De Gids. Jaargang 155

[p. 229]

Klaus Siegel
Secondary scene

Gieb ungebändigt jene Triebe,

Das Tiefe schmerzensvolle Glück

Des Hasses Kraft, die Macht der Liebe,

Gieb meine Jugend mir zurück.

Goethe, Faust

Sander wordt wakker. Hij heeft gedroomd dat Kef de hond in de goot heeft gespuugd. Allemaal palingen heeft hij gespuugd. Die kronkelden net als bij de visboer in de etalage en keken Kef met hun gemene oogjes boos aan. Kef heeft heel hard tegen de akelige wriemeldieren geblaft. Hij zelf mag ook niet wriemelen, zegt mama. Hij legt zijn hand vlug op het dekbed. Hij weet ineens dat het vandaag een bijzondere dag is. Mama zei gisteren: ‘Morgen gaan we een geheim uitstapje maken. Niemand mag het weten.’ ‘Papa ook niet?’ heeft hij gevraagd. ‘Nee, papa ook niet,’ zei mama. Sander houdt van geheimen. Dit wordt een tevreden dag.

Sander gaat naar beneden. Papa is al naar zijn werk. Mama zingt in de badkamer. De ontbijtbordjes staan nog op tafel. Op twee plakken er vieze kruimels. Ze staan dicht bij elkaar. Papa's en mama's stoel staan ook dicht bij elkaar. Zijn bord met de haasjes in een koets is nog schoon. Mama komt binnen. Ze zegt: ‘Zo knul, je zult wel trek hebben.’ Ze smeert pindakaas op een boterham. Hij begint de boterham vlug op te eten. Mama zit tegenover hem. Ze drinkt rustig een kopje thee. Mama is het geheime uitstapje vergeten.

Daar gaat de bel. Moeder loopt naar de deur. Hij hoort de stem van buurvrouw Monique aan de deur. Of Kik vanochtend bij Sander mag spelen. Kik is een meisje. Ze is nog een vinger minder dan hij jarig. Je hebt niks aan haar. Mama zegt: ‘Nee sorry, we moeten zo de deur uit’ en dan zegt ze iets zachts. Buurvrouw gniffelt. ‘Wat goed, kind! zegt ze, ‘ik wou dat ik het durfde!’

Mama zegt: ‘Opschieten jongeman, we hadden een afspraak.’ Sander propt vlug de halve boterham in zijn mond. Mama wast zijn gezicht vandaag vlug. Dan stinkt het washandje lekker meteen een stuk minder. Het wordt toch een bijzondere dag, want hij krijgt de groene trui aan die papa voor hem gebreid heeft met die rare halve bril voor op zijn neus. Papa is toch zo'n goeierik, zegt mama vaak. Ze heeft haarspelden tussen haar lippen; ze praat met scheutjes: ‘Neem iets mee om te spelen.’ Kef komt binnen. ‘Ik ga met een geheim uitstapje,’ zegt Sander. Maar Kef draait zijn hoofd van hem af. Hij heeft naar gedroomd. Hij wil niet dat Sander met een geheim uitstapje gaat. Kef is jaloers. Sander pakt zijn Lego locomotief en stopt hem in het kartonnen doosje.

Mama zegt: ‘Kom, niet teuten, Sander, we hebben niet de hele dag.’ Ze doet de deur op slot, ze lopen door de tuin, hij

[p. 230]

