De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

‘Levensmoeheid.’ Uit het Zweedsch door Norrsken.

Het kleine meer in het bosch lag donker en diep, omringd als het was door oude beukenstammen; blank en onbewegelijk weerspiegelend de toppen der boomen, terwijl de groote lichtgroene bladeren der waterlelie zich vastzogen aan zijn oppervlak langs de oevers, waar het riet nu zaad schoot. -

[p. 413]

En op het loover scheen de zon, aan dit alles een lichtgroene tint verleenende, maar geen straal vermocht er door te dringen; nauwelijks een grassprietje kon wortel schieten in den grond, zoo veerkrachtig onder den voet, sponsachtig los onder een laag van droge bladeren en takken, nog onaangeroerd door de zomerhitte. -

De lucht was zwoel, doortrokken van den geur der boomen. -

Wanneer een vogel kwinkeleerde, weerklonk 't geluid tusschen de hooge, ranke stammen, ver... héél ver weg! -

Even trad een ree schuw uit een boschje van jonge beuken en hazelnootstruiken, om weer geluidloos te verdwijnen. -

En daarna heerschte over alles weer dezelfde stilte. -

Maar ver weg langs het boschpad bewoog zich iets; het kwam langzaam nader, groeide als 't ware voort uit de schaduwen der boomen, en nu onderscheidde men een vrouwengestalte, met afgemeten pas voortschrijdende, als bijna bewegingloos voortglijdende langs 't smalle boschpad. -

Stijf, als haar gang, was ook de gelaatsuitdrukking, versteend, als door groot zielsverdriet. -

De vroeger schoone trekken waren nu nog maar scherp geteekend; de huid grauw-bleek, en onder de oogen lagen donkere schaduwen, getuigend van slapelooze nachten. -

De geheele gestalte was slank, nù mager geworden, hoewel de schouders nog eenige ronding hadden behouden.

Zoo liep ze voort zonder hoed, het haar bovenop het hoofd in een wrong, overigens glad weggekamd, glans en kleur zich afteekenend tegen de lijnen van den hals.

Alleen aan de slapen schemerden eenige grijze haren door de donkere heen. -

Met gebogen hoofd ging ze in droeve mijmeringen verdiept, met afgemeten tred, als bevreesd zich te haasten.

Plotseling hield ze stil en keek op, - sloeg den blik om zich heen, zag heen over het donkere meer, tusschen de donkere stammen door tot héél in de verte, waar alle omtrekken in een groenachtig waas samensmolten. -

Het waren donkere oogen, waarin de hartstochten waren verkoeld tot nachtelijkduister.

Het was een rustige sombere blik, alles nauwlettend in zich opnemend, als om de waardeloosheid ervan te meten; een koude, harde blik, waaraan zelfs het zonnelicht geen straal van warmte vermocht te geven. -

Om de gesloten lippen lag een stomme vertwijfeling en in overmachtige angst drukte ze de handen te zamen; er kwam een zoekende uitdrukking in de oogen, een stille wanhoopskreet om uitkomst; toen werden ze weer rustig, kalm heenblikkend over alles, wat daar groeide en bloeide, als over iets, wat haar vreemd was geworden; en ze verzonk weer in zichzelve met de zoo zwaar verworven kalmte van den ter dood gedoemde....

Langzaam en in zich zelf gekeerd ging ze voort. -

Aan den oeverkant bleef ze staan en leunde tegen een boom, die zich over het water welfde.

Ze was zóózeer in gedachten, dat ze niets ervan bemerkte, hoe twee kindervoetjes kwamen aantrippelen. -

Als op heeterdaad betrapt, schrikte ze op, toen een zacht stemmetje zeide:

‘Tante!’....

Langzaam keerde ze zich om, door een schijn van kalmte haar schrik zoekende te verbergen. -

‘Wat wil je?’ - De donkere oogen namen den kleine zóó ongevoelig op, als ware hij een rupsje, dat ze door een knippen der vingers van zich kon afschudden.

‘Niets;’ - antwoordde het kind. -

Zijn tante keek den lastigen, kleinen indringer zóó verwijtend aan, dat hij er verlegen onder werd! -

Toch doorstond hij haar blik, zonder dien te kunnen beantwoorden; hij zette zich neêr in het gras, dat aan den oever groeide, en keek met onkinderlijken ernst in het water. -

‘Wie heeft je hierheen gestuurd?’

