De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

‘Jannie.’

De vrouw, die kinderen heeft en zich verveelt, is te verachten.
* * *

‘Zeker, mevrouw, u kunt er vast van op aan, van avond krijgt u ze nog thuis. Dag jongeheer, krijg ik een handje van je? Zóó.... je bent een lief kereltje, hier, snoep maar eens.... Dag mevrouw, dank u wel....’

En ik stond weer op straat met het lieve tweejarig kleutertje, kleine kabouter, in zijn roode jekkertje. Wat deed het mij goed, als de menschen notitie van hem namen, en wat was ik er trotsch op, als ze mij voor de moeder aanzagen. Wat een zalig gevoel doorstroomde mij, als ik met hem liep, en zijn lekkere snuitje zóó vertrouwend tot mij opzag, en zijn rateltje mij onophoudelijk vragen deed, waarop ik steeds zoo veel mogelijk naar waarheid antwoordde....

‘Kijk eens, Jannie, wat mooie schopjes hangen daar, zal tante nu eens zoo'n schopje voor Janneman koopen, dan kan hij diepe kuilen in het zand graven.’

En reeds waren we den winkel in, en klonk zijn glasheldere geluidje, als een kristallijnen klank in den duffen winkel, verlevendigend er voor een oogenblik de somberheid.

‘Jannie krijgt een schoppie, om zand mee te gjaven hé?’.... en als hem het dierbaar voorwerp ter hand wordt gesteld, waarvan hij eerst het gebruik nog niet recht snapt: ‘bedank de juffrouw nu vent’, klankt het weer: ‘Dank u wej, dáág juff'ouw’, opheffend met dankbaren blik het kopje met groote donkere vraagoogen, tot de winkeldochter, op wier zuur oude-vrijsters-gelaat toch een ondanks haar zelve glimlachje verschijnt.

Ik was twee en twintig jaar, toen mijn broer mij het éénjarig moederloos wichtje bracht, en mij vraagde, of ik de plaats wilde innemen van haar, die hij zóó kort en zóó innig had liefgehad. En ik bedacht mij geen oogenblik, heel mijn wezen ging uit naar het kind, dat mij reeds zoo lief was, en ik beloofde;.... blij, o zoo blij en dankbaar, dat daar was een doel in mijn bestaan, een kindje om voor te zorgen, om mij aan te wijden, heelemaal....

Want ik was niet, als die meisjes, die op dien leeftijd reeds vier wintercampagnes achter den rug hebben, en die ieder jaar opnieuw bij het naderen van het seizoen zich afvragen: ‘Zou het me dit jaar nu eindelijk gelukken?’ en die zich dan ten slotte op tweeentwintigjarigen leeftijd beginnen terug te trekken, met spijtige uitdrukking op het gelaat en de wanhopige vraag in het hart: ‘Wat nu?’....

Neen, Goddank, ik was niet als zij, ik had nooit meegedaan aan die jacht op Geluk, die zij ‘uitgaan’ noemen. Waarom ook?

Ik had mijn Liefde, mijn mooie, onuitgesproken van de wereld niet geweten Liefde, die mijn bestaan uitmaakte, waarin ik leefde dag aan dag, uur aan uur, lange jaren achtereen.... Arm, trouw hart.... Toen het oogenblik kwam, waarop ik mij van mijn Liefde moest losmaken, bleek het, dat, wat ik gekoesterd had, een teer plantje eerst, te diep en te prachtig wortel had geschoten. Ik rukte, en rukte.... vergeefs.... ze wilde me niet verlaten.... eindelijk scheurde ik haar los. Ze mocht geen deel meer uitmaken van mijn bestaan, nog minder dat ‘Bestaan’ zelf zijn.... Helaas.... mijn hart scheurde mee....

Hoe ik daarna nog leefde, weet ik zelf niet, leeg, donker, koud, de wereld buiten Liefde, wereld, die me vroeger de moeite niet waard leek, om me mee te bemoeien, maar, waarin ik nu mee zou moeten leven, als de meesten.... zonder hart....

Eerst in mijn wanhoop, dacht ik, dat ik gelukkiger zou geweest zijn, als ik, zooals die anderen er maar op los geleefd had, zorgeloos: als zij, die niet hebben gestreden en gebeden om hare Liefde, die dus ook niet kenden die wreede, schrijnende pijn, diep binnen-in.... dan; als ik langzaam, heel langzaam weer normaler kon denken, kwam ik tot de overtuiging, dat ik voor niets ter wereld met die ijdele wezens zou willen ruilen, want, had ik niet lief gehad, en was

[p. 827]

dat kennen van Liefde, alleen niet den strijd waard geweest?!

