Die historie vanden vromen ridder parijs ende van die schone vienna des dolphijns dochtere

¶ Hoe dat den schilt vanden cristale ende den rosen crans parijse gegeuen werdt als den ghenen diet best ghedaen hadde

[fol. a6r]

ALs die feeste gedaen was so wert desen twee ridders metter witter wapenen groote ere ende lof gegeuen Ende parijs wart ghebracht opt scauot daer vienne was ende die langde hem daer den cristalen schilt ende den bloemen crans die sy in haer handen ghehouden hadde Ende na dien so schieden paris ende eduwaert sijn gheselle van daer so sy heimelicsten consten. ende ghingen hem weder ontwapenen daer sy hem te voren ghewapent hadden. Alle die baenreheren ende ridderen die daer waeren hadden ghenoech te segghen vander vromicheyt ende ridderschape vanden twee ridders metter witter wapenen. also dat die dolphijn ende dander grote heeren groot verlanghen hadden die te syene ende te weten wie sy waren. mer sy waren so heymelyken van daer ghescheiden dat niemant van hem en wiste noch waerwert dat sy henen waren

ELck vertrack hier na wederomme tsynen lande waert. ende en konsten niet vergheten der feesten die hem die dolphijn aenghedaen hadde. noch der vroemheit van dien twe ridderen metten witten. noch oick die ouerdraghende schoonheit van vienne Binnen der spraken van desen so gerees gheschil tusschen der baenreheeren ende ridderschape van vrancrijck ende van enghelant. want daer waren der enige die beminden shertoghen dochter van normandien Ende andere hadden kennisse van des conincs suster van engelant. ende seiden datse vele schoonder was dan vienne des dolphijns dochter van viennois. Andere die seyden contrarie als dat vienne vele schoonder was ende haer te bouen ghinc in schoonheden ende allen dinghen. Des dolphijns naeme ende lof was te meerder om der feesten willen om deswille dat die so wel vergaen was ende den ridderen soe ghename gheweest hadde Vienne die dachte altijt wiet geweest mocht hebben die ghene die den prijs so properlic behaelt hadde, ende seyde tot ysabeele harer ioncfrouwen Bi mynder trouwen soete suster die ghene die hier den schilt van cristale ende mynen crans ghehaelt heeft: dat is gheweest die ghene die alle nachts quam singhen ende spelen voer onse camer. want myn hertte tuyghet mi Bi mijnder trouwen suster het is een volmaect ridder wijs in alle syn dinghen ende van groter werden. waeromme ick segge v voerwair dat ic op hem gheset hebbe alle mijn herte. myn sinnen, mijn liefde ende wille. ende nemmermeer en sal ic ghenoechte nemen tot dat ic weet voirwaer wie hi is noch en sal connen gespreken van enigen dinghen die mi bat selen mogen vermaken. Ende begonst doen daerom te suchten ende te clagen. want tot hier en waest hair niet ter herten ghegaen. maer parijs en wiste hier niet af. ende hi hielt syn minne heimelicken in sijnre herte sonder die te doruen tontdecken. wair bi hi sijn leuen leyde in grooter droefheyt. hy was altijt int gheselscap des bisschoppen van

[fol. a6v]

sinte laureys: ende en geliet hem niet yewerts nae Heere iacob die vader uan parijs die de feeste ghesien hadde en wist niet dat sijn daer gheweest was. des hy met allen droeuich was. ende seide, sone ic ben bedroeft dat ghi niet meer so blijde en sijt als ghi pleecht te wesen. Ghy pleecht die wapene ende ridderscap te hanteeren ende eere te behalen. nv sydi alsoe verselt met desen duuelschen bisschop dat ghij synt noyt uwes selfs en waert. ic beducht my dat hi van v yet geestelicx maken sal. ick en weet oft ghi yemande mysdaen oft mysseyt moecht hebben, dat v daer toe berueren mach. Ic bidde v myn lieue sone dat ghij doch niet en wilt verliesen uwen name ende lof die ghi in uwer ioncheit vercregen hebt gehadt Dit aenhorende parijs en antwoirde niet een woerdeken sijnen vader maer bleef in grooten ghepeynse van vienne ende beleyde dat so heymeliken dats nyemant ghewaer en wart

