De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Ingezonden stukken.
Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.

I.

'k Zie de gele bladren vallen,
Met den zomer is 't gedaan;
Maar de schijn der lieve zonne
Doet ons nog weldadig aan.

Met deze variant zeg ik het den dichter na. Hebben wij niet heerlijke herfstdagen beleefd, zoel en zacht, zonnig en verfrisschend? Welk een geleidelijke wisseling!

Mocht ieder menschen-getijde zóó zijn winter tegentreden!

Als de nacht, onder een hemel vol sterren over het aardrijk heenglijdend, jonge, teere vorst met zich voert - als zijne Koningin afstaat haar nevel-sluier, tot den laten morgen en het wolken-leger dien tot het zuiver-zonne-uur met zich voert.... hoe mild is dan de dag, hoe verkwikkend der zonne zachte schijn!

Dan glinsteren om ons heen, als goud, de door een zuchtje bewogen bladeren - dan tracht de ontbladerde kroon van jonge takken zich te verschuilen achter de altijd-groene sparren, als schaamt die zich over hare naaktheid.

Jaloersch, omdat zij niet de eenig-groene zijn, ritselen de bladervolle Aucuba's hun zang, om onze oplettendheid te vragen voor het grillige van hun gestippeld blad.

De hooge eik heeft ook een woord te zeggen: uit volle borst galmt hij zijn lied: ‘ben ik niet van de laatsten die wind en regen trotseeren?’ - ‘schenk mij uw aandacht,’ zoo vraagt hij.

Als grauwe wolken zich ontlasten en de rijzende morgen lauw en zoel de aarde kust, wijzen zij de hulp der zon af, die de treurmare wil overstemmen. Zij blijven meesteressen, wier vliegend gespeel aan ruischend-neerglijdende druppelen de voorkeur geeft. Zij zwaaien den scepter.... tot een stroom haar henendrijft naar verre gewesten en het hemelsch azuur doorschemert en zich baanbreekt in het luchtruim....

Dan juicht de Zon

dat zij herwon

en uit haar mond

klinkt vol haar lied:

‘Stille natuur in uw sierlijken tooi
Waarlijk, het Herfst-kleed staat u zoo mooi.’

Prachtig en vol beloften blijft de kleur in 's wereld's gaarden.

Plataan! wie vermag uwe kleur na te bootsen? Zilver-spar! wat werpt ge ons een doordringenden blik toe uit uw glimmende twijgen!

Uw helder groen, rijzige Coniferen, draagt de belofte dat ‘Hoop’ een versterkend levens-element blijft. Klimop, die langs den muur uw ranken hecht, - - uw blad blijft frisch en groen, dekkend het graf waarin onze laatste hoop rust.... naar wij meenden.

Gelijk de kleur der Hope zich ten allen tijde blijft voordoen aan ons oog, zoo zij ook het hart vervuld van den lieflijken steun, die in weemoedsdagen ons zoo van noode is.

Zooals hare tinten zich blijven schikken in de natuur, trots jaargetijden en jaren, zoo plooie zij zich in 's menschen hart in den wisselenden levens-stroom.

Dan.... levens-stormen, wachten wij u zonder vreeze; - regen-vlagen, beelden onzer droefheid, ontlast u, gij stemt tot zacht verglijden.

IJzige winter moge zijne blankheid op onze hoofden aanschuiven.... Immer-groen, gij blijft ons nabij, beeld van hoopvol

Nieuw leven!

October.

MOEKE II.

II. Aan den heer Naaktgeboren.

Naar aanleiding van het artikel ‘over Literatuur’, Holl. Lelie, van 21 Sept 1904.

‘De dagen van van Lennep en Walter Scott zijn geteld, ons publiek hunkert naar geestesvoedsel van ander allooi’.

[p. 282]

Zeer juist, we verlangen dan ook andere lectuur als ons ‘Over literatuur’ schenkt.

