Colloquium Neerlandicum 10 (1988)

Handelingen Tiende Colloquium Neerlandicum. Colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten

[p. 211]

[Vrije markt]

Pasklaar, lees- en luisterteksten voor onderwijs van het Nederlands als vreemde of tweede taal op een tussenniveau
B.L.A. de Boer en S.C.J. Nanning

Onderwerp van onze bijdrage is een (proef-)pakket lees- en luistermateriaal dat onder bovenstaande titel is samengesteld door een werkgroep van zes toegepast taalkundigen en neerlandici, die allemaal op de een of andere manier verbonden zijn aan het Instituut voor Toegepaste Taalkunde aan de Rijksuniversiteit te Groningen.

Hieronder besteden we na een korte introductie, aandacht aan enkele uitgangspunten die zijn gehanteerd bij de samenstelling van Pasklaar en aan de manier waarop die uitgangspunten in het materiaal terug te vinden zijn. Vervolgens doen we verslag van de eerste reacties op Pasklaar uit het onderwijsveld en geven we aan hoe we die reacties verwerken in een tweede nummer van Pasklaar^*

* Dit tweede nummer van Pasklaar is eind 1988 verschenen.

1. Introductie

Pasklaar is bedoeld voor gevorderde leerders van het Nederlands als vreemde of tweede taal en wil tegemoet komen aan een behoefte aan bruikbaar lees- en luistermateriaal voor deze groep. Meer in het bijzonder wordt de doelgroep van Pasklaar gevormd door leerders voor wie authentiek materiaal - uit kranten, tijdschriften en van de radio - nog net iets te moeilijk is.

Het Pasklaar (proef-)pakket bestaat uit een geluidscassette met een viertal luisterteksten en een reader waarin, behalve een vijftal leesteksten, ook de uitgeschreven tekst van het luistermateriaal en een korte inleiding op het pakket als geheel is opgenomen.

[p. 212]

2. Uitgangspunten

Een centrale gedachte achter de samenstelling van Pasklaar is dat veel en adequaat taalaanbod (input) van groot belang is voor taalverwerving.

Het taalverwervingsproces kan worden gestimuleerd door het lezen en beluisteren van tekstaanbod, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan:

-	inhoudelijke aansluiting bij de interesses van de taalverwervers;
-	authenticiteit (het taalaanbod moet een ‘natuurlijk’ karakter hebben);
-	functionaliteit;
-	begrijpelijkheid;
-	uitdaging (het taalaanbod moet leerzaam zijn voor de taalverwerver, bij voorbeeld doordat er woorden en zinnen in voorkomen die de taalverwerver zelf nog niet hanteert) en
-	variatie.

Geprobeerd is dan ook in Pasklaar een verzameling gevarieerd en natuurlijk taalaanbod bijeen te brengen.

De basis van het pakket wordt gevormd door authentieke teksten uit kranten, tijdschriften en van de radio over heel uiteenlopende onderwerpen: Fietsendieven in de Randstad, Samenwonen of trouwen, de Oosterscheldedam, enzovoort. Deze teksten zijn herschreven tot een eenvoudiger versie waarbij het authentieke karakter, dat wil zeggen de oorspronkelijke structuur en de oorspronkelijke toon van het betoog, zo min mogelijk is aangetast. Daarbij werd aangesloten bij de gedachten van Widdowson (1978): de herschreven versies vormen als het ware een ‘simple account’ en een opstapje naar de authentieke versie.

Pasklaar biedt verschillende mogelijkheden, zowel voor gebruik in een groep, als voor zelfstudie. Doordat van elke tekst de authentieke én een herschreven versie voorhanden is, kan bij voorbeeld gedifferentieerd worden in die zin dat cursisten van eenzelfde groep de versie aangeboden krijgen die het beste aansluit bij hun niveau. Van belang is daarbij dat de verschillende versies in essentie zoveel overeenkomsten vertonen dat een en ander gezamenlijk kan worden verwerkt en nabesproken.

Verder zijn de teksten mede geselecteerd op grond van het criterium dat ze de lezer of luisteraar een beeld moeten geven van Nederland en Nederlanders. Dat betekent dat met Pasklaar behalve aan taalverwerving in zekere zin ook aan ‘Landeskunde’ kan worden gewerkt.

De teksten in Pasklaar zijn nadrukkelijk niet bedoeld om woord voor woord in alle details doorgeploegd te worden. Het is de bedoeling dat ze door de cursisten worden gelezen en beluisterd

[p. 213]

op een manier die zoveel mogelijk overeenkomt met de manier waarop normaal gesproken krantenartikelen worden gelezen en radioprogramma's worden beluisterd.

3. Reacties en toekomstplannen

Het Pasklaar (proef-)pakket is met een lijst vragen omtrent de bruikbaarheid ervan voorgelegd aan vijftig docenten Nederlands als vreemde of tweede taal. De reacties die inmiddels ontvangen zijn betreffen met name de lengte van de teksten, de moeilijkheidsgraad en het ontbreken van (grammatica-)oefeningen bij de teksten. Ten aanzien van elk punt bespreken we hier kort de reacties en de manier waarop die worden verwerkt in een tweede nummer van Pasklaar.

- Lengte

De teksten in het proefpakket variëren in lengte van één pagina tot vijfeneenhalve pagina; de langere teksten worden over het algemeen door de docenten als té lang beoordeeld.

In het tweede nummer van Pasklaar zullen daarom meer kortere teksten worden opgenomen.

- Moeilijkheidsgraad

Niet alle teksten in het proefpakket hebben dezelfde moeilijkheidsgraad. Over het algemeen worden de eenvoudigere teksten door de docenten als bruikbaar beoordeeld en de moeilijkere teksten als té moeilijk.

Ook op dit punt zal bijstelling plaatsvinden. Bovendien zal tegemoet gekomen worden aan de behoefte aan een indicatie van de moeilijkheidsgraad. Bij de teksten van het tweede nummer van Pasklaar zal aangegeven worden in hoeverre ze niet-frequente woorden bevatten, dat wil zeggen woorden die niet in het Basiswoordenboek Nederlands staan.

- Grammatica-oefeningen

In Pasklaar ontbreken (grammatica-)oefeningen omdat, zoals hiervoor al is aangegeven, de teksten vooral bedoeld zijn om ‘gewoon’ gelezen en beluisterd te worden. Het gaat erom dat cursisten greep leren krijgen op de inhoud en de rode draad van een tekst. Naar onze mening zouden bijgevoegde grammatica-oefeningen die bedoeling van de teksten te veel versluieren. Immers, grammatica-oefeningen richten de aandacht op de taalvorm en op details.

[p. 214]

Bibliografie

	BIE, M. DE e.a. PASKLAAR, lees en luisterteksten voor onderwijs van het Nederlands als vreemde of tweede taal op een tussenniveau. ITT Groningen, 1988.
	KLEIJN, P. DE en E. Nieuwborg. Basiswoordenboek Nederlands. Leuven 1983.
	WIDDOWSON, H.G. Teaching language as communication. Oxford 1978.