De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I. Zeer-geachte Heer Van Abkoude,

Sta me toe, u hier in de Lelie te antwoorden op de minder vriendelijke woorden mij in dit blad van 26 April toegevoegd.

Ik heb noòit eene beschuldiging tegen u uitgesproken, wèl, een paar woorden van sympathie over uw ‘Fatsoenlijke Armoe,’ dat me, zooals ik schreef, zeer heeft getroffen.

Had ik getwijfeld aan de waarheid uwer woorden, had ik die oorspronkelijk als schrijftafel-fantasie beschouwd, dan zou ik er slechts als letterkundige bijdrage mijne bewondering over hebben geuit, maar niet zoo dwaas zijn om een postwissel te zenden aan een hongerlijdstertje, dat slechts in den geest van eenen schrijver bestaat.

Dit zal u mij wel eenigszins moeten toegeven, niet waar, zeer-geachte Heer Van Abkoude?

De post meldde mij, dat bewuste persoon niet bestond. Daarop vroeg ik freule Lohman in een vriendschappelijk schrijven hetgeen u in eenige Lelies geleden las. Freule Lohman, die door het antwoord van de post ook niet recht wist, wat mij hierop te zeggen, stelde mij voor mijne vraag als ‘Ingezonden artikel’ te plaatsen, wat ik gaarne toestond.

Heusch, mijne uitlating was noch kras, noch beschuldigend, en mocht u, in mijne niets kwaad-, maar wel belangstellend gemeende vraag, iets anders zien, dan ik bedoelde, dan kan ik u hierover alleen mijne spijt betuigen, en alleen hierop antwoorden: ‘Bei Gott, es war nicht bös' gemeint.’

Met de meeste hoogachting en vriendelijke groeten,

Uwe U dienstwillige

STELLA MARE.

II. den Haag, 4 Mei 1905.

Geachte Redactrice,

Vergun mij ook eenige opmerkingen ten beste te geven naar aanleiding van Uwe ontboezemingen op blz. 692 en 717 over troost bij sterfgevallen.

Terwijl ik in den enkelen volzin: ‘Nu is zij bij God’ maar weinig ‘aandoenlijk geloovigs’ kan vinden wat betreft het leven hiernamaals, daar men ook ten aanzien van ons tegenwoordig leven datzelfde kan zeggen - gevoel ik voor Uw benijden van den geloovige met zijn Bijbelgeloof meer wezenlijken grond. Wat toch is de beteekenis van dat geloof? Het is niet een geloof op wijsgeerige redeneeringen steunende, maar op ervaring, op feiten. Evenals het drijfhout aan de kusten van Spanje het aanwezig zijn van eene wereld aan de overzijde deed vermoeden, evenzoo hadden sommige geloofshelden des Bijbels door bewijzen uit de onzichtbare wereld ‘de zekerheid van een persoonlijk, zelfbewust voortleven hierna.’ Leert dat ons niet het pas gevierde Paaschfeest met betrekking tot Jezus en zijne discipelen? Ik vind echter dat de orthodoxe al evenmin als de vrijzinnige Christenen van dezen tijd dat Bijbelgeloof bezitten; want beiden evenzeer zijn afkeerig van hemelsche bezoeken. De een meent dat zulks onmogelijk, de ander dat zulks uit den tijd is. Doch gelukkig dat de werkelijkheid zich niet stoort aan de meeningen der menschen.

[p. 733]

Zooals ik reeds in mijn ingezonden stukje op blz. 122 van de ‘Lelie’ betoogde, bestaat er werkelijk voor een ieder die wil - hij moge modern of orthodox zijn - ook thans nog de gelegenheid om bezoeken te ontvangen van onze geliefde ‘dooden.’ Victor Hugo getuigde terecht: ‘De dooden zijn niet de afwezigen, maar zij zijn de onzichtbaren.’ Deze overtuiging is het, welke ons troosten kan en zal.

Het is haast onbegrijpelijk hoe men zich van zooveel vertroosting berooft door deze dingen te miskennen. Doch gelukkig degeen, die de aangeboden gelegenheid heeft aangegrepen. ‘Die zoekt, die vindt.’ Met Longfellow kan die zingen:

‘Er is geen dood in 't gansch heelal;
Alleen verand'ring, eindeloos.
De levensvlam wordt niet gebluscht;
Alleenlijk vlamt zij hooger op.’

Niet de vertroosting der theosophie, die het hart geweld aandoet, niet de vertroosting der orthodoxie, die het verstand niet bevredigt, maar de hart en verstand voldoening schenkende vertroostingen van het ‘moderne spiritualisme’ kan ik aanbevelen aan een ieder, die door den dood geliefde panden meent verloren te hebben.

Hoogachtend

A.J. ROTTEVEEL.

III.

