De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Brieven uit Parijs. V.

De Parijsche Hallen.

Het klassieke gezegde, dat de tijden veranderen en wij, stervelingen met hen, is maar al te waar. Men bemerkt het vooral, wanneer men als bewoner eener metropolis, deze voor korten tijd gaat verlaten, om zich dan ten eenenmaal weder in die zee van groot-stadsgewoel te slingeren. Wat er al niet gebeurd is in die luttele weken, dat ik Parijs den rug toekeerde! Vooreerst het oude boerinnetje van Montélimar, de moeder van president Loubet gestorven, een feit, dat genoegzame ontroering in de Fransche landen teweegbracht, dan de verwisseling van ministerie, het heengaan van den ouden, maar toch nog kranigen Combes, de verschijning van Rouvier, den vorst der financiers en deze twee hoofdschotels geëncadreerd door gerechten van ietwat minder kaliber, zooals aan-stukken-gesneden vrouwspersonen, bommen zaaiende anarchisten, de alledaagsche drama's van onze zoo donkere ville lumière.

Men duide 't mij evenwel niet euvel, wanneer ik deze evenementen ditmaal niet de revue laat passeeren, men bespare mij voor heden het reciteeren van het honderd en zooveelste bedrijf van de zoo langdradige Syveton-affaire, een echt spel van den huiselijken haard, het draadje voor draadje afwikkelen van het Hull-incident, later hoop ik nog eens op deze, nu reeds oude nieuwigheden terug te komen, naderhand u 't een en ander mede te deelen van de politiek in Frankrijk, van de publieke opinie, die voor een aanzienlijk deel het huidige ministerie geen lang leven toedenkt, maar Combes terugverwacht, Combes machtiger dan ooit te voren en zeker dan te zullen zegevieren.

Vandaag wend ik den steven van mijn penne-schip naar andere oorden, u, mijne lezers, nog niet bekend en toch zoo waard U vrij uitvoerig beschreven te worden, ik zal U naar een zeer interessant gedeelte der Seine-stad voeren, het eigenlijke hartje der metropolis of zooals de geijkte term luidt: ‘le ventre de Paris’. In Uw verzameling Zola'sche werken zult ge een boek vinden, dat denzelfden titel draagt, een boek, voorzeker lezenswaardig, doch niet tot de meest gelukte en voornaamste pennevruchten van den meester behoorend. Emile Zola oordeelde den buik der lichtstad, het kwartier der Parijsche Hallen, een uitgezocht terrein voor een zijner romans en verwondering mag deze keuze allerminst verwekken, waar toch dit stadsdeel op één lijn gesteld kan worden met het artistieke Montmartre en het Quartier Latin, de uitgestrekte wijk, waar de Fransche student leeft, werkt en zich bovenal het hart laat verwonden door de altijd doeltreffende Amor-pijltjes. Ja, liefhebbers van sensationeele eigenaardigheden en rariteiten, wier bestaan slechts nauwkeurig speurende bezoekers bekend is, van hoogst exentrieke volkstypen, zooals men ze nergens elders aantreft, zal het Hallen-gebied nog grooter voldoening schenken, mede door het ietwat lugubere, dat aan eene zoodanige nachtelijke expeditie verbonden is.

Want wil men volop genieten, dan dient de nacht benut en voor een enkel etmaal het geregeld leven opgeofferd. Het volk der Hallen heeft zijn eigen bestaan, geheel verschillend met dat zijner medemenschen. Waar wij toch over 't algemeen onze legersteden verlaten, wanneer het gaat dagen in het Oosten en de zon haren purper-gloeienden kop langzaam boven de kimme verheft, als het trilt van echt leven in de natuur, daar raast integendeel in zenuwachtig rumoerigzijn de struggle for existence in de Hallen, werkt men met onverdroten ijver, lang voor dat de haan zijne eerste morgenzangen door het luchtruim kraait. Men meene evenwel niet, dat Mercurius den ganschen dag op een oor ligt te rusten om te bekomen van

[p. 556]

de nachtelijke vermoeinissen, neen, ook dan wordt er gehandeld, meerendeels echter en détail en komt de Parijsche huismoeder hare inkoopen onder de gevaarten van plomp zwaar ijzer doen, doch des nachts, wanneer de dreunende tonen der St. Eustache tot viermaal toe zeurend uitzingen boven de in diepe rust verzonken menschenmassa, dan viert de handelsgod hoogtij en doet hij als 't ware het dooreen krioelende volk inademen die reusachtige zucht naar verdiensten en voordeel.

