De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

In de Gevangenis door Maxim Gorki (Naar de Fransche overzetting van S. Perskie).

Het was vochtig, ijzig-koud; over de stad hingen roerloos grauwe, sombere wolken; een fijne motregen viel, de straten hullend in doffe wazigheid.

In toom gehouden door een eindeloos cordon gendarmen, schreed een dichte menigte mannen en vrouwen langzaam voort over het nattige trottoir, schurend tegen de kille muren der huizen; uit dezen menschen-drom steeg een dof, vaag gedreun omhoog.

Somber zien de oproerlingen voor zich uit, met op elkaar geperste lippen, velen ook met neergeslagen oogen... Nu en dan is op een enkel gelaat een glimlach te bespeuren, een spottende stem wordt gehoord, trachtend het drukkend, vernederend gevoel van machteloosheid te verlichten. Van tijd tot tijd weerklinkt een oproerige kreet, aarzelend, snel gesmoord; alsof degeen, die dien

[p. 782]

kreet geslaakt heeft, zich afvraagt of het oogenblik is aangebroken om weerstand te bieden, of dat het nu te laat is.

De gendarmen zijn blijkbaar doodvermoeid; boos en somber stappen ze voort; andere gezichten staan goedig-onverschillig, als uit steen gehouwen.

De fijne regendruppels hangen zonder schitter-weerschijn aan petten en knevels. En de daken der huizen zijn gehuld in grauwe, vochte, ijzig-koude lucht, terwijl met de groote, natte sneeuwvlokken een bange stilte langzaam neerdaalt op deze lieden, overwonnen zonder strijd.

‘Jaag ze de binnenplaats op,’ roept een schorre stem.

De politie-agenten gehoorzamen met ruw geweld; als een troep nauw opeengedrongen



schapen wordt de sombere massa de binnenplaats opgestuwd. Heftiger, driftiger kreten van protest weerklinken, een uitroep van ingehouden woede; in de schrille vrouwestemmen trilt een traan.

Een flinke, stevige jonge man, Miesja Malinien, student van het eerste jaar, bevond zich tusschen deze menigte; met zijn eerlijke oogen keek hij vol deernis om zich heen naar de lijkbleeke gezichten en van smart verwrongen gelaatstrekken. Die vrouwenstemmen, het schelle lachen en het dof gemompel, dat hier en daar opsteeg, hinderden hem geweldig.

Hijgend, vervuld van diepe schaamte, op het punt om uit te barsten in tranen van spijt en ergernis, trachtte hij zich een weg te banen door de menigte, om zich in een hoekje van de binnenplaats te kunnen terugtrekken, waar hij alleen zou zijn.

Hij voelde zich plotseling aan zijn jas gegrepen door een paar kleine handen die hem niet wilden loslaten; hij keek om en zag in een bleek gelaat met groote, betraande oogen. Dit gelaat, vochtig van regen of tranen, zag tot hem op; de roode, krampachtig sâamgetrokken lippen stamelden:

- ‘Ik... wil niet verder!... Ik... kan niet, ik wil niet! Hij heeft me gestompt... hij heeft het recht niet... zeg hem dat...’

Het jonge meisje hield op met een snik; ze schudde het hoofd, en donkere, weerspannige krullen vielen over de vochtige wangen en het hooge, blanke voorhoofd.

‘Hij heeft het recht niet!’ riep ze luid, zoodat ze het rumoer overstemde.

Ze maakte een gebaar met de hand, en richtte zich fier op met fonkelende oogen.

Toen laaide ook het smeulende vuur op in Miesja's borst; het brandde in hem als een verzengende lavastroom die zijn gevoel van schaamte opslokte, gedurende één enkel oogenblik zijn oogen met een nevel omfloerste, en hem toe deed geven aan een opwelling van jeugdige vermetelheid.

Miesja stormde vooruit - de zwarte menschenmassa voor hem wijkend als modder voor een steen die valt - naar een langen man in een grijzen pels, en voegde hem toe op snijdenden toon:

‘U heeft niet het recht om slagen uit te deelen!’