Bedoeld artikel zouden we gevoeglijk hebben kunnen doodzwijgen, zoo niet onze literatuur in een verkeerd daglicht ware gesteld en verdacht gemaakt.

De wijdloopige, niets-ter-zake-doende inleiding laten we voor wat ze is, doch wenschen te protesteeren tegen sommige uitdrukkingen en foutieve voorstellingen.

Heeft v.d. Goes een daadwerkelijk aandeel gehad van die beteekenis, om genoemd te worden als leider der Nieuwe-Gidsbeweging, en mag Henri Borel als zoodanig worden aangemerkt?

Is 't noodig zoo'n vraag voor werkelijk belangstellenden in onze letteren te stellen en te beantwoorden?

Dat zou immers een al te nuchtere arbeid zijn!

‘In 't begin was hun arbeid moeilijk te begrijpen, alles was verward en onsamenhangend. Zij hadden niet genoeg gestudeerd, alleen heel veel en onregelmatig gelezen.’

En is niet juist in dat begin de ‘Kleine Johannes’ van Fr. v. Eeden gekomen, en schonk ons Kloos niet zijn literaire opstellen, te vinden in ‘Veertien jaar literatuurgeschiedenis,’ en gaf van Deyssel niet vele zijner kritieken, waarop we trotsch gaan? En danken we niet aan hen Gorter's ‘Mei’ en ‘Ellen,’ een lied van de smart, en de gedichten ‘van kind tot God?’ Zou hier commentaar niet overbodig zijn?

‘In verwaten overmoed werd door deze jonge schrijvers zoo ongeveer alles afgekeurd, wat vroeger was geschreven,’ enz.

Onwillekeurig moeten we glimlachen bij de gedachte, of dit nu ernst is, en of we wel 1904 schrijven!

Krachtig hebben ze ongetwijfeld opruiming gehouden in de rommelkamer onzer destijds muffe literatuur, en scherp aangewezen wat onze literatuur behoefde.

Dat ze evenwel alles zouden hebben afgekeurd wat vroeger geschreven is, is op zijn zachtst genomen een schalksch onwaarheidje, waaraan de vergelijking van 't mosterdzaadje ten grondslag ligt.

Beets werd geacht om zijn ‘Camera obscura’ en of Vondel goed werd bevonden? och lees dan eens Verwey's ‘Inleiding tot Vondel.’

Of Potgieter geschat werd? - sla ‘Het Leven van Potgieter door Albert Verwey’ eens op.

‘Tegenwoordig is de kracht dezer jonge richting gebroken’.

Dit lezende, zou men denken, dat tijdschriften als ‘de XXe eeuw’, ‘de nieuwe Gids’ slechts in onze verbeelding bestonden. Nog immer wordt acht gegeven op de stem der eerste voorvechters voor onze literatuur en de waarde hunner beschouwingen erkend.

En is niet dáár het proza van ‘Ary Prins’ en ‘Jacob van Looy’ om ons uit den droom te helpen? En gaan van Deyssel, en van Eeden, en Verwey, en Kloos niet immer voort op den eenmaal ingeslagen weg en verschaffen zij ons nog niet menig uur van literair-genot?

En zijn daar niet de geestesvruchten van de Meester, en Henri Hartog en Boutens om deze bewering te ontzenuwen?

We zouden verder kunnen gaan naar meerdere hedendaagsche auteurs, en ons zou blijken, hoe allen zijn verwant aan de Nieuwe-Gidsers en deze richting in onze letterkunde nog geenszins ten doode is opgeschreven.

‘Over Literatuur’ schreet de heer Naaktgeboren en nu kunnen we hem ter lezing aanbevelen: ‘Over Literatuur’ van Is. Quérido. Mogelijk krijgt hij daardoor een nog ruimeren blik over onze literatuur.

B. VAN BREUGEL.

Heelsum, 2 Oct. 1904.