Reeds in het begin der Rue Montmartre, die regelrecht naar de marktplaats leidt, schijnen ze u tegen, de witgloeiende, angstig flikkerende electrische ballons onder de ronde, logge Hallen-omkoepeling. 't Is als een geweldige fatale brand, daar vlak voor u, die opzendt naar hoogere luchtlagen den onheilspellenden vuurgloed zijner lekkende vlammen. De Rue Montmartre is gevuld met lieden van allerlei slag, hetwelk een vreemd gezicht oplevert in dit nachtelijk uur; de schaarsche gasvlammetjes in de ettelijke kleine kroegjes werpen een armzalig schijnsel op het houten plaveisel der straat. Daar in die taveernen en zooveelste klasse nachtrestaurants hokt nu het mindere volk der Fransche hoofdstad, treft men zelfs de Parijsche Apachen aan, straatroovers en vuige dieven, welke als nachtvlinders te voorschijn gekomen uit hunne schuilhoeken onder de Hallen, eerst eenige uren rond-fladderen in de sombere bars en koffiehuizen, alvorens op eenzame, slecht bewaakte plekken, hunne slachtoffers te gaan zoeken en zooals Bruyand zegt, door de beruchte ‘Coup du père François’ het leven uit de aangevallenen en het geld in hunne broekzakken te tooveren. Die ‘Coup du père François’ wordt meestal door drie individuën uitgevoerd; een der bandieten wurgt den laten, zich van niets bewusten wandelaar door het vaardig lanceeren van een strik om diens hals, trekt het reeds half verdoofde lichaam achterover, terwijl de beide assistenten, al even handig de porte-monnaie tot den laatsten penning leegschudden.

't Behoeft voorzeker niet gezegd, dat men groot gevaar loopt, een dergelijk lot te ondergaan, indien men zich onder deze ellendelingen mengt, doch al even gevaarlijk is het, van een der in de Rue Montmartre, voor die kroegen gestationneerde fiacres, die voor het meerendeel ongenummerd zijn, gebruik te maken, daar zeer dikwijls op zulk een ritje een geducht tolgeld geheven wordt. De laaghartige koetsiers houden zich inderdaad slecht aan het opgegeven adres, maar voeren den argeloozen reiziger tot ver buiten de fortificatiën van Parijs, om daar, met behulp van geposteerde bondgenooten, den gewetenloozen aanval te doen en, als bestond er geen achtste gebod, hun roof- en moordlust naar harte bot te vieren.

Op Uwen tocht naar de Hallen passeeren U telkens met groenten en vruchten beladen karren, die uit de omliggende plaatsjes ter markt komen, getrokken door droomerig-voortsukkelende paarden, terwijl boven op den wagen, tusschen kool en worteltjes de voerman, kalm, ongestoord rust in de armen van den tweelingbroeder des doods. De trouwe rossinanten weten terdege den langen weg te vinden, dien zij iederen nacht weer afleggen. Bij aankomst wordt terstond met het afladen begonnen en rangschikt de landman zijne waren in lange, veelkleurige rijen, die een alleraardigst effect maken in het helle schijnsel der electrische lichten.