Toen kwam Jannie, als een fonkelend sterretje mijn pad verhelderen, en ik dankte God voor dien zegen. Was dat dus de belooning? had Hij die jarenlange trouwe Liefde in mijn hart gelegd, opdat ik weten zou, wat Liefde was, om die op dit kind over te brengen? En zooals ik vroeger bad, dat Hij mij leeren mocht, mij mijn groote Liefde waardig te doen zijn, zoo smeekte ik nu, om mij te helpen, wanneer ik soms falen mocht; wanneer mijn taak niet steeds zoo licht zou blijken te zijn als ze me toescheen....

Lief, lief dier, met je lekkere blanke velletje, je mollige halsje, je blonde haartjes, nog druipend in je nekje van het frissche gepoedel, als ik je zeer tegen je zin in je bad heb gestopt, en je je misnoegen daarover door allerlei noodkreten hebt te kennen gegegeven. O, die weelde, van je zoo te mogen helpen, dag aan dag, ieder oogenblik, ik zou het niet gunnen een ander.

Hoe kunt gij het, vrouwen met kinderen, moeder is een te heilige naam voor u, hoe kunt ge het overlaten aan huurlingen, haar zelfs toestaand bij hen te slapen, opdat ge er zelf vooral 's nachts geen last van zult hebben.

Ik, die zoo gierig ben op mijn kleinen peuter, die niemand gun met hem alleen te spelen of te wandelen, ik kan me niet begrijpen, hoe gij maar uit kunt gaan, dag aan uur, uw heiligste plichten verwaarloozende voor god ‘Pleizier’. 't Is immers zoo dol gezellig zoo'n theeavondje met goede vriendinnen (??), zoo'n partijtje, waar gehekeld worden de afwezigen en gekletst, want mooier kan ik het holle geschetter niet betitelen, over brutale kindermeiden, over wier onhebbelijke uitlatingen gij u beklaagt, omdat ze er u mee hinderen, maar niet, omdat gij doordrongen zijt van den verderfelijken invloed, die hun voorbeeld en woorden op het ontvankelijk gemoed van uw kleintjes heeft...

‘O, Jannie, mijn frissche, dartele baas, verbeeld je eens, dat tante je den heelen dag aan een kindermeisje overliet, die je onbevangen vraagjes zou beantwoorden met een ruw: “Doe toch zulke gekke vragen niet”; en je mondje zou stoppen met pepermunt-balletjes, als je niet aan tante wilt vertellen, dat ze met je is geweest naar het huis van haar vrijer.... Je zoud er wel niet veel van begrijpen, maar ik gruw als ik aan al de gevaren denk, die je zieltje zou loopen.’ 't Gevoel, dat ik heb, als ik rustig op een bank in het park zit te lezen, in schijn, want jij boeit me meer, dan de mooiste roman, en je graaft met je schopje, dat je sedert als een trouw vriend overal vergezelt, kan ik niet in woorden brengen. 't Is een onuitsprekelijke zaligheid, waarbij onbewust me de tranen in de oogen springen, en diep-innerlijk een gebed in me opstijgt, dat ik je nog lang zoo rein en zoo onschuldig mag houden, en ik steeds je vraagbaak mag zijn, waarop je vertrouwen kunt - altijd -. Je wekt me uit mijn overpeinzingen, om me te vertellen, dat je ‘mooie steenties’ voor me zult gaan zoeken, en als een vroolijk hondje ren je heen en weer, met lompe vierkante beweginkjes, want je bent een stevig boertje, en als je dan triomfantelijk telkens kleine kiezeltjes bij me brengt, dan schitteren je oogjes en je rooie koontjes worden nog blozender.... op eens staak je je spel, want een rijtuig rolt aan, een open landauwer met deftige dames en heeren, en uit alle macht zetten je longetjes zich uit, om reeds van verre den koetsier toe te roepen: ‘Koetsjier, Jannie wil mee jijjen.’ Koetsier hardvochtig hoort niets, rijdt statig door. Nu dichterbij gekomen, posteert mijn vent, die het liefste, wat hij bezit zou verraden en verkoopen voor een ritje, zich vlak bij het rijtuig, en zich inspannende uit alle macht, roept hij nog eens, met nog overtuigender stemmetje: ‘Koetsjier, Jannie moet mee jijjen.’

