De Gulden Passer. Jaargang 53

[p. 360]

Op bezoek bij dr Lebeer
door August Taevernier
(Gent)

Het gebeurde in 1942, toen stonden wij nog middenin het schokkend oorlogsgeweld. Toentertijd had Dr Lebeer zijn ‘Prentencabinet’ op de verdieping van het complex waarin de Koninklijke bibliotheek en het Museum voor Schone Kunsten ondergebracht waren.

Als Voorzitter van een oud-studenten vereniging had ik te zorgen voor geestesontspanning bij de leden, geen gemakkelijke job onder het wereldgebeuren van die tijd en dan nog wel te Brussel. Mijn hobby, gravures verzamelen, zou mij in die sombere dagen behulpzaam zijn, die bracht mij dichter bij Dr Lebeer.

Ik kende hem van vroeger, ik wist hoezeer hij begaan is met de graveerkunst, hoe vriendelijk, hoe hartversterkend en leerrijk zijn ontmoeting steeds was en ik besloot ertoe mits zijn toestemming, voor de leden een vergadering te beleggen op het Prentencabinet waar hij zou handelen over de prentkunst in het algemeen.

Het Prentencabinet dat was zo ongeveer voor ons een grot van Ali-Baba: die statige marmeren trap in die hoge hall van het Museum met bovenaan die mysterieuze eiken deur met de bel voor de bezoekers. Wie kon daar wel huizen, wat kon daar wel opgeborgen liggen achter die gesloten deur in dat geheimzinnig lokaal? Allemaal prikkelende vragen voor nieuwsgierige bezoekers bij een eerste contact. Het was avond... voor ons stond de deur open en daar in een gedempt licht wachtte de vriendelijke professor ons op. Tafels en stoelen waren langs de wand opgesteld in de ruime met

[p. 361]

blauwe gordijnen afgeschermde leeszaal, alles stond klaar om ons te ontvangen. Zonder professoraal gedoe, gemoedelijk, eenvoudig en minzaam zou de geleerde conservator ons onderhouden over de prentkunst. In een sobere zeer bevattelijke taal, aan de hand van een uitgelezen materiaal wist hij het gezelschap in te wijden in de geheimen van de graveerkunst. Eerst ging het over het instrumentarium van de graveur, dan over de plaat en de zuren, vervolgens kwam het papier aan de beurt: wat daar allemaal bij te pas kwam en hoeveel kennis daarin besloten lag voor neofieten! Nu wist iedereen een Japan van een Chinapapier of van een Holland te onderscheiden en kon iedereen zich vergewissen van het verschil tussen handgeschept of gespoten papier. Vervolgens kwamen de watermerken aan de beurt, die zijn voor het papier wat ijkstempels zijn voor zilver. Maar waar de wetenschapsman en de kunstkenner het best naar boven kwam dat was bij de demonstratie aan de hand van enkele gravures uit de verzameling van het prentencabinet en waar hij handelde over de litho, de ets, de droge naald, de houtsnede en al de verschillende technieken van de prentkunst: een uitgestrekt exploratieveld waar zijn wetenschap aan bod kwam, een buitengewoon betoog dat iedereen boeide. Met hoeveel meesterschap en kennis kon hij ons het bevallige, het diepzinnige, het geestrijke, het kunstmatige van enkele voorname stukken uit de verzameling uiteenzetten. Hoe begeesterend kon hij de kwaliteiten van een kunstwerk ontleden en beschrijven, onze aandacht vestigen op de techniek en de betekenis van het lijnenspel! De fluweelzachte krassen van de droge naald, de lichte arceringen van de etsnaald, de hoekige trekken van de burijn werden ons geopenbaard. Niemand beter dan Dr Lebeer kon ons de geheimen van de prentkunst uiteenzetten, wij hingen urenlang aan zijn lippen en wij gingen heen met een nieuwe visie op een gebied dat voor velen onder ons een onbekend domein was en met de overtuiging dat wij kennis gemaakt hadden met een hoogst verdienstelijk man, een meester van de graveerkunst, een uitstekend conservator die weliswaar conserveert maar vooral de gemeenschap dient.

[p. 362]

En visite chez le professeur Lebeer

Cela se passait en 1942... en pleine guerre, au cabinet des Estampes à Bruxelles dont il était le Conservateur.

Comme Président d'une association d'anciens étudiants, j'avais organisé de concert avec le Professeur Lebeer une visite au cabinet des Estampes où il nous ferait une conférence sur l'art de la gravure. Dans ce milieu austère, sous une lumière pâlotte - c'était la guerre - le Professeur nous parla avec ferveur de son dada, la gravure, et de tout ce qu'elle comporte depuis la pointe au papier en passant par le traitement de la planche et l'impression. Comme il possède l'art de rendre son exposé attrayant, son auditoire était littéralement subjugué par son verbe imagé et sa connaissance approfondie de l'art de la gravure.

À l'aide d'exemplaires de haute qualité il nous dévoila les secrètes qualités de la pointe-sèche, de l'eau-forte, de la litho, du burin.

Nous quittâmes ce haut lieu de l'art avec un bagage de connaissances nouvelles et pleins d'admiration pour notre cicerone qui nous avait fait oublier momentanément la gravité de l'heure.