‘Niet? Wie heeft u wat gedaan?’ antwoordde de man in de pels met een lusteloos gebaar.

[p. 783]

Zijn vermoeid gelaat met rosse knevels nam een minachtende uitdrukking aan, en terwijl hij z'n hand op Miesja's schouder lei, sprak hij:

‘Ik verzoek u heen te gaan.’

Miesja zag den verachtelijken blik dien de ander hem toewierp, en voelde zich vernederd en getergd.

‘Ik ga niet heen,’ riep hij woedend. ‘We bedanken ervoor om te gehoorzamen. We zijn geen vee. Nou is het uit met jullie geweld!’

Al de mooie, welsprekende woorden, die hij over de vrijheid en menschelijke waardigheid had vernomen, braken zich nu baan in een schitterenden woordenvloed. Langzamerhand kwam men om hem heen staan. En al maar sprak hij door, doof voor de kreten die verward om hem heen klonken; Miesja draaide tusschen de menschenmassa als een vonk in een rookwolk - zelfs bemerkte hij niet dat hij vastgegrepen werd en meegesleurd. Eerst in het rijtuig kwam hij tot zichzelf; toen begreep Miesja dat hij naar het politiebureau werd gebracht.

Met wijd-open oogen hijgde hij gretig naar lucht, bezield met jong, krachtig vuur, zonder zich rekenschap te geven van wat zoo straks was voorgevallen. Naast hem zat een jonge man die hem bij z'n gordel vasthield; zijn linkerwang was geschramd: het was de wijk-politie-commissaris. Een gemelijke uitdrukking lag op zijn gelaat; hij zat met opeengeperste lippen en knippende oogen, terwijl hij de linkerhand telkens naar zijn wang bracht.

‘Waar brengt u me heen?’ vroeg Miesja vriendelijk.

‘Naar 't bureau,’ antwoordde de commissaris. Zijn lippen klemden zich vast opeen; blijkbaar leed hij hevige pijn.

‘Heeft.... is u gewond?’ vroeg Miesja deelnemend.

‘Ik heb kiespijn.... vooruit duivel!’ schreeuwde de man, terwijl hij een stomp op den rug van den koetsier gaf.

Woedend riep hij:

‘Maak voort... rijd harder... De hel mag je verzengen!’

De koetsier - een kleine oude man met spierwit haar - draaide het gerimpelde gezicht naar den commissaris, en de roode, betraande oogen half dicht-knijpend, antwoordde hij goedig:

‘We zullen wel op tijd komen, Edelheid... In de gevangenis is 't niet als in de kerk, je komt altijd vroeg genoeg...’

‘Houd je praatjes voor je... Of... ik zal je...’ siste de commissaris tusschen z'n tanden.

De koetsier schrok van dien uitval, hij haalde de teugels wat aan, en mompelde tegen het paard:

‘Kom, allo, jongen! - we hebben haast.’

In de straat, waar een dikke, natte mist hing, teekenden zich hier en daar menschelijke gedaanten af, als verdwaald in de grauwe, sombere duisternis. Verdoft klonk het geratel der tramwagens, woest sprongen de blauwe vonken uit de wielen, de passagiers zaten stom en roerloos als standbeelden. De paardenhoeven klotsten onafgebroken over het plaveisel der straat; de lantarens wierpen een geel, wazig schijnsel, ze straalden geen licht uit en verdwenen, als opgeslokt in dien eindeloozen ijzig-kouden mist.

De wielen met caoutchouc banden rolden schokkend voort op het ongelijk plaveisel. Een vage, onaangename gewaarwording welde op bij Miesja, doch tevens doorstroomde hem een weldadig gevoel: het besef van een volbrachten plicht.

Op den drempel van het politie-bureau stond een kleine man, even grijs als de mist op straat. Met schorre, onverschillige stem riep hij:

‘Zoo, heeft u er nog al een! Geen plaats meer... We hebben bevel gekregen om ze dadelijk naar de gevangenis te brengen...’

‘De duivel hale ze,’... zei de commissaris, een zucht slakend.

(Wordt vervolgd.)