De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I. Vrouwenrecht.

Wat een reeks van gedachten bij zulk een opschrift, waar in onzen tegenwoordigen tijd de vrouw zoo ten achter wordt gesteld bij den man.

Allereerst doet zich daarbij wel op den voorgrond stellen de vraag of de vrouw mag worden beschouwd als ‘mindere’ van de twee seksen. Al wil zulks op medisch gebied hier en daar aangetoond worden door de minderheid der hersenen van de vrouw (derhalve door ‘mindere geschiktheid tot ontwikkeling’) op individualistisch standpunt daarentegen komen aan de vrouw toch zeer zeker dezelfde rechten toe als aan den man! Immers zij, zoowel als de man, heeft haar ontstaan gevonden door en met de natuur, welke men als onze ‘moeder’ mag aannemen, welke voor allen evenveel rechten heeft weggelegd en ons (man en vrouw) dienaangaande op éénzelfde lijn stelt. Zij heerscht zonder onderscheid voor elk individu.

Bepalen wij ons tot de natuur, tot haar leer en den weg dien zij ons voortdurend toont, dan zou men hier en daar in de vrouw zelfs de ‘meerdere’ van den man kunnen zien en dit wel ten opzichte van haar gevoelsleven. Niettegenstaande de in den tegenwoordigen tijd hoogere maatschappelijke onderscheiding van den man, zijn thans nog meerdere niet te ontkennen ontwikkeling (verkregen door omstandigheden!) is hij veelal toch niet te stellen naast de vrouw aangaande het gevoel. Hieruit spreekt bij de vrouw zeer dikwijls meer teederheid; bovendien denkt zij soms veel edeler en is haar doen en laten meer zachtzinnig als dat van den man.

(Zou dit een werking der natuur zijn om den man door middel der vrouw te doen brengen

[p. 779]

tot daden meer in overeenstemming met het reine en zachte wat men in ‘moeder’-natuur kan weervinden?)

Waar onweerlegbaar is dat de vrouw, als individu in het natuurleven, met dezelfde rechten is toebedeeld als de man, mag daar in een ‘maat’schappij nog steeds getracht worden rechten aan de vrouw te onthouden en haar die te ontzeggen?

Ziehier een vraag waarop het antwoord ‘neen’ in den breede zou kunnen worden omschreven, maar waarbij gevoegd moet worden dat omstandigheden (toestanden) beletten zuiver consequent daarmede door te gaan.

Waar toch de algemeene bekendheid omtrent de gelijke rechten voor allen (zoowel voor man als vrouw) nog ontbreekt, waar de macht der gewoonte! nog zoo heerschende is, zou het zeker nog niet goed te keuren kunnen zijn als de vrouw onmiddellijk in de haar komende rechten kon treden, omdat daarvan dan wellicht nog geen goed gebruik zou kunnen werden gemaakt in den toestand waarop thans alles is gebaseerd. (Een bodem moet eerst tot het vruchten dragen voorbereid en gereed gemaakt worden; niet op elk tijdstip is deze daartoe geschikt.)

Een eerste vereischte is het natuurlijk dat de vrouw strijdt voor haar rechten, maar haar werkkring daartoe mag niet alleen bepaald zijn tot haar sekse, wat in den tegenwoordigen tijd in twijfel zou doen trekken of zulks niet het terrein waarop de vrouw kàn werken zoude beperken, terwijl daarentegen een zoo groot mogelijke uitbreiding daarvan zeer gewenscht is.

Het is thans toch ook zeer zeker in het belang der vrouw dat de man overtuigd wordt en blijft van haar goed recht, niet splitsbaar meer of afhankelijk gesteld van het ‘zijne’; daartoe en daarom zal de vrouw zich meer en meer moeten gaan vertoonen en bewegen op het nog zoo scherp afgescheiden terrein van den man, die scheiding moeten trachten op te heffen door alle middelen welke daartoe zoowel bij man als vrouw kunnen worden aangewend en waar de vrouw zelf gevoelt ‘boven’ den man te staan, ingang trachten te vinden bij hem om al doende den man geheel voor haar te winnen.

Door de vrouw zullen geen uitsluitend voor haar sekse toegankelijke samenkomsten of besprekingen worden gehouden; gemengde, algemeene besprekingen en onderhouding wederzijds zullen beslist meer invloed uitoefenen voor de vrouw tot medewerking en beter begrijpen van haar streven voor gelijk recht. Alzijdige ontwikkeling zal de vrouw mede tot stand trachten te brengen, d.w.z. een goed begrijpen van haar recht doen opnemen in anderen wat hare begrippen en streven zal doen vertakken en haren arbeid lichter maken.

De man zal dan zeer zeker de vrouw als van zelf op ‘zijn’ terrein laten en het gemengde (algemeen) terrein is voor de vrouw - voor allen - geopend, ruimer arbeidsveld voor vrouwenrecht is dan daardoor verkregen.

