Hielientie Daytie. Saramaccaanse vertellingen

[p. 13]

‘A Libi Basu Muye’

‘Hielientie’.

‘Daytie’

‘We da U bi de’

‘Ma na U ku de’

Er was een moeder die met haar dochter ver in het bos woonde. De dochter heette ‘A Libi Basu Muye’. Zij was de mooiste jonge vrouw in het dorp. Iedereen bewonderde haar mooie ogen, mooie benen, haar mooi haar, haar mooi......... alles aan A Libi Basu Muye was mooi. In alle dorpen in het bos werd er over haar schoonheid gesproken.

Op een dag zei A Libi Basoe Muye aan haar moeder: ‘moeder, ik heb al te lang bij u gewoond. Ik wil nu wel met een man trouwen. Zou u mij kunnen helpen om een man te vinden?’

‘Oh, ja zeker, graag zelfs’, antwoordde moeder met een stralend gezicht.

Moeder liet haar vriendinnen roepen. Ze zei: ‘mijn dochter A Libi Basu Muye, de mooiste jonge vrouw van alle dorpen, wil trouwen.’

‘Ooh’, zeiden haar vriendinnen, ‘met wie dan?’

‘Daarmee moeten jullie mij helpen’, zei de moeder.

‘Hoe kunnen wij dan helpen?’, vroegen de vriendinnen verbaasd.

‘Wel, door alle sterke, moedige en knappe jonge mannen te laten weten dat de mooiste vrouw ooit, wil trouwen’.

‘Goed’, zeiden de vriendinnen aan de moeder, ‘wij zullen je helpen’.

De vriendinnen gingen op weg en vertelden het aan een ieder die het maar horen wilde. Alle mannen in het dorp kregen het nieuws te horen. ‘A Libi Basu Muye wil trouwen, A Libi Basu Muye wil trouwen’. Het werd overal luidop gezegd of gefluisterd. In de huizen, in de dorpen, in de bossen, overal.

Ook de dieren kregen het nieuws te horen: bubu (tijgers), fisi (vissen), fou (vogels, pakia (pakira's), bofo (buffels), lapë kököni (konijnen) enz, enz. De mannen die verliefd waren op A Libi Basu Muye stonden vroeg op. Een ieder dacht: ik zal de eerste zijn. Zij zal heel blij zijn dat ik met haar wil trouwen. Als ik heel vroeg ga, dan trouwt zij zeker met mij. Veel dieren in het bos waren ook verliefd op haar. Ook zij wilden hun geluk beproeven.

[p. 14]

Die morgen stond A Libi Basu Muye vroeg op. Zij ging baden met Malembe lembe, een plant waarvan zij de bladeren in het water zette. Hierdoor rook het water erg lekker. En omdat zij met dat water was gebaad, kon je al van een afstand de heerlijke geur ruiken die zij verspreidde. Na het bad, trok ze haar mooiste pangi aan. Ze had met haar moeder afgesproken dat die de mannen zou ontvangen. Daarna moest haar moeder haar in de kamer komen vragen of zij met die man wilde trouwen. Zo gezegd, zo gedaan.

De zon was nog niet aan de hemel te zien toen de eerste man aanklopte: ‘Kökökökö’

‘Ja, ja’, antwoordde moeder met en fijne stem, ‘komt u maar door’.

Het was Deiki. Deiki was een sterke jongeman die heel hard werkte. A Libi Basu Muye, die in de kamer zat, keek door een gaatje. Oh nee, dacht ze hmmmm hmmm, nee, nee, nee, nee, Niet voor mij, te lelijk. Toen moeder haar kwam vragen, zei ze: ‘nee moeder, hem wil ik niet’. Dit ging een hele tijd door.

Soms konden de mannen horen hoe zij hen uitschold. De één te mager, de ander te kort, de één te dom en ga zo maar door.

En zo ging het drie dagen door, totdat alle jongemannen van de dorpen aan de beurt waren geweest. A Libi Basu Muye vond niemand goed genoeg om mee te trouwen.

Zelfs de dieren kwamen aan de beurt: Tukunai(Toekoenari), Kwata Kwata, Paaka, Ganian (oso fowroe), noem maar op. Ook de dieren kregen hun deel van beledigingen. De ogen van Toekoenai waren te groot. Ganian sprak te luid. Kwata Kwata was een zwakke, grote bobo enz. Niemand was goed genoeg.

Diep in het bos hoorde Aboma de hele geschiedenis rond het huwelijk van A Libi Basu Muye. Hij wilde het ook proberen. Hij dacht goed na. A Libi Basu Muye was heel mooi. Misschien willde zij iemand die ook mooi is.

Dus toverde Aboma zich om tot een heel, heel knappe jongeman en ging op pad.

Hij werd verwelkomd door moeder. Toen A Libie Basoe Muye hem zag en zijn stem hoorde, begon ze te bonken op de deur. Moeder stond snel op om te gaan kijken wat er aan de hand was.

‘Wat is er?’, vroeg ze geschrokken

‘Hij is het moeder, hij is het; ik moet hem hebben’, zei A Libi Basu Muye opgewonden.