‘Mama.’ -

In het bleeke vrouwengelaat kwam een trek van wrevel; om den gesloten mond een trek, verwant aan den bitteren glimlach der boosheid....

Zij - de bewaakte - keek op haar kleinen bewaker neêr met de halsstarrigheid van een, die wàchten kan!....

Ten slotte werd toch de aanwezigheid van dit vreemde wezen haar ondragelijk; ze keerde zich om en ging het bosch in. -

De kleine sprong overeind, liep hard om haar in te halen, en hield toen gelijken tred, zonder haar met een enkel woord lastig te vallen, of naar haar op te zien. -

Ze liep door; juist als of hij er niet was, hem geen enkelen blik waardig keurende en zonder ook maar een enkele maal naar die trippelende kindervoetjes te kijken.

Eindelijk zag ze hem eens aan. -

‘Word je niet moe?’....

‘Neen, ik kan heel goed meeloopen.’

Hij zeide dit op een toon van voldaanheid; alsof de dienst, dien hij haar deed, hem zóó gelukkig maakte, dat hij geen vermoeidheid gevoelde. -

Langs het pad stond een vervallen houten bank, waar ze zich op neêrzette; - hij ging in haar nabijheid weêr op den grond zitten. -

[p. 414]

‘Je mag wel weggaan en wat gaan spelen, als je wilt.’ -

‘Neen, ik kan evengoed hier blijven.’ -

Ze kòn hem toch niet zeggen, dat hij haar tot last was.... de woorden bleven haar in de keel steken. - De tegenwoordigheid van dit kleine ventje dwong haar tot meer zelfbedwang dan wanneer het een groot mensch geweest ware.

Ze moèst zich onderwerpen! -

Een langdurig zwijgen volgde.

Toen de kleine oòk in zijn zwijgen volhardde, werd ze even verwonderd; een gevoel kwam over haar, dat hij zich stil verwijderd had en zij alzoo alleen was. -

Door een stil, blij vermoeden aangegrepen, keerde zij zich om, om zich te overtuigen, maar neen.... nòg altijd lag de kleine man op den grond, schijnbaar druk met iets bezig. -

Ze boog zich naar hem toe. -

Van den schil van een beukenootje had hij zich een karretje gemaakt, dat hij met de uiterste vingertoppen voorttrok, den steel als disselstang gebruikende en kleine aardkluitjes als vracht.

Hij reed er mee tusschen twee donkerroode boschmieren door en had er groote pret in, als hij een van ze kon omverrijden, zoodat ze om en om rolden; dàn weer joeg hij ze zóó hard achterna, dat hunne pootjes wel trommelstokken geleken, of hij hield wedren met ze en reed ze voorbij.

Het leek wel, of hij tot in 't oneindige hiermee kon bezig wezen. - Op haar scheen hij in 't geheel niet te letten.

Langzaam stond ze op, zonder het minste geritsel en met den haar eigen stijven, stillen tred begon ze het bosch in te loopen. -

Omzien naar hem durfde ze niet, uit vrees, dat zelfs haar blik hem opmerkzaam op haar kon maken.

Eerst toen ze een héél eind ver was, en zich verscholen dacht achter een paar struiken, kon ze niet nalaten even om te kijken, en er zich van te overtuigen, dat hij haar niet gevolgd was. -

Ze zag hem op eenigen afstand den weg gaan, dien ze zelve gegaan was; zijn hoofdje terneergebogen, was hij bezig aan een houtje te snijden; hij had haar nièt uit het oog verloren!....

Het scheen haar opeens toe, alsof dit kleine wezentje haar verreweg de meerdere was; zij gevoelde zich vermoeid en afgemat en zette zich op den grond met den rug tegen een boom. -

Onze kleine man vervolgde bedaard zijn weg, bezig zijn houtje te snijden.