Natuurlijk mag de vrouw op deze wijze hare individualiteit niet uit het oog verliezen en zal zij voortgaan met aan zichzelf en voor hare sekse te blijven arbeiden. Zoodra zij dan, in het algemeen gesproken, den man heeft weten te overtuigen van haar goed recht, zal zij oneindig veel meer gewonnen hebben, dan wanneer gezegd kon worden, dat de vrouw zelf overtuigd was van de haar toekomende rechten.

Immers zou niet, wanneer de vrouw alléén overtuigd was van haar goed recht op dezelfde rechten als de man, een voortdurende vrouwen- en mannenbeweging daarvan het gevolg zijn, waarbij de vrouw haar, de man zijn recht bleef bestrijden en de vrouw ten slotte voor overmacht toch weer moest bezwijken?

De man moet er derhalve voor gevonden worden om mede te helpen aan den grooten strijd voor ‘vrouwenrecht’, wat dan zeer zeker zijn vruchten niet zal doen uitblijven.

Betreurenswaardig is het wel te noemen, dat de vrouw zelf over het algemeen genomen nog zoo weinig is doordrongen van haar recht, van haar eischen die zij thans reeds zou mogen stellen, ja soms nog zóó weinig voelt voor haar eigen persoonlijkheid! Maar 't is toch ook weer niet de vrouw die daarvoor ‘eigen schuld’ draagt, neen, het grootste gedeelte der verantwoordelijkheid hiervoor zou te vinden zijn bij den man.

Neemt den toestand zooals hij is: de man overheerscht en door dit te betreuren feit leeft onze vrouw voort in de meening en helaas! soms vaste overtuiging dat dit zóó is geweest, zóó hoort en zóó zal of moet blijven.

Zij vernedert daardoor zichzelf, vergeet haar eigen individualiteit en gaat gebukt onder het misbruikt vermeend recht (macht!) van den man. Hij heeft zich dit recht aangematigd en de vrouw is daardoor lijdende (nog de passieve partij!).

O vrouw richt U op, schaar U aaneen en ga hand aan hand voort met strijden voor Uwe rechten; win allereerst den man voor U en veel, zeer veel hebt gij gewonnen.

Veel zou door de vrouw kunnen worden gedaan in dezen strijd door middel van de opvoeding en het onderwijs. Door middel van het eerste, omdat de vrouw alleen en bijna uitsluitend mag geacht worden de hoofdleiding daarvan te hebben (het aankweeken van de levenskiem van elk pasgeboren kind); door middel van het tweede omdat in het tijdperk van ‘de schooljaren’ veel, zeer veel, voor de ontwikkeling en het begrijpen dienaangaande kan worden gedaan, (wat ons de vruchten zullen aantoonen) temeer omdat de vrouw bij het onderwijs reeds betrekkelijk ruim is vertegenwoordigd.

Vóór alles echter onderzoeke de vrouw zichzelf en tracht zij te vinden alles wat mogelijk is om de overtuiging eerst voor haar zelf en daarna bij anderen te krijgen van wat voor elk individu, zonder onderscheid, is weggelegd en derhalve daaraan zou moeten toebehooren.

De vrouw gaat echter niet mede met een stroom van ‘emancipatie’ zonder zichzelf individueel aansprakelijk te kunnen stellen voor haar daden; uit eigen gevoelens, gedachten en persoonlijke wetenschap moet zij durven en kunnen treden op den weg leidende tot het doel: vrouw en man in dezelfde rechten te doen deelen en in hetzelfde spoor te doen gaan, den weg die door ‘strijd’ moet worden behouden en overwonnen.

[p. 780]

De strijd tot opheffing der vrouw, tot verhooging van haar als mensch, brengt ook voor haar mede als een vereischte om zich vrij te maken en te ontdoen van die vormen en gewoonten die haar soms als ‘slavin’ doen verschijnen (zooals.... ‘de mode’!) die haar individualiteit, het natuurlijke, het schoone in haar doen vergeten en haar vervormen. Bij dezen strijd moet de vrouw steeds behouden haar ‘vrouw zijn’, hoog houden datgene wat de natuur (onze moeder) in haar heeft neergelegd en zich in geen geval of onder welke omstandigheden ook willen doen zien als ‘man’ (zich ‘vermannelijken’).

De vrouw blijve vrouw, de man man, doch beiden deelen in de rechten welke voor hun ieder gelijkelijk en niet in ‘meer’ of ‘minder’ afzonderlijk zijn weggelegd.

Rotterdam, Mei 1905.

C.F.

II. Genève, Mei 1905.

Geachte Redactrice,

Uwe welwillendheid kennende, om iemand op de eene of andere wijze te helpen, verzoek ik u vriendelijk mij eenige plaatsruimte te willen afstaan, ten einde het pension van eene beschaafde, ontwikkelde dame eenigszins onder de lezeressen bekend te maken. Zelve op dit oogenblik als pensionnaire bij haar vertoevende, ondervind ik van deze dame in alle opzichten groote welwillendheid; en durf dus gerust een verblijf te haren huize aanbevelen aan elkeen die lust mocht gevoelen eenige maanden in Genève door te brengen. Allereerst voor jonge meisjes, die om hunne opvoeding te voltooien, eenigen tijd in 't buitenland en pension gaan, maar ook voor ouderen, die, terwille van studie, muziek of schilderkunst, zich tot dit intellectueele middelpunt van 't schoone Zwitserland voelen aangetrokken.