Doch 't is nog vroeg, Morpheus hult nog het Hallengebied in dichte nevelen, 't is rustig, kalm alom. Af en toe aanschouwt het oog armzalige gestalten, die langzaam voortstrompelen, oude, vuile bedelaars, met grijzenden baard, den van ouderdom groen, verfrommelden hoed diep in de oogen, hunne magere handen als roofdierklauwen naar U uitstrekkend en op huilenden toon onderdanig bedelend: ‘Ah, mon prince, donnez-moi deux ronds pour aller coucher.’ Met die twee ‘ronds’ worden stuiverstukjes bedoeld, welke inderdaad den armen sterveling dezer buurt in staat stellen, binnenshuis den nacht door te brengen. Men heeft dan in eene slaapinrichting het recht, aan een lange tafel aan te zitten en daar met het hoofd in de handen eenige uren, in vrij ongemakkelijke positie te dommelen. Andere, fijnere Etablissementen verschaffen voor vijf sous het geëerde publiek nachtrust tot vijf uur 's morgens en voorts als ontbijt een bord soep. En toch zijn deze asylen voor die dood-arme wezens, logeant, zooals Lafontaine in zijne fabel ‘Le Trésor et les deux hommes’ zegt, le diable en leur bourse, bepaald eene niet iederen dag te genieten luxe; hoeveel zijn er toch, die met nog minder toe moeten komen, hoeken van straten, waar zij eenigszins voor wind en regen beschut zijn, als hunne legerstede verkiezen en daar terneer liggen, als ruïne van het vroegere mensch-zijn, als aanklacht tegen

[p. 557]

de maatschappij ten toonbeeld van nijpende, alles overtreffende armoede.

Een der meest beruchte slaaphuizen is de ‘auberge à 4 sous’, geëxploiteerd door het eerbare echtpaar Fradin. 't Is een smal hoog huis van vijf verdiepingen, waar van acht uur 's avonds tot 6 uur 's morgens voor den reeds bovengenoemden sou, iederen nacht een leger Adamskinderen zijne tenten opslaat en den philantropischen waard de dagelijksche, schier ongelooflijke som van 4 à 500 frcs. doet verdienen. De gansche woning, van den ruimen kelder tot vlak onder de hanebalken, is als slaapstêe ingericht, lijkt evenwel den oningewijden bezoeker eerder eene school toe, daar het oog slechts rijen tafels en banken ontdekt. Men kan zich de atmosfeer voorstellen, die in dit armzalige krot heerscht, waar iederen avond de vuilste zich nooit wasschende of reinigende lieden zich opeenhoopen, verzamelplaats der meest verwoestende en besmettelijke ziekten. Vooral in den winter is het geheele huis bezet, geen plaatsje vrij, tot zelfs op de smalle, onaanzienlijke trappen en in de kelders hoort men het gesnork der geachte clientèle.

En wat voor schepselen hier al niet te samen komen? De fiacre-koetsier ligt er naast den camelot, de ongelukkige, schraalbedeelde Hallen-arbeider naast den Parijschen straatroover. Men ziet er bleeke, lichamelijk uitgeteerde knapen, met smal gelaat en diepverzonken oogen, pijnlijk blauw omkringd, kinderen van nauwelijks tien jaren, die opgaan en leven in de liederlijke taal van oude, afgeleefde grijsaards. Metselaars en andere werklieden verzamelen er nieuwe krachten voor den dag van morgen en frequenteeren uit een oogpunt van spaarzaamheid deze goedkoope gelegenheid, doch ook dwaalt daar het wezen rond, dat aast op de luttele koperstukken in de broekzakken zijner lotgenooten en cynisch lacht om een daar ter plaatse aangebracht bord, waarop met reusachtige woorden: ‘Méfiez-vous des voleurs,’ eene eenigszins ironische waarschuwing in dit oord van roof en diefstal voor diegenen, welke het eigendomsrecht eerbiedigen en zichzelven dus ook niet gaarne de dupe eener zakkenrollerij zien.