NV seyt die hystorie ghelijc ghi gehoort hebt dat omme deser drien ioncfrouwen wille groot gescil was tusschen die baenre heren bouen ghescreuen. want des grauen sone van vlaendren was seer ghestoort op die broeders van breuues. ende hadden onderlinge malckanderen seer geslaghen soe datmens niet ghepaysen en conste. want elc van hem hielt sijn vrouwe die scoonste sijnde Soe geboerde dat op een tijt hem opsetteden v ridders. die welcke seyden hoe sy bereet waren te proeuen ende een geuecht daerom aen te nemen. dat florije des hertogen dochter van normandien die scoonste ioncfrouwe vander werelt was. mettien setten hem daer op noch v ander die welcke seiden dat constancie sconincx suster van engelant noch vele scoonder was Ende na dien stonden dair op noch v ander ridders die hielden ende sustineerden die scoone vienne des dolphins dochter ende also dat dit gescille quam voer die kennisse des conincs van vrancrijc. die welke seide dat hier af van desen gebueren mochte een groot quaet. ende dattet een sorchlic dinc was alsdusdanighe gescille onder der baenreheren Ende geboot hen hier omdat sy voer hem comen souden hi soudtse beslichten van haren ghescille. also dat elc van hem te vreden wesen soude Dit was hen allen wel te wille ende quamen voer den coninc. ende dair gecomen sijnde ordineerde die coninc terstont een steecspel ter liefden van desen drien ioncfrouwen Ende geboot dat sy alle quamen bereet ende toeghemaect om te steken van harnasch ende paerde den achtsten dach der maent van septembri binnen der stadt van paris ende dat die ghene diet beste dade ende vromelicst hem in dat bewijsde. die al dair die eere behalen soude voer hem ende voer die ioncfrouwe daer hi voer twistende ware Mettien geboot die coninc den vaders van desen drien ioncfrouwen dat sij wouden comen tot der feesten ende dat elc met hem brachte ter liefden van desen drien ioncfrouwen enige properlike presenten die de gene winnen mochten die hem vromelicste inde wapen hebben soude in teyken van victorien. Hierom zo seynde die coninc van engelant ten vorsten

[fol. b1r]

ter liefden van constancie sijnre suster een schoon gulden croone al vol perlen ende costelicx ghesteynsts, die zeer costelick was Die hertoghe van normandyen seynde ter lieften van florijen zynder dochtere eenen seer schonen vranckerijcschen hoet, oeck vol costelijcs ghesteynsts van menegherley varwen dye zeer schoone ende rijckelijcken was Ende die dolfijn seynde ter liefden van viennen sijnre dochteren eenen costelicken halsbant omwracht oec met costelijcken gesteynte. die oeck eenen costelijcken schat weerdich was, den welcken hem gesonden hadde die grauinne van vlaenderen die sijn vrouwe was. Dese drie iuwelen warden ghepresenteert oft ghegeuen den coninc van vrancrijck. Die ridders die peysden hoe sij hem frisschelijcsten toemaken mochten tegens dien dach. want voerwaer in vrancrijcke en was noyt so grooten edelheyt vergadert geweest van baenreheeren ende ridderen, alst op dien dach was Dair waren alle die meeste princen ende baenreheren van vranckerijck van engelant ende van normandien ende elck van hem gaf hem dair toe. om te onderstane ende te houdenne tghene dat si ghesproken hadden. Die baenreheeren maecten haer levereyen ende deuysen daermense by soude moghen onderkennen. Ende den roep ghinc onder tvolc wt wanen ende vermoeden genoech int heymelicken dat constancye die eere van dyer feesten hebben soude. om dieswillen datter so vele vrome ridderen hem toemaecten om hair schoonheit te sustineren. Parijs die te viennen int stadt was ende van deser feesten wel wiste soe beriet hi hem met eduwaert synen gheselle weder dat hi daer oec wesen woude oft niet Eduwaert riet hem daer te gane maer dattet bedectelic ware want sprac hi eest dat v god gracie gheeft te hebbene die eere van dier feesten v sal der meerder eere af comen Ende gaet ghi daer blijcbaerlic ende dat ghi bekent sijt vanden dolphijn ende den anderen heeren. soe en selens sijt niet achten om dyes willen dat ghi niet en sijt van so grooter afcoemste als dandere sijn. waeromme al hadde vienne die eere doer v. ten soude als niet gheacht wesen Mer gecrijcht sij die eere doer eenen ridder die onbekent is soe sel haer dat te meer aen gheuen in haer hertte te hemwaerts. die dat doer haer ghedaen heeft Aldus gaetter opt heymelicste dat ghij cont. want ick hope eest dat ghijer gaet dat ghij die eere met v vueren sult. Ende en wildijer niet syn. so sal icker dan lieuer selue voer v reysen. eer ick viennen alsoe laten soude. ende sal mijn vtertste best doen Parijs die liet hem ghesegghen, ende sy maecten hem oeck toe opt rijckelijcste dat sij consten Die coninck dede grote prouisye van spysen ende van allen anderen dinghen des men behoeuen mochte. ende dede voert bereeden die plaetse daermen die ternoye houden soude. ende dede dair ront omme maken vele scauotten oft stellingen dair die vrouwen ende ioncfrouwen opstaen souden om den welcke die ternoye gesciede maer sy en quamen niet Also dat die coninc in die stede van dien dede maken drye

[fol. b1v]

zeer costelicke banieren Die ierste was wit ende daer stont inne gescreuen met gulden letteren. Vienne myns heren dochter heer godeuaerts dalenson dolfyn van viennois Die tweeste baniere was root ende daer stont in met gulden letteren Constancie des conincx suster van enghelant Die derde banier was oic root. ende daer stont inne oec met gulden letteren. flourye des hertogen dochter van normandien Ende dede tvolc vanden ternoye also trecken in drie partijen. ende in elcke eene dede hi vueren een van desen banieren. Ende doe geboet die coninc dat sy na malkanderen horen souden Vele lieden die waeren daer die van ouer twee daghen daer te voren opte scauotten haer plaetsen begrepen hadden, om die groote menichte wille vanden volcke dat daer was

ALs die vierde dach van septembri quam ende die heeren hem toeghemaect ende bereet hadden so vonden sy hem te parijs in alsulken ghetale datmen noyt zynder in vrancrijck alsulcken menichte van edelen vergadert en sach. want daer van allen sijden tvolc aenghecomen was. die sommighe om die wapenen te hantierene. ende die sommighe om de feeste te siene Des mergens ten ghenaemden dage dede die coninck de drie iuweelen inde banieren stellen die vanden perlen ende gesteente seer scoon blinckeden Ende als elc bereet ter banen quam ginc de coninc op sijn stellinge. ende sprac in luder stemmen dattet elc hooren mochte aldus Ghi ridders ende baenreheren die hier versaemt sijt om faite van wapenen te doen. gaet elck onder sinen standaert vander vrouwen die hi vueren wille. ende haer scoonheit maniteren Ende wi gebieden dat dit velt oft dese bane sij minnentlic ende heusschelic gelijc v toebehoirt Niet te min wi willen wel dat elckerman sijn wapenen ende ridderschape pleghe doer die ioncfrouwe die hij sustineert. Ende die gene diet velt winnen sal. sal hebben den prijs ende die eer vander feesten. ende die ioncfrou sal gepresen sijn die scoonste vander werelt. ende sal hebben die eere van die van engelant van vrancrijc ende van normandyen Ende willen dat hier tegens nyemant tegen en segge opte peyne ende verboerte van sijnen liue. voert meer seide hi ghi siet hier een scoon croone die de coninginne van vrancrijck ghesonden heeft te dien eynde datmense gheue den vader van dier ioncfrouwen die de eere vanden velde ende vanden steeckspele hebben sal Ende die riddere die den prijs vanden steecken hebben sal, sal hebben alle drie die banieren metten iuweelen daer inne staende . Ende gheboot dat die baniere van normandien ierst haren monstre doen soude. Dair na de baniere van constancie. ende dan dair na de baniere van viennen Het waer te vele langhe te vertellen die namen vanden heeren ende ridderen die daer vergadert waren. want daer wasser vele gecomen wt spaengien ende wt arragon om te proeuen haer macht ende haer personen Item onder die baniere van normandien waren als vanden principaelsten die hier na volgen te weten inden eersten ian des greuen sone van vlaenderen. Philippus van beyeren neue vanden edelen coninck van

[fol. b2r]

vrancrijc. Eduwaert des hertoghen sone van bourgondien. Ian des greuen sone van Araneiat Galaxus des mercgreuen brueder van saluce Godeuaert hertoghe van picaerdien. ende hem volchden vele meer ander ghewapende Daer na quaem die baniere van constance den welcken verselden ian shertoghen sone van breuuez. Gastomont de gastre bruedere vanden greue van foys. Anthonis alegie des hertoghen sone van carues. Larer shertoghen neue van bourgoigne Die gepresen ian van brabant Salomon dalenson brueder des greuen vander mercke. ende hem volchden oec vele ander baenreheeren ende ridderen Ende dair na quam die bannier vander scoonder viennen. die verselden Huge shertogen sone van bourboen Eduwairt des conincx sone van engelant. willem des hertogen sone van barrij Anthonis shertogen sone van prouencen. paris heer iacobs sone van viennen. Dormande van montferant des mercgrauen sone Trois shertoghen sone van carues Ian perilleur hertoghe van normandien. ende na dien quamen vele meer ander heeren ende ridderen wel ghewapent ende opgheseten Ende als den monstre gedaen was so keerde elcke banier wederom in haer plaetse Dair waest een genoechte tansiene alle die heren ende ridderen also wel gewapent ende opgeseten Die dolphyn ende heer iacob waren gecomen om die feeste taensiene