Geachte Redactrice,

Vergun mij s.v.p. met betrekking tot wat dr. Bleeker schreef over de moderne richting iets in het midden te brengen.

Daar het nu niet tegen den persoon gaat, doch enkel een beginsel en overtuigingskwestie betreft, is het mij zeker wel geoorloofd onder pseudoniem te schrijven.

Zooveel mogelijk wil ik kort weergeven den indruk dien ik krijg uit de bedoeling der modernen.

Vooraf betuig ik mijn sympathie met wat u zelf zegt over 't vage van den zin, dien men tegenwoordig hecht aan 't woord ‘modern’.

Evenwel de kwestie door den heer Bleeker opgeworpen is er eene op theologisch gebied.

Onder modernen verstaan de orthodoxen hen, die in de eerste en de voornaamste plaats verwerpen de Godheid van den Zoon des menschen, van J.C.

Als men de termen modern en orthodox gebruikt in wetenschappelijken zin, is dit eenvoudig de spil waarom alles draait.

Vervolgens gelooven de orthodoxen aan eene goddelijke inspiratie der H.S. op zeer bizondere wijze geschied en niet langs redelijk-natuurlijken weg te verklaren.

De modernen gelooven ook wel aan inspiratie, maar niet gelijk de H.S. aangeeft. En, om het bij een drietal punten te laten, (de uitwerking voor deskundigen en liefhebbers overlatend).

De orthodoxen gelooven aan eene Heilige, Algemeene Christelijke Kerk, waarin Gods Geest op bizondere wijze werkzaam is, terwijl zij door de splitsing der Kerk sedert de Reformatie de zichtbare eenheid der Kerk als tengevolge van zonde en dwaling niet zoo zijnde bij dit begrip en geloof niet vooropstellen die zichtbare eenheid als instituut. De modernen in wetensch. zin stellen zich buiten die eenheid.

Als men echter den hartelijken toon leest, waarop dr. B. schrijft, dan zou men bijna twijfelen: is hij iemand, die gelooft in het zoenoffer van Christus of niet.

Ook gelooven de Christenen (en dit is eene tegenstelling, ik zeg niet met de modernen, omdat 't gevaarlijk is een oordeel over personen te vellen, maar eene tegenstelling dan met het modernisme) wel degelijk aan eene vaste plaats, wanneer zij aan den hemel denken.

't Is niet enkel een idée in hun gedachten.

Eilieve, waarom ook zou dit onmogelijk zijn?

We kennen nog niet eens 't wezen der natuur, hoe kunnen we ons dan ook eene klare voorstelling vormen van het Rijk des Geestes. De H.S. heeft slechts enkele gegevens.

Hierbij wil ik het laten.

Zoo objectief mogelijk gaf ik mijne meening over het verschil tusschen orthodoxisme en modernisme.

Hierbij wil ik niet vergeten, dat volgens een Christen bij uitstek, volgens Paulus, de Liefde het meeste is, en daarom ook kan ik dr. Bleeker achten om zijn mooi zieleleven, doch ben ik toch zoo vrij betreffende enkele punten van groot belang te verschillen.

Hoogachtend,

Uw dw.

STUDIOSUS.

IV. Aan Studium door een moeder.

Het ingezonden stuk van Studium over de ‘dubbele roeping der vrouw’ gelezen hebbende, dacht ik er eerst niet op in te gaan, aangezien het een vraag is aan studeerende jonge meisjes, doch later kwam de gedachte bij me op: ‘misschien kan mijn antwoord ook een beetje nut aanbrengen’, omdat het een questie van opgedane ondervinding is. Dat onze natuurlijke bestemming in het huwelijk ligt, dat geloof ik ook; dat jonge meisjes zich moeten bekwamen voor het een of ander, dat vind ik altijd een zegen, want arbeid, werken, is goed voor alles, dat maakt je degelijk en jaagt allerlei muizenissen uit het hoofd.

Het wil er echter bij mij heelemaal niet in, dat men, zooals Studium beweert, voor de bestemming van gehuwde vrouw en moeder later een opleiding zou moeten ontvangen. Ik moest er onwillekeurig om lachen. Verbeeldt je dat je lezingen over kinderverzorging en opvoedkunde al vooruit moet bijwonen met het oog op het latere moederschap!!

Werkelijk, mijn waarde Studium, die weg wijst zich van zelf, daar behoeft men geen lezingen voor bij te wonen.

Ik zal u eens wat vertellen.

Toen ik geëngageerd was kon ik niets koken, alleen maar een macaronischoteltje, dat was het eenige, wat ik goed klaarmaakte, zeker, omdat ik zelf er zoo dol op was. Ik vond koken en

[p. 734]

huishouden doen afschuwelijk in één woord en vertaalde liever een geestigen roman, maar ik dacht bij me zelf, de praktijk zal me wel anders maken en dat was ook het geval. Geen haar op mijn hoofd, die dacht aan een lezing over opvoedkunde en kinderverzorging en verbeeldt je nu, als er eens geen kinderen waren gekomen? Dat had ook wel kunnen gebeuren, niet waar? En wil ik u eens wat vertellen? Nadat ik een jaar getrouwd was kon ik van alles klaarmaken en was ik op de hoogte van het huishouden, ik beroem er mij heelemaal niet op, want ik vind koken nòg afschuwelijk maar ik zeg u, de weg wijst zich van zelf.