‘Eindelijk’, zei moeder, ‘he, he, ik ben zo blij’. Het nieuws werd aan Aboma verteld en ook hij was blij. Toen de andere gegadigden hoorden van de keus van A Libi Basu Muye waren zij erg jaloers. Op haar huwelijksfeest

[p. 15]

waren er heel weinig gasten, maar dat deerde niet want zij was heel blij met haar keus.

Aboma zei aan A Libi Basu Muye: ‘Wij zullen bij je moeder inwonen. Ik moet vroeg naar mijn werk en ik wil niet dat jij alleen thuis blijft’.

‘Goed’, zei A Libi Basu Muye die maar al te graag instemde met alle voorstellen van haar nieuwbakken man.

‘Luister goed naar mij, mijn mooie vrouw. Ik moet vóór zonsopgang opstaan. Je mag nooit vergeten om mij op tijd wakker te maken. Als jij mij niet op tijd wakker maakt, zal ik jou moeten doden’.

Wat zijn vrouw niet wist, was dat het moment waarop hij na zonsopgang wakker werd, hij in een Aboma zou veranderen en haar dan zou opeten.

Zo maakte zij hem elke morgen voor zonsopgang wakker.

Op een ochtend werd zij pas wakker toen de zon al hoog aan de hemel was. Angstig keek zij naast zich. Haar man sliep nog, maar ze zag dat hij veranderd was in een aboma. Snel stond zij op en vluchtte het bos in.

Zij rende zo hard als zij kon totdat zij bij een dorp was aangekomen. Zij vertelde wat haar was overkomen.

‘Snel’, zei een oude man. ‘Hier heb ik wat koren. Ik zal alles pellen en aan de kippen geven. Ren zo hard als je benen je kunnen dragen. De kippen zullen de koren blijven eten. Zodra je de kippen Konkoliako hoort roepen, moet je weten dat jouw man achter je aankomt’. A Libi Basu Muye vluchtte het bos in. Het enige wat je hoorde was haar ademhaling: ‘heh, heh, heh heh’, en haar voetstappen: ‘kita kita, kita kita’. De bladeren sloegen haar in haar gezicht, maar ze rende moedig verder. Plotseling hoorde zij: ‘Konkoliako’. Ze kreeg kippevel over haar hele lichaam, zo bang was ze. Ze wist immers wat dit betekende. Toen zag ze dat ze weer in een dorp terecht was gekomen. Hier ontmoette zij weer een oude man. Weer vertelde zij wat haar was overkomen. Ook deze oude man zei: ‘Snel, hier heb ik wat koren. Ik zal alles pellen en aan de kippen geven. Ren zo hard als je benen je kunnen dragen. De kippen zullen de koren blijven eten.

Zodra je de kippen Konkoliako hoort roepen, moet je weten dat jouw man achter je aankomt’.

A Libi Basu Muye rende verder. Zij hoorde nu de kippen heel duidelijk Konkoliako, roepen. Toen hoorde zij nog een keer Konkoliako. Zij wist dat haar man haar zou inhalen.

Wacht even, wat hoorde zij daar. Ja dat waren bomen die vielen.

[p. 16]

‘A Libi Basu Muye’

[p. 17]

De Aboma rende met een grote snelheid en sloeg bomen om. Ook de wind begon te ruisen: Whooo, whoooo.

Oh, wat was ze bang. Ze begon te huilen. Ze zag iets voor haar glinsteren maar wist niet wat dat was. Het leek het einde van het bos. Waar moest ze naar toe vroeg zij zich in paniek af. Het was de rivier die ze zag. Bij de rivier aangekomen, kon ze nu duidelijk horen hoe Aboma de bomen uit de grond rukte en alles wat hem in de weg stond verpletterde om haar te pakken te krijgen.

Wanhopig keek ze om zich heen.

‘Hepima wolo, waarmee moest zij de river oversteken?’

Kwe, kwe, kwe, kwe, kwe kwe, kwe, kwe, hoorde zij

God zij dank, dat is Kwata Kwata, die boven de rivier rondcirkelde. Hij zou haar oversteken.

Zij riep heel luid: ‘Kwata Kwata pasa mie wata’. (Kwata Kwata breng mij naar de overkant)

Maar Kwata Kwata antwoordde: ‘Bunu manoe I kë tan tei’.(Je zag in hem een goede man, wel blijf bij hem).

Intussen kwam Aboma steeds dichterbij.

Wanhopig bedelde A Libi Basu Muye: ‘Kwata kwata pasa mi wata’.

Maar Kwata kwata antwoordde: ‘Bunu manoe I kë tan tei’.

Hij kon zich nog heugen dat zij hem uitlachte en zei dat hij zwak was. Nu wilde zij dat bobo en zwakke kwatta kwatta haar redde, nee, nee.

A Libi Basu Muye begon nu luidop te huilen:

Aboma was nu zo dicht bij. Hij slingerde zijn lichaam om haar heen om haar te wurgen. Met haar laatste kracht schreeuwde zij: ‘Kwata kwata pasi mi wata’.

Kwata Kwata kreeg medelijden met haar en vloog snel naar beneden en greep haar met zijn snavel. Hij bracht haar veilig naar de overkant.

Zij was zo blij dat zij hem huilend bedankte en zich verontschuldigde voor haar slecht gedrag. Ook bond ze haar zakdoek om zijn nek. Daarom heeft de Kwata Kwata tot de dag van vandaag een zakdoek om zijn nek.