En toch hoe merkwaardig op dit Congres was die groote verdraagzaamheid, die er heerschte tusschen sterk uiteenloopende geesten! Dat daar sprak, als één in den geest, een Rabbi! Een katholiek priester, een Boeddhist!

‘Stimulant meetings’ sprak een der Engelsche leden met geestdrift - ‘waar we zoovelen bereikten, die oogenschijnlijk zóó met onze denkbeelden verschillen!’

Ja, ‘stimulant’ zijn ze, boven kleinzielige begrenzing en indijking - verheven!

H. BAART DE LA FAILLE.

London, 5 Sept.