De historie vanden vier heemskinderen

Regelnummers proza verbergen

[p. 39]

Dat VI capittel. Hoe dat die grave Aymijn zijn kinder ridders maecte ende hoe hi zijn joncsten soen Reinout Volbeiert gaf ende dede hem dat beriden, dat veel heren ende joncfrouwen aensaghen.

1Als Aymijn in de sale was gecomen, dede hi spreiden een groen¹aant. 2laken van side ende liet sijn kinder voer hem comen. Ende Rid-3saert quam eerst. Men brochtem twe vergulden sporen de coste-4lic waren. Die spiemen an zyn voeten ende Aymyn gorde hem dat⁴ 5swaert ende deden knielen ende sloech hem inden hals, seg-6ghende: ‘Staet op, Ridsaert. Weest cloec ende vroem ende helpt 7dat bloet wreken dat God voer ons anden cruce storte. Ic hebbe⁷aant. 8hier voertijts seer overdadich geweest. Dat berouwet mi nu seer.⁸ 9Aldus weest een goet ridder ende huesch in woerden ende in⁹ 10wercken. Ic en geve u erve noch lant, gi en sultet metter hant sel-¹⁰11ver winnen met u wel snidende swairt op de heiden, ende ic sel u 12geven sulcke goeden als myn vader mi gegeven heeft: wat goet ic 13heb, en darfmen mi niet vergonnen, want ict metten swairde ge-¹³14wonnen heb op de Turcken, Gods vianden, ende wes gi daer op¹⁴ 15moget winnen, moet u God te goede geven. Mer gi moet met mi 16te hove eer dat gi op heidenis vaert.’ Doe liet Aymyn comen den¹⁶ 17degen Adelaert. Hi brocht een swaert an zijn hals, zyn sporen¹⁷ 18waren hem gespannen, die costelic waren ende goet. Aymijn 19gorde hem tswaert ende sloech hem inden hals, seggende: ‘Peynst 20om Gode diemen inden hals sloech ende dat minlijc was verdra-²⁰aant.21gende vanden joden om onse verlossinge. Ic segge u voer, tot rid-²¹

1 dede hi spreiden... hals: zie Aantekeningen

4 spiemen: deed men

7 dat God voer ons... storte: zie Aantekeningen

8 overdadich: overmoedig

9 huesch: wellevend

10 erve: erfgoed; gi en sultet: of je moet het

13 en darfmen mi niet vergonnen: mag niemand mij misgunnen

14 wes gi... winnen: wat je op hen kunt veroveren

16 eer dat... vaert: voordat je naar het land van de heidenen vertrekt

17 degen: held

20 Gode diemen... sloech: zie Aantekeningen

21 voer: van tevoren

[p. 40]

22derscap hoert vele, diese eerlic dragen sel. Ic en geve u tijtlic goet,²² 23burge noch castelen, gi en wintse met u vromicheit op de heiden 24ende Turcken. Gi moet mede te hove met mi eer gi vaert op heide-25nis.’ Dair na maecte Aymijn Wridsaert ridder ende seide hem al 26tgeen dat hi dander kinder geseit had. Dat gedaen wesende, liet hi 27Reinout comen, die hoverdich was ende stout. Sijn sporen waren²⁷ 28hem gespannen. Ende hi was so lanc, doe hem Aymijn inden hals 29soude slaen, dat hi op een banc staen moste. Dat gedaen, seide 30Aymijn: ‘Reinout, stant op, ridder goet, ende hebt die moet vanaant. 31een espentijn, want hi draecht carbonckel in sinen hoirnen, den³¹ 32seghe of vechtinge en verliest hi nemmermeer. Ic geve u allene, 33Reinout, Pierlepont, Montagut ende Valkenstene. Gi en selt niet 34laten sonder enich vermiden of toeven, gi sult altijt op de Turcken 35ende heiden vechten.’