M^lle A. Bory bewoont een ruim appartement in eene der buitenwijken: Quai des Eaux-Vives 34, met heerlijk uitzicht op het meer en 't Juragebergte, in de nabijheid van twee parken met tennisbaan, enz., en tevens van alle cursussen of inrichtingen van onderwijs. De jonge meisjes ontvangen lessen in de Fransche taal, terwijl M^lle B. haar de gelegenheid geeft, ons in den uitgebreiden kring harer kennissen het gezelschapsleven te leeren kennen.

U dankende voor Uwe hulp in dezen,

Hoogachtend,

Uwe U dienstw:

MARIE A. VAN DRIEL.

III.

Geachte Studium.

Het was oorspronkelijk mijn plan niet u te schrijven, ten eerste omdat uw vraag gericht is tot de studeerende meisjes en ten tweede, omdat mijn ondervinding en de daaruit voortvloeiende raad, u niet veel licht zal geven. De kwestie, door u besproken, gaat mij echter zóó ter harte, dat ik niet kan nalaten u daarop te antwoorden.

Om te beginnen wil ik u even zeggen, dat ik studente ben geweest - daarna tijdelijk werkzaam en nu huisvrouw en moeder. Krachtens deze gegevens zult u het zich wellicht kunnen voorstellen, dat ik uwe moeilijkheden zoo heel goed heb kunnen meevoelen, dat ik uit uw schrijven zag den zedelijken nood van het tegenwoordige, studeerende meisje en dat ik met u voelde den druk van dat ‘half zijn.’

Ik zou u nu wel den practischen, op ondervinding berustenden raad kunnen geven: ga door met uwe studie, wijd er zooveel mogelijk al uwe krachten aan, leg u in de vacantie's toe op huislijken arbeid en zijt ge verloofd, zorg dan, dat ge voor uw huwlijk ook nog gelegenheid hebt u aan dien arbeid te wijden. Gij zult dan, zoo is mijn ondervinding, met goeden wil en inspanning een goede huisvrouw en moeder worden - althans niet minder dan de meesten.

Maar gaat het u als mij, dan zult ge in uw leven een leemte voelen, dan zal 't u zijn alsof er binnenin u iets niet tot ontwikkeling is gekomen. Of 't misschien is geweest de blijde onbezorgdheid van 't jonge meisje, die onder is gegaan in den ernst van steeds ingespannen studie? Maar wat de oorzaak ook is geweest, 't zou kunnen zijn, dat 't u ging als mij en dat gij zoudt voelen, als ge eerlijk tegenover u zelf zoudt zijn, beter huisvrouw en beter moeder te hebben kunnen zijn, als ge van meet af aan in die richting opgeleid waart geweest - in die sfeer van vrouw zijn hadt geleefd. Daarom, Studium, zou ik u den onpractischen raad willen geven geheel in strijd met den geest des tijds. Als ge in u voelt sterk en machtig uw roeping als vrouw, als ge u geheel en al daarvan bewust zijt, maar dàn ook alleen, breek dan met wat de wereld practisch noemt en volg uw ideaal. Begrijp mij echter wel, Studium - ik bedoel geen terugvallen van de vrouw in het stadium van onmondigheid, ik stel mij voor een zéér goeden grondslag voor de ontwikkeling - 't afloopen van een H.B.S. of iets dergelijks, maar daarna een vrijwillig opnemen van de voorbereiding tot de roeping, waartoe de vrouw door de natuur geroepen is. -

Ik weet, dat het een moeilijke weg is, dien ik mij voorstel als de weg voor de vrouw. Ik voel, dat daarvoor noodig is meer dan gewone moed en kracht en zelfstandigheid, want, als ze niet vindt één om in volle sympathie mee samen te gaan - als ze zich in haar illusies teleurgesteld ziet - dan toch trouw te blijven aan 't ideaal - toch altijd blijmoedig voorwaarts te gaan, toch gelukkig en tevreden te zijn met de minder hooge bezoldiging en minder hooge maatschappelijke positie dan haar zusters, die zich op verstandelijke wijze ontwikkelden.

Niet allen, zelfs niet velen zullen dit kunnen volbrengen, slechts enkelen zullen zich bezield voelen voor het ideaal van vrouw en moeder zijn, niet velen zullen op zich kunnen nemen den strijd, dien ze wellicht te strijden zullen hebben, maar als een meisje zich éénmaal haar roeping bewust is, laat ze die dan volgen moedig en blijmoedig, er kome van wat wil.

Achtend

A.C.V. - G.

De overige Ingez: stukken kwamen te laat voor dit nommer.

Redactrice.