Dames lachen hem toe, uit haar équipage nog eens omkijkende, en ik, slechte paedagoge, geef hem een schandelijken raad, dien ik hoop, hij maar weer spoedig zal vergeten.

‘Ondeugende koetsier hè, gooi hem maar met een steentje.’ En Jannie, 't huilen nader dan het lachen, neemt één der kleine kiezels, en die op een kwart meter afstands recht vóór zich uitwerpende, verontwaardiging in heel zijn gezichtje: ‘Sjtoute koetsjier, Jannie steentie gooien hoor!’......

En dan, 's morgens heel vroeg als mijn lieveling me wekt met de boodschap: ‘Jannie wil schuit eten,’ en als ik hem dan een beschuitje geef, dat in mijn bereik reeds op dit oogenblik wacht, met een: ‘Dan moet Jan ook heel stil zijn, hoor, tante moet nog slapen, dan fluistert hij heel zacht, haast onhoorbaar ‘ja’ en ik, me slapend houdend kijk er naar, hoe hij, bang om me te wrekken, doodstil op zijn vingertjes zit te turen, zóó lang, tot zijn oogjes weer dichtvallen. ‘Net

[p. 828]

een engeltje,’ prevel ik, en mijn arm om hem heenslaand, volg ik zijn voorbeeld....

Nooit zal ik vergeten het uur, waarin me geopenbaard werd, je liefde voor verdrukten en mishandelden. We liepen in het bosch en ik zag jongens vogelnestjes uithalen. Ik riep hun toe dat het schande was, arme vogeltjes kwaad te doen, wat ten gevolge had dat ze me najouwden. Stilletjes liep je naast me voort, toen, op eens heel bedroefd: ‘sjtoute jongens, Piet kaad doen hè? Armje Piet! Jannie wil Piet zoentie geven.’ En je werd den eersten tijd niet weer tierig, en ik had moeite het geval uit je denkende tweejarige hoofdje te verbannen....

Ziet vrouwen, is dat niet goddelijk, om zulke ontkiemende karaktertrekjes zelf te ontdekken, de goede aan te kweeken, de slechte tijdig te verstikken! Denkt gij, dat uw juffrouw zich de moeite geeft, om de ontplooiïng van dat jonge gemoed gade te slaan, en haar studie overpeinst, en hier en daar door toepasselijke verhaaltjes afschrikt of aanmoedigt?....

Neen, ik ben er van overtuigd, dat de meesten meer aan haar vrijers en eigen genoegen denken, dan aan het haar toevertrouwde plantje. Zie ik het niet dagelijks, hoe ze, uitwandelende met uw kinders, afspraak maken met vriendinnen, die haar op de wandeling vergezellen, terwijl uw kleintje zwijgend meeloopt, en aanhoort dingen, die allerminst geschikt voor hem zijn. Of, hij vindt het vervelend, dat er zoo weinig met hem gepraat wordt, en hij loopt nu maar op zijn eigen houtje soms meters vooruit.....

Of wel... u hebt het ditmaal bijzonder goed met uw juf getroffen.... zooals u met veel ophef aan uw intiemen vertelt, - ze is werkelijk een puikje, zoo bescheiden en onderdanig, daarbij heeft ze een diploma als kinderjuffrouw, en bovendien, wat lang niet het minst weegt, ze heeft vier jaar bij Baronesse Z. tot A. gediend. Dus, aangenomen dat ze de karakters van de jonkertjes en freuletjes Z. tot A. nu na zooveel jaren wel kent, is ze daardoor nu op eens in staat uw kindje te doorgronden? Zijn kinderen niet allen verschillend en moeten ze juist niet ieder naar hun eigen aard en aanleg behandeld worden? De middelen, die ze bij die anderen met zooveel succes toepaste, kunnen op het gemoed van de uwen wel zoo'n fatale uitwerking hebben, dat die hare sporen voor immer zal nalaten.......

‘Tante, heb je hoof'pijn, of ben je verdrietig; Jannie is toch heusch zoet geweest...’ komt mijn krullebol vertellen.... ‘Neen Janneman, tante is heel stout om je zoo lang alleen te laten spelen, tante zat te brommen op de groote menschen, die hun kindertjes verwaarloozen, en nu vergeet ze daardoor haar eigen prul zelf’... ‘Neen, tante is niet sjtout hoor, tante is heel zjoet, als Jannie g'oot is, gaat Jannie een boel geld voor tante verdienen....’ en een lekkere pakkert volgt op deze trouwe belofte....

Febr: '04.

M.E.