De historie vanden vier heemskinderen

Regelnummers proza verbergen

[p. 252]

[p. 253]

Dat XXV capittel. Hoe die vier Heemskinderen coninc Karel Beyert presenteerde ende ghavent hem ende hoet dye coninck liet verdrincken, ende hoe Reynout een heremijt wert.

1Als dat tractaet vander soenen gesloten was tusschen coninc 2Karel ende Reinout met sijn broeders, quamen si vanden castele 3hant bi hant, ende Beyert wert voer hem geleit tot voer den 4coninc. Ende deden een voetval voer den coninc seer oetmoede-5lic. Ende die coninck deedse opstaen ende ontfincse in gracien, 6daer menich edel man blide om was ende sonderlinge vrou Aye, 7hoer alre moeder. Dit gedaen wesende, heeft Reynout Beyaert 8genomen ende heeftet den coninc ghegheven, seggende: ‘Heer 9coninc, doeter u gelieven mede.’

10Als die coninc Beyert hadde, volquam hi sijn belofte, want hij 11dede hem twe molensteenen binden an den hals ende leiden op 12die brugge vander Oyse ende werpen in die riviere. Beyert sanck 13met die molenstenen so alst eerst in geworpen was, om die swaer-14heit vander steenen, mer terstont quamt boven ende began te 15swemmen. Mettien sach Reinout om ende sacht swemmen. Bey-16ert versach Reinout ende doen verhieft sinen voet ende sloech soe 17crachtelick tegen de molenstenen dat si beide braken, ende swam 18te lande. Ende so drae alst te lande quam, liept na sinen here Rei-19nout. Als Karel dat sach, seide hi tot Reynout: ‘Reinout, geeft mi 20Beyert weder, of ic sal u doen vangen.’ Reinout, dit horende van-21den coninc, gaf hy Beyert den coninc weder. Doe dede die co-22ninck Beyaert binden an elcke voet een molensteen ende an den 23hals twe ende lietet so werpen in die riviere. Noch quam Beyert 24boven ende versach sinen meester ende brac die molenstenen 25ende liep tot sinen meester. Adelaert, dit siende, liep tot Beyert 26ende custet voer sinen muyl. Die coninc, die siende, verwonder-27det seer die crachte van sulcken paert. Doe seide die coninc: ‘Rei-28nout, ten si dat ghi my Beyert weder geeft, ic sal u doen vangen 29ende hanghen te Montefaucoen an die galghe.’ Doe seide Ade-30laert: ‘Vermaledijt moetstu zijn, Reynout, geefstu den coninc 31Beyert weder.’ Reinout seide weder: ‘Swijch, broeder. Sal ic om

[p. 254]

32een ors des conincs toerne hebben? Neen ic waerlic, broeder, also 33helpe mi God.’ Doe seide Adelaert: ‘O Beiaert, hoe valschen here 34hebdi gedient. Met valschen loen wordi geloent.’ Reinout heeft³⁴ 35Beyert weder gevangen ende den coninc ghegeven, seggende: 36‘Heer coninc, dat is die derde reise dat icken u gelevert heb. Ende 37ist dat u dit ors nu ontgaet, ic en vanges u niet weder, want het 38gaet mijnre herten veel te na.’ Die coninc ontfinct ors ende seide: 39‘Reinout, gi en moet niet omsien, want so lange als tors u siet, so 40en soudet niet moghen verdrencken.’ Doe most Reinout voer de 41heren sweren dat hi niet omsien en soude na Beiert. Doe dede die 42coninc Beiaert an elcke voet binden twe groote molenstenen ende 43an den hals twee ende soe werpen in die riviere. Doe most dat ors 44te gronde sincken overmits die swaerheit der stenen. Een wijle 45dair na quamt weder boven ende stac thoeft omhoge, neyende⁴⁵ 46nae sinen here oft een mensche geweest hadde de na sinen lieven 47vrient gescreit hadde. Als dit neyen Reynout hoerde ende niet om 48en dorste sien, ginc hem so na der herten dat hij in onmacht viel. 49Beyert neech sinen here metten hoefde, neyde seer na sinen here. 50Als Ridsaert dit sach, hadde hi in sijn herte groot verdriet ende 51hem jammerdet seer, ende dye ander broeders hadden oeck gro-52ten rou mede om tors, dat si sinen here so getrouwe sagen. Ten 53lesten sanc dat ors in die gront ende verdranc.⁵³