Ze keek die smalle, dunne beentjes er eens op-aan, zooals ze zich voortbewogen, gehuld in donkerblauw tricot. -

Met een soort van loome waarneming merkte ze op, hoe hij zijn rechtervoetje wat naar binnen zette met even een onverschilligen zwaai met het been bij iederen stap, dien hij deed. - Ze zag, hòe tenger en voorovergebogen dat lichaampje was in het blauwgerande matrozenpakje, en ten slotte vestigde zich haar blik op het kindergezichtje onder den zachten, omgeslagen, vilten hoed. Ons jongetje was geheel in zijn werk verdiept, en over zijn fijne, bleeke trekken lag een waas van volkomen rust. -

Een oogenblik overviel haar een bijgeloovige vrees; hij was geen gewòon kind; integendeel scheen hij haar, gezonden uit een haar onbekende wereld. - Maar.... zij vermande zich, inziende, dat haar vrees voortkwam uit ziekelijke overspanning. -

Het was immers slechts de kalmte van een kinderziel, die ze aanschouwde....

Toen de kleine naderbij kwam, zette ook hij zich op het gras nêer, altijd maar snijdende aan zijn houtje. -

‘Ejnar!’ -

Twee heldere, vragende oogen keken haar aan en even hield hij op met zijn werk.

‘Waarom loop je me achterna?’

‘Mama heeft het gezegd.’

Het bleek gelaat vertrok zich in bitter gevoel van vernedering.

‘Bewaakt te worden als een krankzinnige!’....

Ze legde de hand op den pols. -

‘Dwazen!.... die niet konden begrijpen, dat dit een koelbloedig besluit was! - Kleinzielige mormels! die maar altijd verder sleepten, dat vreèselijk leege leven, voortsleepen.... altijd voort.... zonder het vàn zich te werpen! -

En dan zóó ingrijpen in eens anders vrijheid! - Er voer een uitdrukking van walging en afschuw over haar trekken.

‘Wat zeî Mama je?’....

Hij liet op nieuw het houtje en zijn mes zakken, om haar te kunnen aanzien. -

‘Mama zeide, dat u ziek was, en dat ik niet van u weg mocht loopen, omdat u misschien iets noodig had.’

Hij sprak langzaam en spande zich erg in, om alles goed over te brengen; voortdurend zag hij haar aan, als om uit te vorschen, of ze hem goed begreep, en of ze overtuigd was, dat hij waarheid sprak. -

‘Ik hèb niets noodig’.... kwam het er onvriendelijk uit.

‘Dat doet er niet toe, ik wil hier toch wel graag blijven,’ antwoordde het ventje; stil gelukkig van nut te zijn voor iemand. -

‘Wil je niet liever bij die bank dáár gaan spelen, daar bij je wagentje?’

‘Neen, ik kan wel iets anders vinden.’

Zoo lag ze een oogenblik in pijnigend

[p. 415]

zich stil houden als gekluisterd, terwijl de kleine onderwijl druk bezig was met allerlei.

Ze gevoelde, dat ze hem haatte!....

Toch moèst ze kijken naar die tengere, kleine ledematen en die fijne trekken, waarover zelfs te midden van het spel, vroegrijpe nadenkendheid lag uitgespreid.

Ze stond op. -

‘Je wordt zeker wel moe van dat heen en weer loopen; je mag hier ook wel blijven spelen.’

‘O, ik wil ook wel gaan, zooals u het 't liefst wil.’ -

Hij was al op de been, klaar om mee te trippelen. -

Ze begreep, dat ze haar welmeenenden plaaggeest niet kwijt worden zou vóór den avond en dat haar niets anders overbleef dan den tijd zóó dragelijk mogelijk te maken.

Zoodra 't haar duidelijk werd, dat haar niets anders overbleef dan afwachten, leek het, alsof iets van haar onwil tegen hem verdween. -

Hij liep maar steeds naast haar met ongelijke passen en als om hem te steunen in het loopen, gaf ze hem de hand.

Dadelijk leî hij zijn handje in de hare en zoo gingen ze stilzwijgend naast elkander. -

Een gevoel van kalmte doorstroomde geheel haar wezen van uit die kleine hand en het kinderlijk vertrouwen, dat niet eens de mogelijkheid van iemand tot last te zijn, vermoedde, ontroerde haar. -

Wat wàs dat toch voor geheimzinnige drijfveer, die het kind er toe bracht, het met zoo oneindig veel geduld bij haar uit te houden?

Zij dacht er aan, hoe èrg vermoeid die voetjes zijn moesten, en nu ging ze op een bank zitten en hief zwijgend den kleine naast zich.

Met hangende beentjes zat hij daar; hij geleek wel een groot mensch, die niet recht weet, hoe een gesprek te beginnen. -

‘Heb je met me te doen, dat ik ziek ben? - zooals Mama zegt,’ vroeg zijn tante weer.