En wat nu de opvoedkunde betreft, och, wat ik u bidden mag, doet u de ondervinding daarvan zelf op bij uwe kinderen later, in de huiskamer. U zult dan gewaarworden, dat alles op ondervinding berust, het eene kind moet zoo heel anders dan het andere behandeld worden. U zult dan zien, dat het eene kind op het gemoed moet gewerkt en het andere door de oogen geregeerd moet worden!! Behandel die zaken niet vooruit, 't is misschien alles vergeefsche moeite!

Wacht tot de kleine menschjes vóór u staan en als ge soms dan geen raad weet, hoe te handelen, dan hebt u duizendmaal meer aan den raad van de eene of andere huismoeder, dan aan een boek over opvoedkunde of kinderverzorging. Praktijk en ondervinding is de beste leermeesteres!! Het moeder-zijn zit in je, dat behoeft niet aangeleerd te worden! Nu wil ik daarmêe niet zeggen, dat er op de wereld geen slechte moeders zijn, maar die vrouwen zal een lezing over opvoedkunde ook niet beter maken.

Echter zou ik allen jongen meisjes aanraden iets te doen, iets te werken wat hun geest bezig houdt; in deze zenuwachtige tijden, is dat naar mijne bescheidene meening wel noodig en mochten ze later trouwen en moeder worden, dan leert hun de praktijk wel hoe verder te handelen.

V. Aan Gonda.

Hoe blij was ik, dat Uw stukje: ‘over de dubbele roeping der vrouw’ in de Lelie was geplaatst en niet rechtstreeks gestuurd naar Studium.

't Heeft zoozéér mijn sympathie. De duidelijke en wàre woorden gaven vorm aan mijn vele indrukken op dit gebied.

Werd Ùw opvoedingssysteem gevolgd, dan nam het ‘gezond’ verstand toe, en dáár komt het toch maar op aan.

X.

VI. Aan overtollige haren.

Dr. Broere, Laan Copes v. Cattenburgh, Den Haag, Specialist in huidziekten. Werkt ook met X-stralen.

Zéér vertrouwd adres.

X.

VII.

Geachte Freule,

In antwoord op de vraag onder het pseud: ‘overtollig haar,’ wil ik gaarne meedeelen wat mijn ondervinding daaromtrent is.

Ik zou er tegen zijn door electriciteit datgene te verkrijgen, hetgeen zoo eenvoudig verholpen kan worden, om reden mij van een jonge dame bekend is, die reeds een maand of vijf zulk een behandeling ondergaat, dat zij er sedert dien tijd zoo onoogelijk uitziet, zoodat van zich vertoonen bijna geen sprake is. Natuurlijk verwacht zij na de behandeling de vruchten daarvan.

Maar wat ik uit ervaring kan meedeelen is, dat er bij den drogist Romijn, te Dordrecht, (Voorstraat) te verkrijgen is: ‘Romijns ontharingspoeder en zeer goedkoop f 0.40 per 100 Gr. Ik gebruik het reeds een jaar of zeven en met succes. Alleen zou ik de jonge dame in questie willen aanraden de gebruiksaanwijzing, die daar steeds bijgevoegd is, in zooverre te volgen, door de gecureerde plek niet met eau de Cologne te wasschen, doch een weinig glycerine of vaseline te gebruiken en daarover wat poeder. Ik hoop een neerslachtige jonge dame door mijn raad opgewekt te hebben.

XXX.

VIII.

Für die hehre Schiller-Feier
Stimme ich die schwache Leier,
Sank auch der Leib in Grabesnacht
Der grosse Geist uns noch entfacht,
Wenn wir, an des Dichters Hand
Weilen in dem Zauberland,
Wo die Himmelsmelodien
Uns dem Irdischen entziehn.
Tief verehret und bewundert,
Besteht Er siegreich dem Jahrhundert,
Sein Wort, sein Lied, sie tönen nach
Und rufen uns das Beste wach.
‘Nicht solcher Klang im Ohr vergehet
Der tief im Herzen wiederhallt,
Der lehret uns was wohl bestehet
Dass wahrhaft-Guttes nie verschallt.

Hoch über 'm niedern Erdenleben,

Soll Er, der Geist-und Herzensheld,

Der Gottgeweihte Dichter, schweben

Verklärend unsre Menschenwelt.’

Amsterdam, 3 Mai 1905.

H.H.v.G.