Wanneer de nacht zachtkens gaat vervloeien tot dage-stonden, verlaten de gasten in bonten optocht hun gastheer en ega, zich mengend onder de menschenzee, welke rondom de Hallen wemelt. Dan heeft daar de drukte haar toppunt bereikt; door de smalle gangetjes, welke stapels ooft, groenten etc. vrijlaten, verdringen zich de opkoopers, luid geschreeuw van loven en bieden vervult de lucht, kerels met eigenaardig gekleurde mutsen getooid en groote manden op den rug zwoegen heen en weer, gretig de handelaren bijstaand in het verzamelen hunner waren. Op het uitgestrekte plein St- Eustache liggen op een mollig kleed van stroo peren, appels, knollen en wortels uitgespreid, waarachter de grijzige, in breed witte omslagdoeken gewikkelde hoofden der boerinnen vroolijk te voorschijn gluren. En onder de forsche koepels der markt verheffen zich in keurige orde de verschillende stalletjes, waarvoor zoo straks het publiek zal heen en weer drentelen; allerhande levensmiddelen zijn hier voorradig, een reusachtige berg ter voeding eener wereldstad.

De eigenlijke Hallen zijn in 1851 door den architect Baltard gebouwd. Zij omvatten tien pavillons, ieder in het bezit van 250 étalages, welke eene grondoppervlakte van 4 M. beslaan en te huur zijn voor twintig centimes per dag. Een gering tarief dus, dat evenwel door den grooten voorraad kraampjes voldoende winsten afwerpt. Het deel aan den linkerkant bevat het vleeschpaviljoen, waar de slagers, in bloederig linnen gekleed met lange messen tusschen de rood-vlekkige vleeschmassa's zich bewegen, voorts de afdeeling wild en gevogelte, die ons levend en reeds geslacht pluimgedierte in grooten getale toont. Op andere plaatsen vindt men den boter- en kaasvoorraad, weer verder waarschuwt de neus de oogen reeds, dat men de vischmarkt nadert.

Tusschen de verschillende afdeelingen heeft men 15 M. breede en hooge overdekte straten aangelegd, terwijl de kelders, de zoogenaamde Sous-sols, verdeeld in 1200 compartimenten, eveneens de diverse handelslieden ten dienste staan, welke er hunne voorraden opstapelen en in ruime ijskasten voor bederf vrijwaren. Het verblijf in deze 3.80 M. hooge gangen is verre van aangenaam, ze doen ijzingwekkend koud aan in hunne grillige vormen; toch vertoeven er nog tallooze menschen, welke er hun ambacht uitoefenen. Aan groote tafels wordt eene buitengewone massa boter bereid, de aangevoerde voorraad wijn wordt er versneden, terwijl ook de slachtplaatsen van het kleinere vee en de keurinrichting der eieren, waar men ongeveer 1500 stuks per uur aan een

[p. 558]

nauwkeurig onderzoek onderwerpt, zich hier bevinden.

De Hallen voorzien in alle behoeften der Seine-stad, ze zijn de groote fourageschuren, die het middel tot instandhouding van eenige millioenen levens bevatten. Gelukkig diegenen, welke zoodanig met aardsche goederen gezegend zijn, dat zij mogen nemen van dien telkens weer aangevuld wordenden voorraad, putten kunnen uit eene bron, die nooit zal uitdroogen. Doch hoevelen staan daar niet opeengepakt, voor die somber-grijze gebouwen, loerend naar de massa's daarbinnen, watertandend in onmachtig-zijn. Ze sluipen rond, daarbuiten, die tot geraamte verteerde wezens, in gierenden stormwind en kletterende regenstralen, ze zien dat alles door de sterke ijzeren traliën, ze loeren naar de hompen rauw vleesch, het voedsel voor anderen bestemd, terwijl in hen brandt dat koortsachtig, stekend gevoel, dat een leege maag veroorzaakt. Ja, al is voor velen het Hallen-terrein een uitgezocht luilekkerland, voor den zoon van het Quartier, die er leeft zijn leven van langzaam wegkwijnen, wetten die volgepropte magazijnen nog meer het toch reeds scherpe zwaard van den honger.

Van armoede zal ik U in mijn volgenden brief vertellen; dan dalen wij af naar de holen onder de groote marktplaats, waar het meest beklagenswaardige deel der Parijsche bevolking leeft, waar nooit een zonnestraal doordringt, 't is van diepe, jammerlijke ellende.

Paris, 4 Febr. 1905.

LEO LAUER.