‘Ja,’.... werd er gefluisterd. -

‘Ben je zelf wel eens ziek geweest?’

‘Ja, eens was ik ziek; in dien tijd kwam dokter heel dikwijls.’ - Nu was hij erg blij over iets te kunnen spreken. -

‘Hield je van dokter?’

‘Ja - maar ik was bang van hem.’

‘Waarom toch.... was dokter niet goed voor je?’

‘Neen - maar ik was zóó bang voor dat ijzer!’....

‘Welk ijzer?’

‘Ja, dat stak hij dan héél ver hierin.’

Onze kleine baas wees op de ééne zijde van zijn buisje.

‘Een ijzer!’....

‘Ja. - Ik’ - hij hield even op als om zich alles goed te binnen te brengen en de woorden precies uit te spreken - ‘ik had water in de longen.’

Hij keek haar vragend aan, als om te onderzoeken, of ze dit vreemde wel begreep. -

In gedachten zag ze hem op het ziekbed, gekleed in een lange, witte hansop; ze beefde bij 't denken aan den naamloozen angst van dat kleine hartje; ze zag de bevreemding in die groote kinderoogen met die verschrikte gelatenheid, zich zonder tegenkanting onderwerpende.

Haar hart kromp ineen, zooals warme spieren zich samentrekken voor ijskoude messen, en de levensmoede oogen trokken zich samen om toch maar niets meer te zien. -

Er was stilte tusschen hen ontstaan en zwijgend zaten ze op de bank. -

‘Speel je nooit met je zusjes? en broêrtjes?’ - begon zijn tante weer.

‘Neen.’ -

‘Houd je niet van ze?’

Even een aarzeling....

‘Neen.’ -

‘Waarom niet?’ -

Een oogenblik moest hij zich bezinnen, om heel wáár te kunnen antwoordden.

‘Ze zijn zoo hardhandsch,’ zeî hij, en zag tot haar op, als om te zien, of die uitlegging haar voldoende was. -

Zijn geleidster antwoordde niet; maar er verscheen een diepe rimpel tusschen haar wenkbrauwen als van diepe smart. -

Opeens gevoelde ze, hoè eenzaam hij was die kleine man, hoe op zichzelve aangewezen, hij, - die het spelen van zijn broêrtjes ontweek.

‘Tante.’ -

Ze keek naar hem; hij zat ineengedoken op de bank, met ronden rug als een aapje. -

‘Wat is er?’ -

‘Denkt u niet, tante, dat het gauw tijd is om te middageten?’

- Heel zachtjes bracht hij die woorden uit; een beetje verlegen, dat honger hem daaraan deed denken. -

‘Ja, het is zeker al laat.’ -

Beiden stonden ze op en gingen naar huis.

Toen dit ongelijke paartje in de eetkamer kwam, was de soep al opgebracht. -

‘Goed, dat je komt; ik had juist iemand om jelui gestuurd,’ zeî de huisvrouw, ‘al die hongerige magen kunnen niet langer wachten!’ -

Ze stond aan het ééne einde der tafel en keek vergenoegd naar het levendig troepje kinderen, dat onder duwen en stoeien om een plaats aan tafel vocht.

‘Ma, komt Pa nog t'huis vandaag?’ riep een schelle meisjesstem. -

‘Neen, niet vóór morgen.’ -

‘Dan wil ik op zijn plaats zitten,’ riepen drie te gelijk.’

[p. 416]

‘Ieder blijft op zijn eigen plaats - asjeblieft - en geen lawaai!’ -

Moeders beslist spreken deed opeens alles verstommen. -

‘Maak je niet boos op die lawaaimakers, lieve Ottilia,’ zoo wendde zij zich tot de binnenkomende, ‘wees zoo goed, plaats te nemen?’ -

De toegesprokene zette zich stijf neer. - Er lag iets vijandigs in haar blik en ze ontweek dien van haar schoonzuster. -

Deze was al een heel eind in de 30, maar haar gevuld, frisch gelaat met de opgewekte uitdrukking had iets jeugdigs en kloeks.

‘Jelui hebt zeker een hééle wandeling gemaakt,’ zei ze en keek haar gast eens aan, terwijl ze zelve ook plaats nam. -

Haar heldere, verstandige oogen konden iemand zoo vriendelijk aanzien.