36Doe brochtmen dair vier scone orssen, die goet waren ende 37genoechlic int scouwen. Dat beste van vieren gafmen Reinout, 38dat hi daer op te hove soude riden, want het was een voet hoger 39dan de ander drie. Doe Reynout dat ors sach, dochtet hem veel te 40clein. Hi verhief zijn vuyst ende sloech dat ors dair mede tusschen 41sijn oren dattet voer hem ter aerden viel. Hi seide: ‘Vader, dit is 42een crancke ghift, want dit ors is mi vele te cranc ende te licht.’⁴² 43Doe de edel vrou Aye dit ansach, verwondert hair ende seide: 44‘Ghi soutse alle dootslaen die men u voerbrochte.’ Des balch hem⁴⁴ 45Aymijn ende seide met toernigen moede: ‘Swiget, mijn vrouwe, 46vandien woerden. Laet Reinout minen soen proeven sijn cracht 47ende macht. Ic segge u voirwair, ic woude datmen hem hondert 48voirbrocht ende hise al doot sloege.’ Doen brochtmen hem uuter 49stal noch een ors, dat hoger was dan dat ander. Dat sloech hi oec 50metter vuist doot. Dair na brochtmen hem dat derde, dat seer

22 diese eerlic dragen sel: als iemand daar op eervolle wijze gestalte aan wil geven

27 hoverdich: fier

31 espentijn: eenhoorn; zie Aantekeningen

42 crancke: armzalige; vele... licht: veel te zwak en onbeduidend

44 Des balch hem Aymijn: Aymijn werd boos

[p. 41]

51groot was, ende daer spranc die stoute Reinout op ende spranc 52dat ors de lenden in stucken dattet corts sterf. Als Aymijn dat 53sach, was hi blide ende seide: ‘Sone Reinout, en weest niet droe-54vich. Ic weet u een paert ende hiet Beiaert, dat heeft die cracht 55van ix orssen. Ende staet in een starcke toren; dair en darf nie-56mant biden orsse comen overmits sijn quaetheit. Dese Volbeiert⁵⁶ 57is van een dromedrarius gecomen. Het is so snel van lopen, al 58wairt dat een sparwer eerst uut zijnre muten quame ende so⁵⁸ 59neder vloge dat die geen de op Beyaert sate hem reiken mochte, hi⁵⁹ 60soude die sparwer sijn vederen corten al vliegende.’ Doe Reinout⁶⁰ 61sijn vader dat ors dus hoirde prisen, seide hi al lachende: ‘Vader, 62dat waer wel mijn paert.’ Doe sprac de edele grave Aymyn tot sijn 63soen: ‘Reinout, doet u wapen an u lichaem, dat rade ic u voir-⁶³64wair, want het is soe vreselic, ten laet hem niemant genaken, ende⁶⁴ 65hevet een vreselic gebijt, want het bijt stenen ghelic ander orssen 66hoy biten.’ Doe sprac Reinout de onvervairde: ‘Sal ic mi wapenen 67tegen een paert? Het waer scande wiet hoerde of sage, heren of 68joncfrouwen.’ Doe sprac Aymijn: ‘Sone, ic rade u dat gi u wa-69pent, want tors is groot, fel ende starc.’ Als Reinout die woerden 70hoirde van sijn vader, wapende hi hem in zijn volle hernas of hi 71ten stride gaen soude ende nam in sijn hant een stoc van een vame⁷¹ 72lanc ende ginc daer tors was. Hem volgede veel ridders ende 73joncfrouwen om taensien hoet mit Reinout vergaen soude. Sijn 74vader ende moeder volgeden mede. Somwijlen lagen de ridders 75ende joncfrouwen opten muer, want si grote begeerte hadden te 76sien wat aventuere datter geschien sal. Doe hiet Aymijn datmen 77de stal ontslote ende seide tot Reinout: ‘Soen, dwinct dat orsse, ic 78salt di noch geven.’