54Reynout, die lange in onmacht gelegen had, bequam ende 55stont op, versuchtende seer onsachtelic, ende swoer bi Gode dat 56hi nemmermeer op paert riden en soude oft sporen spannen oft 57swaert gorden ende dochte in hem selven, hi woude heremijt 58worden ende trecken in een wilt bosch. Doe dochte hi weder, hi 59woude eerst thuys trecken te Montalbaen ende begaven sijn kin-⁵⁹60der eerst, dat elc wiste, of hi te manne quaem, wat hi hebben⁶⁰ 61soude. Aldus nam Reinout an den coninc oerlof ende zijn broe-

34 Met valschen... geloent: Stank voor dank krijg je

45 neyende: hinnikend

53 in die gront: naar de bodem

59 begaven: begiftigen

60 of hi te manne quaem: als hij volwassen zou zijn

[p. 255]

62ders, ende ginc te voet na huys tot Montalbaen. Ende sijn broe-63ders scheyden met droefheit van hem ende bleven bi den coninc.

64Ende als Reinout te Montalbaen quam, ontfincken sijn vrou 65blidelic ende sijn kinder ende hieten vriendelic welcoem. Doe sei-66de de vrou: ‘Reinout, wair is Beiert ende u broeders?’ Reinout sei-67de: ‘Mijn broeders sijn bi den coninc gebleven ende die coninc 68heeft Beyert gedoot.’ Als die vrouwe dit hoirde, veranderde hair 69verwe ende viel in onmacht, ende Reinout hiefse vander aerden 70ende droechse in een camer ende custese an haren mont. Die vrou-71we quam tot haer selven ende was so droevich dat haer die tranen 72uuten ogen liepen. Reynout seyde: ‘Vrouwe, sijt te vreden, want 73doe wi van hier reden, versach ons die coninc ende vervolchde 74ons starckelic ende brac sijn here op ende beleide ons in Ardanen, 75ende vraechde mi of ict casteel tegen hem houden woude oft strij-76den. Doe seyde ic neen, ende onder des quam mijn moeder, die 77tractaet vanden soene maecte op condicien als dat ick den coninc 78Beyert geven soude, twelc ic gaerne dede. Aldus vercregen wij 79gracie vanden coninc ende terstont dede die coninc Beyert ver-80drencken.’ Die vrouwe antwoerde: ‘Here, het is mi leet dat wi 81Beiert quijt sijn, mer des conincs toerne was ons te swaer. Wi en 82mochten hem ende sijn magen niet wederstaen.’ Reinout seide: 83‘Vrouwe, het is waer.’ Ende Reinout riep zijn kinder voir hem 84ende versach elc na dat hem goet docht.

85Als hi dit gedaen had, ontboet hi heimelic een snijer ende dede⁸⁵ 86heimelijc een cappe maken totten voeten lanck, ende als die cap⁸⁶ 87gemaect was, ginc hi op een nacht heymelic van Montalbaen doer 88dorpen ende steden, so lange dat hi in vreemde landen quam, 89daer hem niemant en kende.

90Als Reynout aldus gaende was, ghemoete hem een heremijt die 91in xv jaren nye mensche ghesien en hadde, twelck hem verwon-92derde ende seide: ‘Help God, waen coemstu, mensce, dattu hier 93geraecste? Ende wie bistu ende wat begeerstu?’ Reinout seide tot-

85 snijer: kleermaker

86 cappe: pij

[p. 256]

94ten heremijt: ‘Heer, ic ben die droevichste man die van moeder 95geboren is, want ic en hebmi in xx jaren nye verblijden moghen 96sint dat ic des conincs soen van Vrancrijc sloech, ghehieten Lode-97wijc. Nu soude ic gaerne biechten ende penitencie ontfangen van 98mijn sonden, want si mi seer berouwen.’ Die heremijt seide: ‘Lie-99ve vrient, ic hoer wel dat gi Gode qualic gedient hebt ende veel 100sonden binnen uwen leven gedaen. Mer wildi die sonden laten 101ende niet meer doen, so valt over u knien ende bidt Gode oetmoe-102delic dat hi u gracie verlene, dat gi u leven tot een salich eynde 103brengen moecht. Ende wilt mi uwe sonden met oetmoediger her-104ten belyen die ghi van uwen kintschen dagen gedaen hebt.’ Rei-105nout seide dat hijt gaerne dede ende beliede daer sijn sonden met 106berou sijns herten. Ende als hijse al geseit had, sprac die heremijt: 107‘Vrient, uwe sonden sijn groot, mer wildi doen dat ic u rade, uwes 108sal goeden raet worden ende u sonden sullen vergeven worden, 109daer ghi lange in gheweest hebt.’ Reynout seide: ‘Ja ic, here, ic 110wilt gaerne doen dat gi mi hiet.’ Doe seyde de heremijt: ‘So moet 111gi hier bliven in dese woestijn ende eten spijse gelijc een beeste.’¹¹¹ 112Reynout seide: ‘Ic doet gairne, al waert meer.’