‘Ja, we hebben lang geloopen,’ klonk het haar onwillig tegen.

‘En is onze kleine Ejnar tante nog van dienst geweest?’ ging de huismoeder voort met dat soort vroolijke onverschrokkenheid, die tracht eens anders ontstemdheid te verdrijven. -

Schijnbaar werd de vraag aan Ejnar gedaan, die niets antwoordde, maar op zijn bord keek met een gezichtje, zóó bescheiden, dat het een groote mate van inwendige tevredenheid verried.

Tante zweeg ook en om de dunne lippen speelde een trek van haat.

Even, met vluchtigen blik, keek ze op en zat een oogenblik later weer even stijf en koud als te voren.

Maar in haar binnenste streden trots en verbittering om den voorrang. -

‘Dacht zij - die robuste, roodwangige, in-gezonde vrouw dáár, die nooit gevoeld had, wat verdriet, angst, leegheid en levenszatheid wil zeggen, dacht zij, met haar onhandige sluwheid, te kunnen verhinderen wat toch gebeuren moest!’

Meende ze reeds te zegevieren, omdat het bijzijn van het kind de uitvoering had vertraagd?’....

‘O, die domme gevoelloosheid, niet eens aan een mensch te gunnen om te sterven!....

‘En, hoè wijs en goed was die vrouw in eigen oogen; alle menschen beschouwden haar zoo.’ -

‘Dom was ze - alleen maar dom!’

‘Je bent tante toch niet tot last geweest, Ejnar?’ vroeg de moeder, en zag naar den kleinen jongen met een strengen blik. -

Ze had zich voorgenomen, die hardnekkige dáár tot antwoorden te dwingen. -

Een paar van de zusjes lachten en stieten elkaar aan. -

Ejnar kreeg een kleur en zijn trots ging over in vernedering. Hij was blijkbaar zoo zeker geweest, een goedkeuring te ontvangen en nu hinderde hem het gelach van de zusjes en de verwijten van Mama! -

‘Ejnar en ik kunnen het best samen vinden, is 't niet zoo?’

Een magere, ietwat bevende arm legde zich om Ejnars schouders en opziende, keek hij in een bleek gelaat, dat zich over hem heenboog terwijl een paar vreemde oogen in de zijne blikten, een paar angstig-zoekende oogen met iets hards er in, - dat opééns in zachtheid veranderde....

De kleine kon niet antwoorden.

Half schuw, half vertrouwend keek hij naar haar op en knipoogde tegen zijn zusjes.

‘Nu zagen ze toch, dat tante hem graag bij zich had!’....

‘Het was erg lief van Ejnar, om met me mee te gaan,’ voegde ze er bij, langzaam haar arm losmakend. - In haar ziekelijke verbeelding weerklonk een hoonlach....

‘Zij dáár.... ze moest niet denken, dat ze ièts had uitgewerkt met haar dwang.’ -

En zoo bleef Ejnar tante den heelen dag gezelschap houden en wel in de heerlijkste overeenstemming.

Eindelijk kwam de avond. -

Tante stond eenzaam in haar kamer aan het raam, hare gedachten altijd maar weer rondwarend in 't zelfde doolhof, zooals ze had gedaan honderd malen tot ze er ziek en ten doode toe afgemat van was geworden. - Daar werd een kloppen aan de deur vernomen. -

‘Binnen!’ -

Al haar zelfbeheersching moest ze aanwenden, om niet te laten blijken, hoè haar dit ontstemde.

Het was natuurlijk maar een zeggen, dat het avondeten klaar stond. -

Ze keek onverschillig om. -

Maar het was ons kleine ventje; ‘Mama vraagt, of Nilla mijn bedje niet in ùw kamer mag brengen?’ zei hij.

En een paar lieve, trouwhartige kinderoogen waren op haar gevestigd; verzekerd, dat zijn voorstel haar genoegen zou doen en die gedachte vervulde hem geheel.

Ze dacht nog ‘neen’ te zeggen, maar een geheimzinnige macht, deed haar dit woord terughouden en 't werd tot een schoorvoetend ‘ja.’ -

Met de onverdeelde blijheid van een kind, in een andere kamer te mogen slapen, liep hij hard door de gang en riep:

‘Ja, ik mag ik màg! - Nilla, ik mag daarbinnen slapen!’

Maar zij, die daar stond en hem hoorde, ze kneep haar lippen op elkaar, en misnoegen welde op in haar verbitterd hart. -

....Ondanks alles zou zij hun toonen....

‘O, is het niet het eerste van alle mensche-

[p. 417]

lijke rechten: het recht te mogen sterven!’....

Nu was het tijd voor het avondeten en ze ging aan tafel.

Alleen zij en haar schoonzuster; de kinderen hadden vroeger gegeten.

Stil werd de maaltijd genuttigd; eigenlijk meer voor den schijn at men. -

Haar schoonzuster was zoo vreemd en toch vriendelijk, met iets gedempts over haar anders zoo vastberaden wezen. -

Opstaande, om goê-nacht te zeggen, liep ze op haren gast toe. -

‘Ottilia’, zei ze zacht, ‘je bent boos op me. - Het is niet mijn plan je te dwingen.’ -

‘Als ge het niet uit kunt houden dan zijt ge volkomen vrij; ge staat niet onder bewaking’. -

Zij - die als ‘Ottilia’ toegesproken werd, - ze stond al met de hand aan de knop van de deur, ze bleef staan en keek de spreekster aan met verwondering en wantrouwen.

Niets werd er meer geuit, alleen zagen zij elkander rustig aan; en deze twee veelzeggende blikken, die elkaar ontmoetten, zeiden méér dan vragen en antwoorden en lange verklaringen. -

‘Dat met Ejnar was geen dwang van me - Ik meende het goed.’ -

Weer was het de blondine, die het woord voerde.

‘Als men er zeven heeft, kan men er wel één afstaan.’

Dit laatste ging vergezeld van een fijn glimlachje, dat aan haar woorden dieper beteekenis scheen te geven, afstak tegen haar eenvoudig uiterlijk en daaraan verleende een glans van goedheid en verstand. -

‘Ik heb je onrecht gedaan,’ klonk het teruggehouden en half onwillig uit den mond der brunette.

‘Dat weet ik.’ -

In Ottilie's gelaat was eerst een uitvorschend vragen, overgaande in een verachtelijk zwijgen van meerderheid. - Wat ze had willen zeggen, was niet de moeite waard.

‘Goeden nacht,’ zei ze alleen, haar de hand reikend.

Haar schoonzuster nam die in de hare en haar ernstig aanziende zeî ze: ‘Ik geloof, dat iemand het leven héél zwaar kan zijn, zóó.... dat men zou willen sterven.... ook, zonder krankzinnig te zijn.’ -

Het lichtte even in de diepliggende oogen; het vijandige in de uitdrukking verslapte; het teruggehoudene in haar kreeg een glans van dankbaarheid.

Nu was ze vàn haar geweken de schande, als krankzinnig te worden beschouwd!

En die koude hand voelde een laatsten druk van een vol levenswarmte en kracht.

‘Handel naar eigen goedvinden - ik zal je altijd begrijpen - maar geef mijn kleinen vent een zoen en.... verschrik hem niet.’ -

Er werd een blik van vertrouwen gewisseld, - een deur werd dichtgedaan en zij - die sterven wilde - stond alleen in de gang. -

‘Zoen mijn kleinen vent, en verschrik hem niet,’ klonk het in gedachten na....

Hoe moèderlijk had haar stem getrild! Héél de teederheid eener moeder; ja, maar met nog iets ànders!....

Gewoon alles uit te pluizen, hechtte ze een bizondere beteekenis aan dien klank.... Daar was meer dan alleen teêrheid in geweest; het was moèd! -

Iets van dien avontuurlijken moed, die hoog spel speelt, overtuigd van zijn geluk en.... ook wint - iets aan haarzèlve verwant, alleen.... dat zij alles op één kaart gezet en verloren had! -

En, terwijl ze over dit alles nadacht, liep ze de slaapkamer in, waar de kleine jongen sliep.

Stil liep ze door de kamer, om hem niet te wekken, en op eenigen afstand van het raam zag ze naar buiten. -

Het maanlicht teekende de doorschijnende figuren der gordijnen in lichte schaduwen op den grond; terwijl de zware, donkere overgordijnen aan weerskanten het bleeke schemerlicht nog kouder en droomeriger deden schijnen; er lag iets spookachtigs over het geheel; een zachte rilling liep haar over den rug, alsof onzichtbare handen haar aanraakten en de haren te berge deden rijzen!....

Zou dit vrees zijn?.... Ja zèker. - Maar ze wist, dat ze die vàn zich zou zetten. - En ze stond daar langen tijd, totdat allen zich ter rust hadden begeven.

Toen wikkelde ze zich in haar perzische peignoir, zooals een bedelares zich in haar lompen hult; ontdeed zich van haar schoeisel, verwisselde dat voor een paar met bont gevoerde pantoffels, opdat men haar niet zou hooren loopen en trad langzaam op de deur toe. -

Nù was het tijd.... alles in huis was stil....

‘Tante!’.... hoorde ze een fluisterend stemmetje uit het bedje, toen ze voorbij sloop. -

Ze bleef even staan wachten; ze wist nauwelijks, of ze goed gehoord had.... ‘Neen, het was alleen haar verhitte verbeelding. -

Hij sliep immers - de kleine?’ -

Ze wilde verder gaan. -

‘Tante.... waàr gaat u heen?’ vroeg een bevend, schuw stemmetje.

‘Ben je bang?’ -

‘Ja, ik ben bang om alleen te wezen.’

‘Ik kom terug, blijf maar zoet stil liggen.’ -

[p. 418]

‘Komt u gauw terug?’....

‘Ja.’ -

Ze zag nog, hoe hij de deken over zijn hoofdje trok en.... ze ging stil heen. -

‘Men had immers gezegd: ze kon doen wat ze wilde! - Natuurlijk.... alleen om haar te kalmeeren!’....

‘Per slot van rekening werd ze misschien tòch bewaakt!.... Maar mogelijk gelukte 't haar, stil weg te sluipen.

In de gang was het donker, zóó donker, dat ze alles op den tast moest voelen, om nergens tegenaan te stooten; zoo sloop ze voort, soms de oogen sluitende, alsof dit haar gemakkelijker den weg deed vinden. -

Op de trap werd het lichter van uit het hooge venster, maar toen kwam ze in de donkere benedengang. - Geen enkel geluid vernam ze; alles scheen, uitgestorven.... als waarde ze door de leege vertrekken van een lang vergeten tijd!....

Eindelijk had ze de buitendeur bereikt, tastte rond en vond het slot.

‘Natuurlijk zal het gesloten zijn,’ dacht ze, maar neen.... bij het omdraaien gaf het slot mee en de zware deur draaide langzaam op zijn hengsels; ‘nù was ze vrij!’....

Toch bleef ze nocheven op den drempel toeven, terwijl ze de deur, zachtjes achter zich dicht doende, liet aanstaan.

Hare nu aan het duister gewende oogen openden zich voor het zilverwitte schijnsel, dat haar tegenstraalde en.... onwillekeurig hief zij ze op naar den stillen nachtelijken hemel, waar de maan in volheid prijkte en de aarde met haar geleenden glans verlichtte, aan ieder voorwerp vage omlijning en mystieken, bovenzinnelijken glans gevend. -

Een plechtige rust lag over alles uitgespreid en de hemel met zijn mat gesternte gaf een voorgevoel van een eeuwige Oneindigheid....

Het kwam haar voor, als had ze vele, vèle jaren diep onder de zware, donkere aarde gelegen, totdat ze vergeten was, dat zich daarboven zùlk een nacht van licht en schoonheid kon bevinden!

Gretig ademden haar longen de lucht in, door geen tochtje bewogen, afgekoeld door den nachtdauw, verzadigd van bloemen- en hooigeuren.

Haar oogen baadden zich in een gedempt licht, haar neusvleugels verwijdden zich en ze luisterde - met het scherp gehoor, dat de nacht schijnt te verleenen - naar alle geluiden, die ze kon onderscheiden; het scherpe sjirpen van de krekels; het eentonig slaan van een kwartel, en vèr weg in een moeras het droefgeestig gekwaak van kikkers. -

Maar geen spoor van menschenstem of menschenwerk; niets, dat herinnerde aan de machtige, vernietigende, vernielende beheerschers der aarde. -

Lèven was overal.... in de struiken en in 't gras.... het onbewuste, groeiende, zich geen rekenschap gevende leven, zonder gedachte.

Levenslust, levensgenot, levensstrijd.... Maar levensmoeheid?.... nèrgens! -

Onder àl die stemmen in den nacht was er niet één, die tegen de andere inkrijschte; ze riepen allen: ‘leven! leven! leven!’....

Geen woorden, geen gedachten konden dit alles weergeven; slechts een groot, machtig àllesomvattend gevoel doortintelde haar; de gezegende rust der grootsche natuur om haar heen legde zich als verkoelende balsem op haar afgetobt zieleleven....

Een beving om de bleeke lippen, alsof verstijfde spieren zich ontspanden, en een magere, dunne hand streek over een voorhoofd, vochtig van de nachtlucht. -

En weer klonk haar tegen:

‘Tante, ik ben bang, om alleen.... te wezen!....

Nu lag hij op die bovenkamer en luisterde naar haar voetstap, bang voor spoken, in 't donker-zijn en den boeman!....

Te vergeefs zou hij luisteren; eindelijk half anstig nog, inslapen en morgen vragen... dringend vragen naar iemand of iets... dat de ouderen met schaamte en schande zullen verzwijgen!...

Werktuigelijk en besluiteloos wendde zij zich om. -

Geluidloos sloot zij de deur en liep terug door donkere gangen en halfverlichte trappen tot aan de hoekkamer, om te zien, of hij sliep.

Daar knielde ze bij zijn bedje neer....

‘Ejnar, fluisterde ze zóó zacht en teer, dat het hem onmogelijk had kunnen wekken. -

Geen antwoord.... maar een paar zwakke, kleine armpjes vleiden zich om haar hals en een zachtharig kopje drukte zich tegen haar aan. -

De teruggehouden snikken braken met geweld los en ze voelde, hoe héél dat kleine lichaampje trilde van schreien.... zóó hulpeloos en wanhopig, dat het haar als een verwijt door de ziel sneed!....

‘Was zijn angst minder echt, minder aangrijpend dan die der volwassene?’ -

‘Gold het bij hem ook niet - evenals bij haar - levenlooze leegte der eenzaamheid; de alles-omvattende, zinnelooze leegte, die haar uit geheel haar bestaan, uit iedere gedachte aan de toekomst aanstaarde.’ -

‘Waren zij niet beiden verstootelingen.... zij en hij?’....

Het kleine zwakke ventje, niet bestand tegen het ruwe spel der broêrtjes en zusjes.... en zij.... geknakt door den eenigen

[p. 419]

stoot, dien het leven haar had toegevoegd! -

Hij bleèf zich aan haar vastklemmen, terwijl zij hem troostende, onsamenhangende woorden in het oor fluisterde en hem met de hand over zijn halsje streelde; ze voelde zijn ademhaling door het zacht wollen kleedje heen en voortdurend moest ze zijn tranen afdrogen met haar zakdoek. -

Wel werd haar arm erg vermoeid, maar nog altijd, ook toen ze aan de zwaarte van zijn hoofdje bemerkte, dat hij sliep, bleef ze in dezelfde houding, knielend bij zijn bed. - De lucht rondom haar was vervuld van zijn adem; de slaap gaf warmte aan zijn leden, en van uit zijn haar kwam een eigenaardige geur van gezondheid haar te gemoet. Ze drukte haar lippen op dit zachte haar, zonder hem wakker te maken. -

‘Een kind! - De toekomst.... Een groot mans levensdaad; misschien.... het wèl en wee van anderen?’....

‘Was het dàtgene, wat moeders gevoelen?’ -

Nooit had ze dit vroeger begrepen. Nooit.... vóórdat ze dit zoo rustig slapend kind in haar armen hield. -

Geheel de ijskorst om haar hart smolt weg; het brandde haar in borst en hoofd.... en toèn brak het los.... de stroom van zilte, verzachtend heete tranen; de smart kreeg lucht en de verstijfdheid der ziel was gebroken!....

Ze snikte, alsof haar 't hart zou breken.... en de kleine sliep maar door met geregelde ademhaling. - Het scheen haar, alsof ze slechts hèm in de wereld had!....

‘Slèchts hem! - Een wezen om lief te hebben, voor wien ze iets kon hopen, verwachten. -

Sinds voor haarzelve niets meer te hopen en verwachten overbleef.’ -

Ze stond op en nu schoten haar de woorden te binnen:

‘Als men er zeven heeft, kan men altijd wel één afstaan.’ -

‘Moest dit zóó opgevat worden?

Wèlk een geschenk! - welk een vorstelijk, keizerlijk geschenk!’....