De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

Geachte Redactrice.

Ik had nog altijd beloofd aan Mevrouw Alida v.d. Boogaard iets te schrijven over de Theosophie.

Dit onderwerp is juist in onzen tijd te meer actueel, doordat de oorlog van Rusland en Japan ons onwillekeurig in aanraking brengt met den godsdienst der Japanners.

Want niet te ontkennen valt de Oostersche tint der Theosophie.

Het groote verschil dan is gelegen in het Godsbegrip.

De Theosophie spreekt van esoterisch en edoterisch, wat volgens haar bij iederen godsdienst voorkomt, eene innerlijke en eene uiterlijke zijde.

In zekeren zin is dit laatste zoo, evenwel niet gelijk de Theosophie dit opvat.

Bij het Christendom denkt men aan eene geestelijke zijde, die geheel op zich zelf staat en niet met andere godsdiensten te maken heeft.

De Theosophie nu leert: de kern van alle godsdiensten, de esoterische zijde is bij allen precies

[p. 347]

gelijk, alleen de symbolen en de uitdrukking is verschillend.

De Theosophie is pantheïstisch, het Christendom gelooft aan een alomtegenwoordig, zelfbewust, persoonlijk en geestelijk wezen.

Wie een weinig nadenkt ziet al direkt 't groote onderscheid.

Prof. Chantepie drukte het zoo uit: volgens de Theosophie is God dood en 't gebed eene illusie.

Ze gelooft niet in zonde als schuld. Karma is de weg van zelfvolmaking, die toch niet wordt bereikt.

't Christendom leert schuldvergeving en verlossing door den goddelijken Middelaar.

Ja, nu zou ik nog kunnen uitwijden over Reïncarnatie, over Nirwana, over de Brahmanen, en allerlei godsdiensten van lager rang, maar dit alles is reeds door de uitgebreide lectuur zoo door en door bekend.

Christendom is volgens den Christen een godsdienst apart, 't is de godsdienst der Liefde, zooals Jezus dien door woord en daad leerde, en is machtig de andere godsdiensten te overwinnen. Intusschen men leze zelve en overtuige zich van de waarheid.

Hoogachtend

Uw dw. dr.

J.B.N.

P.S. Toch bij deze beschouwing denk ik, hoe we in de praktijk nog zoover zijn vanwaar we moeten zijn. Rusland en Japan bevechten elkaar als wilden en hier is althans niet te bespeuren: ‘'t den naaste liefhebben als zichzelf.’ Hieruit blijkt dan ook, hoe 't echte Christendom niet met 't officieele moet worden verward.

Merkwaardig is nog, hoe bij den Boeddhistischen godsdienst veel voorkomt, dat in 't Katholicisme wordt gevonden, n.l. kerken, kloosters, priesters, monniken, nonnen, ceremonieel. Van beide kanten is hierover geschreven, en 't valt moeilijk uit te maken of ze 't van elkaar hebben overgenomen, of dat 't geheel onafhankelijk van elkaar is ontstaan. Hieruit maak ik dan ook de gevolgtrekking, hoe ook bij 't Christendom deze zaken wel op prijs kunnen worden gesteld, doch dat zij als zijnde uiterlijk vertoon met het wezen der zaak niet te maken hebben.