113Aldus bleeft Reinout in de woestijn drie jaer ende dede dat 114hem de heremijt bevolen hadde ende leerde vanden heremite 115menich schoon ghebet ende dede sware penitencie ende castijde 116sijn lichaem so dat hi seer cranc wert van licham. Aldus ghinc 117Reynout met pinen tot den heremijt ende claechde hem sijn ver-¹¹⁷118driet, seggende: ‘Here, ic blive doot van coude ende hongher, 119want mijn cleeder sijn al stucken. Ic en mach mijn lichaem niet 120langer bedecken.’ Als dit die heremijt hoerde, hadde hi mede-121liden mit hem ende seide: ‘Lieve vrient, troest u ende hoept op 122Gode: hi sal u versien.’ Als Reinout anders geen troest vanden¹²² 123heremijt en hoerde, screyde hi seer ende seide: ‘O God, moet ic nu 124inden woude sterven van coude ende honger?’ Die heremijt, 125medeliden hebbende mit Reynout, dede sijn gebet tot Onsen

111 woestijn: wildernis

117 met pinen: in ellendige toestand

122 u versien: voor je zorgen

[p. 257]

126Heere. Doe hoerde die heremijt een stemme, gesent van Gode, 127die hem seyde dat hi sijn geselle bevelen soude dat hi sonder toe-128ven trecken soude totten Heylighen Lande ende vechten tegen de 129heiden. Als die heremijt dit hoirde, was hi blide ende riep Rei-130nout, sijn geselle, tot hem, seggende: ‘Lieve vrient, mi is geboden 131van Gode dat ic u bevelen soude dat gi sonder toeven trecken 132soudt overzee ten Heiligen Lande ende helpen de kersten, dat si¹³²aant. 133dat lant wederwinnen ende onder der kersten ghelove brenghen. 134Wanttet lange gheleden is dattet die kersten verloren overmits 135haer sonden.’ Doe seide Reinout: ‘Lieve here, het is meer dan drie 136jaer geleden, eer ic in die woestenye quam, dat ic swoer ende 137eenen groten eedt dede dat ic nemmermeer op paert riden en 138soude of sporen spannen of swaert op mijn sijde te gorden. Ende 139ist sake dat ic desen eedt brake, dat waer quaet.’ Die heremijt 140seide tot Reinout: ‘Lieve vrient, sijt God gehoersaem.’ Reinout 141seide totten heremijt: ‘In Gods naem so moet dat wesen: wat God 142belieft, wil ic gaerne doen ende ic bid u, lieve here, dat gi Gode 143voer mi wilt bidden.’ Die heremijt seide dat hijt gaerne dede. 144Ende aldus nam Reynout oerlof an den heremijt ende scheide van 145hem mit wenenden ogen.

146Als Reinout vanden heremijt ghescheiden was, ginc hi met 147groter naersticheit ende vlijte so lange dat hy quam opten derden 148dach bi een pijnboem die groot ende schoen was ende hem 149dochte dat hi daer wel op rusten soude, want hem die nacht be-¹⁴⁹150liep. Doen ginc hi plocken ende lesen wortelen ende cruyt sulc als¹⁵⁰ 151hi daer vandt, ende hi quam voert bi een schoon fonteyn die seer 152claer was. Dair sat hi neder ende at vant selfde dat hi geploct had 153ende dranc water daer toe uuter fonteyne. Als hi dit gedaen had, 154ginc hi weder ten bome ende clam daer op ende sette hem te rus-155ten totten daghe. Ende alst began te dagen, clam Reinout weder

132 dat si dat lant wederwinnen: zie Aantekeningen

149 hem die nacht beliep: de nacht viel plotseling in

150 lesen: verzamelen

[p. 258]

156vanden boem ende coes den wech die nae Hongerien lach ende 157ginc so lange dat hi quam te Braes, dair Sinte Jorijs leit. Daer¹⁵⁷aant. 158vandt hi scepinge ende voer int lant van Slavonien. Aldus voer 159Reinout met groter begeerten tot dat hi quam in die haven van 160Triple.¹⁶⁰

157 te Braes, dair Sinte Jorijs leit: zie Aantekeningen

160 Triple: Tripoli

[p. 260]