Kunst en Wetenschap.
Het standbeeld van Coligny te Berlijn.
De naam Coligny heeft voor ons Nederlanders een goeden klank.
Als vierde echtgenoote van Prins Willem I, die haar gemaal overleefde, is Louise de Coligny, de middelste der drie historische vrouwen, wier nagedachtenis voortleeft in de harten der ware vaderlanders, en wier namen gekend zijn door ieder wiens aandacht door de geschiedenis van ons Vaderland wordt bezig gehouden.
Vóór haar leefde haar schoonmoeder Juliana Van Stolberg; nà haar haar schoondochter Amalia van Solms.
Louise's vader eeren we door zijne dochter hoog te schatten en het was dus eene goede gedachte van den Duitschen Keizer om een standbeeld voor den Admiraal op te richten, die in den Bartholomeusnacht van 24 Augustus 1572 te Parijs als een offer van godsdiensthaat viel.
Des Keizers handeling is een daad van piëteit. Moge de verwantschap al eenigszins gezocht schijnen tusschen den Admiraal Coligny en den Keizer, dat zij bestaat is niet weg te praten.
Uit den echt van Prins Willem I en Louise de Coligny, dochter van den Admiraal sproot onze vredevorst en stededwinger Frederik Hendrik, en uit diens huwelijk met Amalia van Solms werd Prinses Louise geboren met wie de Groote Keurvorst getrouwd is; van den Grooten Keurvorst komen wij gemakkelijk op de filiatie, aan wier einde de Duitsche Keizer staat.
De oprichting van dat standbeeld heeft een veelzijdigen achtergrond. Daarmede huldigde Keizer Wilhelm een beroemden voorvader; als protestant voldeed hij er door aan de behoefte om een rechtmatige hulde te brengen aan den martelaar des geloofs; en meteen werd een Franschman geëerd en hoog gesteld, die in Frankrijks historie een beteekenisvolle figuur is geweest.
Het opschrift laat aan duidelijkheid te wenschen over. Het luidt: ‘Gaspard de Coligny, Admiraal van Frankrijk, overgrootvader van de gemalin van den Grooten Keurvorst, Louise Henriette van Oranje.’
Er is eene bedenking tegen de namen Louise Henriette, want haar doopinschrijving in het kerkregister der Waalsche gemeente te 's-Gravenhage luidt als volgt:
‘Louyse fille du Prince d'Orange a esté presenteé par Messieurs les Nobles de la Hollande, le Magistrat de ce lieu de La Haye et la comtesse Ernest de Nassau; le 16 décembre 1627.’
Een goed portret van haar door Gerard van Honthorst vindt men in het Gemeente Museum te 's-Gravenhage.
De Groote Keurvorst leek een schitterende partij voor haar; de legende zegt, dat zij noode tot dat huwelijk overging.
A.J. SERVAAS VAN ROOYEN.
Oud-Gemeente-archivaris.
Den Haag.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd