De Hollandsche Lelie. Jaargang 18

Hedendaagsche toestanden.

Namens ‘drie huismoeders’ schrijft mevrouw W.J. mij onder meer het onderstaand verzoek:

‘Wij, als moeders, echte Holl: huisvrouwen, vragen ons bezorgd wel eens af “Waar moet dat alles heen?” Niets schijnt de tegenwoordige dames, ieder is liefst immer dame, er toe te brengen om hunne kinderen te leiden en te verzorgen en op te voeden. Ieder dier dames verlangt zelfstandige dienstboden en juffrouwen! Wij nemen aan, dat er nog uitzonderingen zijn. Wij zelven (een viertal) zeggen met trots en voldoening, dat wij, evenmin als onze moeders het hadden, er kinderjuffrouwen of nurses op nahouden; wij verzorgen onze kleintjes zelve, en gaan te voet nooit per rijwiel uit! Maar zelfs in den burgerstand moeten er huishoudsters en kinderjuffrouwen wezen, en niet altijd worden juist daar de kinderjuffrouwen, soms van “beter komaf”, het aangenaamst behandeld.

Nu ook in den laatsten tijd zoo velen zich laten, of zelve noemen met titels die hun niet toekomen, bespraken wij zoo, of er niet eens een “stoot” aan kon gegeven worden, dat iedere getrouwde vrouw, of zij in een klein winkeltje of groot magazijn woont, als mevrouw wordt aangesproken, de vrouw van den aannemer, evengoed als de vrouw van den arbeider, want de grens is heusch moeilijk te vinden; en is het Madame ook niet bij onze vreemde naburen in gebruik?’

Hoe ik het vind, dat dames, en die daarvoor willen doorgaan, zich bij voorkeur bedienen van vreemden en gehuurde hulp, in plaats van zelf hun huishouding te doen, zelf hunne kinderen te verzorgen, zelf te naaien, te koken, wat dies meer zij, hoe ik het vind, dat ieder die een zieke in huis heeft zich gemakshalve van een pleegzuster voorziet, onder het schoonschijnend motto, dat dit voor de zieke beter zou zijn... hoe ik al deze genotzucht en zelfzucht, die zich bij de moderne vrouw op onrustbarende wijze ontwikkelt, vind... ik heb het reeds in menig artikel en menige correspondentie verteld, en ik heb er mij den vurigen haat mee op den hals gehaald van die schuldbewuste, kakelende, vergaderende, kunstdoende, en in vooruitstrevende vrouwenblaadjes pennende vrouwenbent, die het niet velen kan, dat er, uit hun midden-zelf, iemand is opgestaan, die óók schrijft, (en dus in hunne oogen van rechtswege een medestandster moest zijn), die den eerlijken moed heeft hun de waarheid te zeggen, namelijk dat zij de malle en beklagenswaardige uitzonderingen zijn, die, in plaats van dit in te zien, der gewone, met haar lot en haar leven tevreden vrouw het hoofd op hol trachten te brengen, door haar tegenzin in te boezemen tegen haar echtgenoote- en moederplichten...

Daar het intusschen geen kwaad kan steeds weer op hetzelfde gevaar met nadruk te blijven wijzen, wil ik gaarne nogmaals mijn instemming betuigen met het hierboven geschrevene. Het eene kwaad volgt uit het andere. Als Mevrouw voortdurend vergadert, Club-houdt, tentoonstellingen-afdraaft, en zich zelve amuseert met alle mogelijke pretjes en ‘nuttigheden’, dan volgt daaruit, dat zij kinderjuffrouwen etc. moet aanstellen om haar verwaarloosd huishouden waar te nemen, en haar kinderen op te voeden(?). Maar er volgt ook uit, dat dit alles veel geld kost, en, waar dit niet voorhanden is, wordt er dus beknibbeld op de loonen, op de slaapgelegenheden, op het eten, in een woord op alles en nog wat, betreffende de bedienden; want, nietwaar, ‘Men moet de zuinigheid toch ergens in vinden’. - En als dan die bedienden - die toch reeds uit den aard der zaak al niet veel sympathie voelen voor dergelijke uithuizige mevrouwen, wier lasten op hunne schouders worden geschoven, - natuurlijk zoo spoedig mogelijk een anderen dienst zoeken, of wel achter den rug om van meneer en mevrouw zichzelf schadeloos stellen, dan heet het, onder jammergeroep en hemelend oogvertrekken, ‘Dat er tegenwoordig geen goede dienstboden meer zijn,’ enz. enz.

Een huisvrouw, die aanspraak erop maakt

[p. 150]

goed bediend te worden, moet voor alles zelve een goed voorbeeld geven, door zelf haar gezin en huishouden na te gaan, en door verstand te hebben van, en belang te stellen in het werk der ondergeschikten. En een moeder, die wil dat hare kinderen bij noodzakelijke afwezigheden met liefde zullen worden verzorgd door dienstboden of juffrouwen, bewijze aan dezen in haar eigen handel en wandel, dat zijzelve-óók hare kinderen lief heeft, niet in mooie woorden, op vergaderingen en als er visite is, maar metterdaad, door thuis te blijven als zij haar noodig hebben, door hen op te passen in ziekte, (in plaats van op reis te gaan en mama en zuster daarmee te belasten), enz. enz.

Niemand sneller, dan onze dagelijksche omgeving, kan ons leeren kennen hoe we in waarheid zijn, en wat we meenen en nietmeenen van onze mooie praatjes. En als sommige vergaderende en mooi-pratende mevrouwen daarom wisten hoeveel gerechte minachting hun eigen kinderjuffrouwen en meiden voor hen hebben, dan zouden zij zich misschien minder verwonderen over de slechte behandeling van hun huishouden en huisgezin, waarover zij voortdurend klagen en jammeren.

Wat nu de in het hierboven-aangehaalde schrijven bedoelde ‘stoot’ betreft, ten opzichte van het iedere getrouwde vrouw ‘Mevrouw’ noemen, ik heb reeds onlangs in de Lelie als mijn meening uitgesproken, dat Mevrouw m.i. de meest aanbevelenswaardige titel is voor elke getrouwde vrouw. Niemand behoeft om ‘standsverschil’ redenen terug te deinzen voor dit plan. Want in Frankrijk, waar iedereen die gehuwd is Madame wordt genoemd, heerscht desniettemin het standsverschil nog steeds in even ruime mate als bij ons. Toen ik in Schotland was, heette onze werkvrouw Mrs. Zoo en zoo, en tot geruststelling van aan stands-verschil-hechtende lezers kan ik verzekeren, dat de in den handel-rijkgeworden mevrouwen, die zij de deur moest opendoen, en die natuurlijk óók heetten Mrs. Zoo en zoo, hemelhoog op haar neerzagen, en even genadig uit de hoogte tegen haar deden, als wanneer ze op z'n hollandsch gezegd hadden: ‘Vrouw’ Zoo en Zoo.

Mijn correspondenten hebben volkomen gelijk wanneer zij beweren, dat de grens tegenwoordig niet valt te trekken wáár het mevrouwschap begint en het juffrouwschap ophoudt, in zake getrouwde vrouwen. Geld is de eenige maatstaf geworden. Wie een zeker aantal duiten heeft, die klimt een sport hooger op den maatschappelijken ladder; en wie nog meer heeft klimt nog hooger; en wie millioenen bezit wordt geadeld, en hoffäbig verklaard, en mag zijn beenen steken onder de tafel van Koningen en Keizers. (En wie de respectieve papa's en mama's waren van sommige dezer ‘aanzienlijke’ menschen moet men liever niet vragen; nog minder zich erin verdiepen hoe deze papa's het geld verdienden, in welk obscuur zaakje wellicht, of in wat voor dubbelzinnig ondernemingtje misschien.) - Omgekeerd zakken vele menschen - vooral vrouwen - uit hun oorspronkelijken stand naar beneden, ook alweer uit geldgebrek. Weduwen van dominees, dokters, ambtenaren, officieren, beginnen in negen van tien gevallen zaakjes, pensions, enz. enz., die, als zij niet tot bloei geraken, hun verderen finantieelen ondergang voltooien. Dan worden zij in de plaats hunner inwoning, waar hun vroegere stand niet meer bekend is, tot juffrouw gedegradeerd, en, als hunne dochters geen bijzonder-voordeelige huwelijken doen, dan blijven deze in denzelfden kring naar beneden dalen. - Daarom lijkt het mij onzin, in onzen hedendaagschen tijd, waarin zooveel genivelleerd wordt, te blijven vasthouden op dat ééne punt aan de ouderwetsche deftigheid van een lang vervlogen tijd, toen alles deftiger en degelijker was. - Laat elke getrouwdevrouw een Mevrouw zijn, en laten mijnentwege al de ongetrouwde ‘vrije’-juffers, die zoo graag getrouwd willen schijnen, dat ze zich mevrouw noemen, dat goedkoope pleziertje erbij hebben. Als ik-zelve maar vrij blijf in dat opzicht, en niet aan hunne zotternij behoef mee te doen, waarom zou ik hun dat schijntje van een man-hebben of gehad-hebben, dan niet van ganscher harte gunnen! Als 't hun gelukkig maakt!

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

P S. In aansluiting met dit hoofdartikel is het niet ondienstig te zeggen, dat ik, naar aanleiding van mijn corr: met Aman (zie Lelie van 17 Augustus l.l.), een brief ontving van een dame, die in deze correspondentie een zijdelingschen aanval zag tegen het nut van het kookboek Manden. Zij schrijft dat zij - zeer onervaren zijnde - toch heusch heel veel nut heeft gehad van dat kookboek, etc. Ik betwijfel dit geenszins, en ik vind het ook heel gelukkig, dat er voor onervaren huisvrouwen dergelijke hulpmiddelen bestaan;

[p. 151]

maar het feit-zelf dat een meisje geen verstand heeft van koken, als zij trouwt, en dus aangewezen is op een kookboek-alléén, dat feit is verkeerd en te betreuren. Mijn correspondente-zelve geeft mij dit ook trouwens volkomen toe. Wanneer er bijzondere omstandigheden zijn, waardoor een meisje onervaren in huiselijke bezigheden trouwt, dan is dit jammer, maar natuurlijk buiten háár schuld. Maar niet dáártegen protesteerde ik in mijn corresp: aan Aman; maar tegen het hedendaagsch verderfelijk beweren, dat het onnoodig is iets af te weten van koken, huishouden-doen, enz., omdat die bezigheden immers zoo laag bij den grond zijn dat ze door de meiden-alléén kunnen worden verricht. Een mijner kennissen b.v. trouwde zonder eenige huishoudelijke kennis van wat-ook, - en antwoordde toen men haar vroeg waarom zij niet eerst eenige lessen op kook- of huishoudschool nam, daar zij den ganschen dag daartoe den tijd had: ‘Ik trouw immers een rijken man, dus dan kan ik wel een bekwame keukenmeid huren, en is het niet noodig, dat ik-zelve iets uitvoer van dien aard.’ - Dit is een illustratie van het door mij bedoelde in de corresp: aan Aman. Zulk een ‘huisvrouw’ wordt in 9 van 10 gevallen bedrogen, geeft veel geld uit, en wordt slecht bediend! - Als men echter nu eenmaal van niets afweet, dan is zonder twijfel het kookboek Manden een zeer aanbevelenswaardige hulp....