De Gids. Jaargang 158

[p. 36]

Kroniek & kritiek

Frans W. Saris
Science Lease

Aan prof. dr P.J. Vinken

Bestuursvoorzitter

reed-Elsevier

Amsterdam

Geachte collega,

Juist omdat Elsevier Science uw meest winstgevende divisie is, zult ook u zich zorgen maken over de financiële toestand in de wereld van de wetenschap. In alle westerse landen wordt het wetenschappelijk onderzoek ondergeschikt gemaakt aan technologie en commercie. In Engeland is alleen nog overheidsgeld voor ‘wealthcreating science’. In de Verenigde Staten is de bouw van de grote versneller voor elementairedeeltjesfysica gestopt. Een zelfde project in Europa is onzeker door gebrek aan financiële steun van Duitsland en Engeland. In Frankrijk is het budget van de cnrs bijna gehalveerd. In ons eigen land wil de regering wel de technologie maar niet de wetenschap stimuleren, terwijl de universiteiten moeten bezuinigen door de vermindering van de studentenaantallen. Ongetwijfeld zal dit grote gevolgen hebben voor de wetenschappelijke uitgeverij. Immers, er zal minder onderzoek worden gedaan, en datgene wat men in opdracht van de industrie onderzoekt zal niet voor publikatie bedoeld zijn. Terwijl Elsevier Science zich opmaakt voor de electronic highway en multi-media voor de wereldwijde verspreiding van wetenschap, zal uw omzet dalen en komen uw winstmarges onder druk te staan. Misschien kan de Science Lease-constructie een oplossing bieden.

Er is een zekere analogie tussen de posities van Philips en Fokker en die van de Nederlandse onderzoeksinstituten. Ze hebben grote kennis en kunde, maar hun slechte financiële toestand verzwakt hun slagvaardigheid en concurrentiepositie. Daarom is de Techno Lease-constructie bedacht, waarbij de bedrijven hun kennis aan de bank verkopen en voor eigen gebruik terug huren (zie J. Koelewijn, Het Koningsdrama van Fokker, Walburgpers 1994). De verkoop levert de bedrijven onmiddellijk contant geld op en de bank heeft een aantrekkelijk belastingvoordeel omdat de gekochte kennis in kortere tijd wordt afgeschreven dan er huur voor wordt betaald. In het belang van hoogwaardige werkgelegenheid in ons land deed het ministerie van Financiën aanvankelijk een oogje dicht, maar nu zullen nieuwe constructies waterdicht moeten zijn. Ik denk dat Science Lease een dergelijke constuctie is.

Laat ik mijn eigen laboratorium als voorbeeld nemen. Dit jaar produceren wij 160 wetenschappelijke publikaties. Die verkoop ik aan u. De prijs die u daarvoor moet betalen is gelijk aan ons budget: 16 miljoen gulden (totaal voor salaris, materieel krediet en investeringen). U wordt eigenaar van onze kennis en brengt die op de markt, via uw tijdschriften. Volgend jaar zullen wij bij ons onderzoek van deze kennis gebruik willen maken. U kunt dit eenvoudig vaststellen doordat wij naar ons eerdere werk zullen

[p. 37]

verwijzen. U verhuurt als eigenaar deze kennis. Laten wij zeggen voor f 10.000, - per keer, dus per citaat. Als wij volgend jaar weer 160 wetenschappelijke artikelen publiceren, en in elk artikel tenminste één keer naar ons eerdere werk verwijzen, dan kost ons dat 1,6 miljoen gulden. Niet alleen wij maar hopelijk ook andere laboratoria zullen van onze kennis gebruik willen maken en dus hiernaar verwijzen, zodat u ook hun een rekening kunt sturen voor de huur van deze kennis. Doordat wij weer nieuwe kennis produceren veroudert ons eerdere werk snel. U kunt dat in 3 jaar afschrijven. Toch zullen wij en ook anderen nog langer naar dit werk verwijzen, al is het alleen maar om aan te geven waarin het recente werk afwijkt. U blijft dus huur ontvangen van werk dat eigenlijk afgeschreven is. Dat levert u een niet onaanzienlijk belastingvoordeel op plus huurinkomsten. Voor ons is het ook voordelig, want door de verkoop van onze kennis aan u hebben wij volgend jaar geen 16 maar 32 miljoen gulden voor ons onderzoek. Weliswaar moeten wij hiervan ook de huur betalen voor het gebruik van onze eerdere onderzoeksresultaten, maar dat is met zo'n budget geen enkel bezwaar. Sterker nog, door deze financiële injectie zal onze output flink stijgen. Als het rendement van ons onderzoek gelijk blijft, en het zou fout zijn als dat niet zo was, dan produceren wij volgend jaar geen 160 maar 320 wetenschappelijke artikelen. Dat is goed voor Elsevier én voor ons. U vergroot uw omzet en uw afschrijvingen en wij ons budget, want met Science Lease zullen wij ons budget elk jaar met 16 miljoen kunnen vergroten. Zet uw bril maar eens op, geachte collega, want het is waarachtig de moeite waard:

jaar	budget (MF)	aantal publ.	opbrengst (MF)
1994	16	160	16
1995	32	320	32
1996	48	480	48
1997	etc.

Met de Science Lease-constructie zal het wetenschappelijk onderzoek in ons land volledig selfsupporting worden. Het aardige is dat dit niet alleen geldt voor de beta-wetenschappen; ook voor de alfa's en gamma's kunnen de overheidssubsidies binnenkort worden afgeschaft. Met Science Lease zullen de bladen van Elsevier groeien tot ware wereldtijdschriften voor financiën, handel, nijverheid, kunsten en wetenschappen.

Met vriendelijke groeten,

Frans W. Saris