79Mit dien dat Aymijn de woerden tot Reynout sprac, trat hi in 80die stal. Als hi in was, sloetmen de doere toe. Doe sach Reinout

56 quaetheit: kwaadaardigheid

58 muten: kooi

59 neder: laag

60 sijn vederen corten: kortwieken

63 wapen: wapenrusting

64 ten laet... genaken: het laat niemand in zijn buurt komen

71 vame: vadem

[p. 42]

81dat ors voer hem staen. Dat ors sloech Reynout met een voet, dair 82hi stont, voer sijn hoeft dat hi al verdoeft viel ter aerden, ende 83lach lange eer hi bequam. Vrou Aye, dit siende, riep met groter 84haesten ende wranc haer handen, seggende: ‘Eylacen, mijn kint is 85doot!’ Doe sprac de edele grave Aymyn: ‘Soene, dwinct het ors. Ic 86gevet di, want icx niemant bet en gan dan u.’ Die edele vrou Aye⁸⁶ 87riep seer jammerlic: ‘Aylacen, hi is doot! Siet wair hi leit!’ Aymijn 88sprac: ‘Swijcht vrou, is hi van minen bloede ende heb ic hem ge-89wonnen, gi en dort niet twifelen hi en sals wel genesen.’ Onder⁸⁹ 90des bequam Reynout ende scaemde hem dat hi daer lach. Hi he-91vet sinen stoc verheven ende meende Beyaert dair mede ter neder 92te slaen, des hem Beyaert benam ende nam Reinout in sinen mont⁹² 93biden halsberch, de hi scoirde, ende werp Reynout voer hem 94inder crebben. Reinout sloech weder op Beyaert ende Beiaert 95werp Reinout op de aerde. Had Reynout van scanden mogen 96doen, hi hadde uuten stalle gelopen. Doe nam Reinout Beyaert 97biden hals ende hieltet manlic ende sloeget ros mit vuysten. Aldus⁹⁷ 98wrastelende vocht hi lange tegen Beyaert. Als nu boven als nu⁹⁸ 99onder vechtende, creech hi hem den breidel inden mont ende⁹⁹ 100sprancker op mit twe scarpe sporen. Doe deedmen de staldore 101wide open. Ende elc de vloech op hoechten om te sien den loep 102ende sprongen van Volbeyert. Als Reinout met Beiaert quam opt¹⁰² 103rume, gaf hi hem die sporen ende den toem ende satter op of hijer¹⁰³ 104uut gewassen hadde geweest. Beiert was groet, starc ende snel 105ende droech Reinout over twe wide graften mit één spronc; elc¹⁰⁵ 106graft was wel xl voet wijt. Aldus reet Reinout een lange stont¹⁰⁶ 107wech ende weder, dat hi mode was. Ende dat ros Beiert was seer¹⁰⁷ 108besweet ende bloede vanden spoerslagen die hem Reynout gege-

86 bet en gan: meer gun

89 gi en dort... genesen: dan hoef je er niet aan te twijfelen of hij zal het wel redden

92 des hem Beyaert benam: wat Beyaert hem belette

97 hieltet manlic: hield hem dapper vast

98 wrastelende: worstelend

99 breidel: teugel

102 opt rume: waar hij de ruimte had

103 of hijer... geweest: alsof hij één geheel met hem vormde

105 graften: grachten

106 stont: tijd

107 mode: moe

[p. 43]

109ven had. Doe bete Reynout die dege vanden orsse ende dwoecht¹⁰⁹ 110vanden bloede. Die vrouwen ende joncfrouwen quamen vander 111muer om Beiert te sien. Doe sprac de coene wigant: ‘Dit ors en¹¹¹ 112gave ic om geen goet.’ Beiaert stont voir hem ende beefde ende 113leide zyn voeten te samen ende neech Reinout toe. Ende hi wen-114nede dat ors datter een kint mocht om gaen spelen sonder mis-115doen. Het was pickswart, manen ende al datter aen was. Voren 116wast wide ende seer breet over de hoepen. Reynout deder toe ma-117ken een costelic gereide, als toem, voerbuych ende couvertuerde¹¹⁷ 118ende een costelick sadel met vier siden daregaerden die seer ghe-¹¹⁸119noechlijc waren om sien.

109 bete: steeg; dwoecht vanden bloede: veegde het bloed van hem af

111 wigant: held

117 voerbuych ende couvertuerde: borstriem en zadelkleed

118 daregaerden: buikriemen

[p. 44]