kijkt of hij de goudkarpers in de vijver kan zien, maar ze trekt hem vlug aan zijn hand mee naar de tramhalte op de brede laan om de hoek. Hij snapt niet waarom mama niet de rode auto uit de garage haalt die ze van vader op haar verjaardag heeft gekregen. Er ligt een kaartje op de geblokte tegels van de halte. Sander raapt het op. ‘Gooi weg,’ zegt mama, ‘dat papiertje is vies!’ ‘Dan moet je het maar zelf weten en betalen,’ zegt Sander boos. Hij trapt tegen de haltepaal. De andere mensen die staan te wachten lachen. Daar is de tram. Uit de tram kun je alles goed zien. Je ziet zelfs de daken van de auto's. In de bak van een vrachtauto hebben twee jongens zich verstopt. Ze liggen plat op de vloer en knipogen tegen hem. Hartstikke goed. De tram gaat langzamer rijden en stopt. Er staat een politieauto met een blauwe lamp aan, zomaar midden op straat staat die auto daar. Wanneer de tram weer verder rijdt ziet Sander vanuit zijn hoge stoel dat er iemand op straat ligt. Er ligt een deken overheen. Alleen het hoofd steekt onder de deken uit. Sander schrikt. Maar het is papa niet. Er lopen twee dunne straaltjes bloed uit het oor en de mond van de man. Mama stopt Sanders hoofd vlug tussen haar arm en haar zachte borst. Lekker hoor.

Ze stappen uit. Mama loopt vlug. Sander heeft de straten nog nooit gezien waar ze nu doorheen lopen. Ze zijn niet zo breed als die bij hen in de buurt. Mama weet precies de weg. Sander kan haar haast niet bijhouden, ze houdt zijn hand stevig vast. Ineens blijft hij staan, mama struikelt zowat. ‘Wat is er nu weer?’ vraagt ze boos. ‘Mijn legolocomobil,’ zegt Sander en begint te huilen; ‘ik heb hem in de tram laten liggen.’ ‘Wat ben je ook een suffie,’ zegt zijn moeder; ‘niet zeuren, ik koop wel een ander.’ Dat komt goed uit, want de motor in de locomotief was toch al kapot.

In een winkelstraat gaan ze een tabakszaak binnen. Mama koopt twee pakjes Dunil of zoiets. Dat is gek, want papa en zij roken geen van beiden. Hij krijgt een pakje kauwgom en mama koopt nog een klein plat envelopje dat ze vlug in haar tas stopt. ‘Ons geheime uitstapje, hè joh?’ lacht ze hem toe en knijpt even haar beide lichte ogen met de lange zwarte kriebelwimperborsteltjes dicht. Zijn moeder is mooi en lekker.

Ze staan stil voor een deur die geverfd moet worden en mama belt aan. De deur knarst open en ze gaan een hele poos een hoge donkere trap op. Wat veel treden! Mama neemt hem tenslotte maar op de arm. Eindelijk zijn ze boven. Er staat een deur op een kier. Mama gaat zomaar naar binnen. Achter de deur staat een man. Mama en de man geven elkaar drie zoenen op de wangen. Dat hoort zo, weet Sander. Ze geven elkaar ook nog een zoen op de mond. ‘Wat vies,’ denkt Sander.

De man wrijft hem hard over zijn haren. ‘Is dat echt een zoon van je, Bea?’ vraagt hij aan mama, ‘ik kan het me niet voorstellen.’ ‘Wat dacht je, mallerd?’ antwoordt mama en geeft de man een peut tegen zijn borst. ‘Die vent is zeker mal,’ vindt Sander; ‘natuurlijk ben ik mama's zoon!’ Ze gaan een kamer binnen. ‘Ik ben gek op kinderen en je mag me Henk noemen,’ zegt de man, maar daar voelt Sander niets voor. Ga maar lekker op de vloer zitten, zegt mama. Ze geeft de man de pakjes sigaretten. Hij steekt er een op en duwt het brandende ding in mama's mond. Dan steekt hij er ook een voor zichzelf aan. Allebei blazen ze de blauwe rook uit. Het vloerkleed ruikt lekker naar de

[p. 231]

schapen op de kinderboerderij. De man scheurt een zakje open en laat de inhoud in een kommetje glijden. ‘Glaasje sherry?’ vraagt hij. Maar het kan hem niet echt iets schelen wat mama ervan vindt, want hij pakt meteen een fles en twee glazen en schenkt in.

De man en mama kijken elkaar strak aan en drinken een slokje. Mama pakt een nootje uit het schoteltje, stopt het tussen haar wijsvingers en gaat er net als een eekhoorntje op zitten knabbelen. De man lacht luid en ook Sander vindt het wel leuk. Hij zou zelf ook wel een nootje lusten. Hij kijkt naar zijn moeder en die schuift het schoteltje vlug naar hem toe. Deze nootjes kent hij niet. Ze zijn veel kleiner en lekkerder dan bombaainoten. ‘Niet gek, zo'n geheim uitstapje,’ denkt Sander. ‘Heb je nog aan drinken voor Sander gedacht?’ ‘Oh, wat ben ik stom, Bea!’ zegt de man, staat op en komt even later met een bruin zakje terug. ‘Kijk eens, jongeman, chocomel en spekkies, daar was ik dol op toen ik zo oud was als jij.’ Hij gaat achter de stoel van mama staan en mama duwt haar hoofd tegen hem aan en wrijft het zacht heen en weer tegen zijn hemd. Ze kijken beiden naar hem. Hij maakt de bruine zak open. Er zitten ook twee dunne boekjes in. ‘Die ken je vast wel,’ zegt de man, ‘Hulbert en De familie Doorzon.’ ‘Nee meneer,’ zegt Sander, ‘ik ken wel Donald Duck.’ ‘Anders geweldig geestig, Bea,’ zegt de man, ‘moet je absoluut voor hem kopen!’ ‘Zullen we met elkaar spelen?’ vraagt de man hem onverwachts. Als hij hem nu maar niet zo eng vond, had Sander bijvoorbeeld wel zin dat de man hem op zijn schouders tilde en dan door alle kamers heen holde net alsof er een leeuw achter hen aanzat. Sander kijkt verlegen op de grond en pakt vlug een geel kartonnetje uit de zak. Er zit een vreemd krom rietje op geplakt. Hij peutert het voorzichtig onder het cellofaan vandaan, maar weet niet wat hij er verder mee moet doen.

Hij kijkt op naar zijn moeder en de man. Die snuffelt juist aan haar kapsel. Vreemd. Nu kijken ze naar hem. ‘Nou, wat doe je met een rietje?’ vraagt de man. ‘Door drinken, meneer,’ antwoordt Sander beleefd. ‘Zeg toch Henk!’ roept zijn moeder boos. ‘Laat nou maar,’ zegt de man, ‘als hij nu toch niet wil... een rietje is om ermee in gaatjes te prikken, jochie. Door dat mooie zilveren lapje heen daar op het doosje.’ Mama proest het uit en de man lacht heel hard. Sander begrijpt er niets van. Hij prikt het velletje aluminium door en meteen spuit er een bruine straal chocola op het witte vloerkleed. De man springt naar hem toe en begint met zijn zakdoek de vloer te deppen. ‘Wat doe je nu, suffie?’ roept zijn moeder. ‘Geeft niets; niets aan de hand, Bea!’ schreeuwt de man met een rare piepstem terug. Zijn rug is naar haar toegekeerd en het lijkt wel of er vuur komt uit de ogen waarmee hij Sander aankijkt. Hij laat de straaltjes chocola, die over zijn benen zijn gelopen gewoon zitten en pakt een soort watjes uit de bruine zak. ‘Je bent een rare apekop,’ zegt hij. ‘Nou en jij een krokodillebil,’ antwoordt Sander. ‘Gedraag je,’ zegt mama. ‘Hier eet nu maar de spekkies en bekijk de stripboeken, ik moet iets met Bea bespreken, waar we geen kleine potjes met grote oren bij kunnen gebruiken.’ Hij kijkt angstig op naar zijn moeder wat die ervan vindt. ‘Doe nu maar wat Henk zegt, dit is nu juist het geheim van ons geheime uitstapje,’ zegt ze en gaat met de man een andere kamer binnen. Voor ze de deur dichtdoet, knipoogt ze tegen hem.

[p. 232]

Sander haalt een soort watjes uit het plastic waarin ze verpakt zijn en snuffelt eraan. Ze zien eruit als roze en witte mamaverbandjes. Ze ruiken naar zuurtjes. De man en zijn moeder praten binnen steeds zachter met elkaar. Hij likt aan een van de roze watjes; het smaakt mierezoet en kriebelt akelig op zijn tong. Hij krijgt er kippevel van. Met een beetje meer spuug voelt het niet zo ruig in zijn mond. Tevreden slaat hij een van de boekjes open. De plaatjes zeggen hem niets. Er staan geen dieren in en de mensen zien er lelijk uit. Gek met felgekleurde kleren en grote bolle neuzen. Hun monden staan wijd open en er komen letters uit. De vrouwen zijn boven heel dik en de kinderen krom op het papier gekrast. Hij neemt nog maar een slok chocola en kauwt op een spekje dat meegeeft. Waarom zegt de man spekkies?

Van achter de deur hoort hij zijn moeder giechelen en praten, en de stem van de man Henk bromt er zo nu en dan iets tussendoor. Dan gilt zijn moeder ineens: ‘Niet doen, niet doen, Henk!’, maar Sander hoort dat ze niet echt pijn heeft. Hij slaat het andere boek open. Het is al even saai. Had hij zijn legolocomotief nu maar. Hij verveelt zich, staat op en begint door de kamer te lopen. Er staan allemaal foto's van mensen die hij niet kent op het dressoir.

Wanneer hij vlak bij de deur is, waarachter zijn moeder en de man zijn verdwenen, hoort hij haar ineens heel hard schreeuwen. Hij trekt de deur open en ziet dat de man en zijn moeder op bed aan het stoeien zijn. Een been van haar steekt vreemd wit de lucht in en het andere hangt naast het bed omlaag, haar kous in vreemde kronkelingen om haar enkel gekruld. Haar armen heeft ze om de hals van de man geslagen en haar gezicht is naar Sander toegekeerd, maar haar ogen zien hem niet. Ze gilt niet meer. Voorzichtig trekt Sander de deur dicht en gaat weer op zijn hurken zitten. Hij haat de plaatjes in het boek en spekkies vindt hij zo vies, zo vies... als uit de winkel van Vroomman en Dreesman. Dat moet heel vies zijn. Mama en buurvrouw Monique hadden het er laatst over.

Hij hoeft niet lang te wachten of de man en mama komen uit de andere kamer terug. ‘Nou kerel, je moesje en ik hebben duchtig met elkaar gesproken,’ lacht hij, maar zijn moeder lacht niet en kijkt een beetje sip. Bij de deur zegt hij Sander niet eens gedag. ‘Bea, wanneer kom je weer? Het duurt altijd zo lang als je wacht,’ zeurt hij en wil haar beide handen maar niet loslaten. ‘Gekkie, zo'n oude vrouw,’ antwoordt mama, ‘je mocht je schamen.’

Als ze bijna thuis zijn zegt Sander: ‘Ik wil mijn legolocomobil weer. Anders doe ik niet langer mee aan het geheim.’ Ze moeten een heel eind terug en hij krijgt een locomotief, een nieuwe batterij en ook nog twee rijtuigen om in elkaar te zetten. Hij begint er meteen aan.

‘Sander kom eens hier!’ roept mama uit de badkamer. Hij loopt er naar toe. ‘Wil je mijn rug inwrijven?’ vraagt ze. Dat is altijd een leuk werkje. Hij gaat dan achter haar zitten en als hij het spul op haar rug en bibs wrijft is haar huid heerlijk zacht en warm en de olie ruikt verschrikkelijk lekker. ‘Kom erin, mijn grote vent,’ zegt mama lief. ‘Nee!’ schreeuwt Sander, ‘ik ga nooit, nooit meer met jou in bad. Hoor je, nooit meer!’ Hij holt de badkamer uit en heeft spijt van wat hij gezegd heeft. Hij pakt de Lego-blokjes, maar ze vervagen onder zijn ogen. Het lukt hem niet de nopjes in elkaar te laten klikken.