De Gids. Jaargang 149

[p. 824]

Kroniek & kritiek

Juridisch leven
F.E. Frenkel
Een dubieus geval

Al weer geruime tijd worden onze media belast met berichtgeving over de activiteiten van een evangelistenechtpaar dat zich de onwelwillende aandacht van een aantal joodse organisaties en de Anne Frank-stichting op de hals heeft gehaald. Terwijl zij - zo zou men uit die berichtgeving kunnen opmaken - toch niet veel anders beweerden dat het Nieuwe Testament suggereert en in een minder beladen verleden ook de kerken stelden. Namelijk dat de joden bij de kruisdood zelf de gevolgen over zichzelf en hun nakomelingen afgeroepen hadden. De justitiële gevolgen leidden ertoe dat zelfs een van onze vinnigste anti-clericale columnisten hen als ‘De Goereetjes’ min of meer in bescherming nam. Ik had het daarmee eens kunnen zijn, ware het niet dat ik kort tevoren het bewuste geschrift zelf tot tweemaal toe in mijn brievenbus aangetroffen had. Ondanks het feit dat de verspreiding inmiddels verboden was op straffe van een dwangsom, die echter bij gebreke aan fondsen niet te innen bleek.

Lezen daarvan brengt toch wel iets anders aan het licht. Het pamflet stelt in het begin dat de joodse Godgeleerden Herodes informatie verstrekken om de pas geboren Jezus te doden. Zij ‘lopen in lange gewaden, nemen bij de maaltijden de eerste plaatsen in, eten de huizen der weduwen op en zitten in de synagogen op een ereplaats’. Want ze hebben God en de waarheid niet lief: ‘Ze houden van de leugen. Ze hebben de duivel als vader. Hij is de vader der leugen en een mensenmoordenaar van den beginne. Daarom kiezen zij de zijde van de kindermoordenaar Herodes.’

Dit geluid is niet geheel onbekend. Op 13 mei 1943 noteert dr Joseph Goebbels in zijn dagboek: ‘De Jood is ook de eerste geweest, die de leugen als wapen in de politiek heeft ingevoerd. De oermens heeft, naar de Führer gelooft, de leugen niet gekend... De Jood, als absoluut intellectueel wezen, heeft het eerst deze kunst leren beheersen.’ De Goereetjes zeggen dan ook niet alleen dat de joodse Godgeleerden eenvoudig niet geloofden, maar dat zij - in feite juist wél gelovend - uit pure kwaadaardigheid Christus niet alleen verwierpen, maar haatten.^1.

In een later stadium - wat inconsistent, want eerst gezegd ‘dat het hele volk Hem naloopt’ - is deze attitude die van het gehele joodse volk. Bij Pilatus' vraag wie hij zal vrijlaten, Jezus of Barabbas, ‘kiest het Joodse volk massaal voor de moordenaar... Pilatus heeft de eis van de Joden ingewilligd. Hij heeft de moordenaar losgelaten, zij het met een bevend hart. De moordenaar heeft zich niet onbetuigd gelaten... Hij heeft de Joden vermoord... Hij is de kreator van Auschwitz en Dachau.’ De joden hebben dus niet slechts in hun ongeloof de consequenties daarvan over zich afgeroepen, maar hebben uit welbewuste solidariteit met moordenaars Barabbas en daarmede de Führer en consorten op de mensheid en zichzelf los-

1. Ik ben mij ervan bewust dat zij dit gedeelte van de tekst niet van zichzelf hebben, maar ontlenen aan het - overigens wegens zijn expliciet dualisme dubieuze - Evangelie van Johannes. Zo verwees Da Costa voor zijn opmerking over negers, die de door God bepaalde orde ‘aan den naar lichaam en ziel verre boven hem verheven blanken heeft dienstbaar gemaakt’ uitdrukkelijk naar Genesis ix: 25, 26, 27. En dat zal in Zuid-Afrika nog wel gebeuren. Homoseksuelen, mits op bijbelse gronden, is weer een andere zaak. Godsdienstvrijheid moet tenslotte nog ergens uit blijken.

[p. 825]

gelaten. Goebbels: ‘Er bestaat dus ook geen hoop, dat de Joden door een buitengewoon strenge bestraffing in de kring der beschaafde mensheid kunnen worden teruggevoerd.’ De Goereetjes lijken daarentegen de joden, ondanks hun vervallenheid aan de Satan, nog een restje vrije wil toe te kennen alsnog Christus te aanvaarden. Voor zover zij dat niet doen blijven zij echter duivelsgenoten. Goebbels: ‘Men zou de vraag kunnen stellen, waarom er in de wereldorde eigenlijk Joden zijn. Men zou evengoed kunnen vragen, waarom er coloradokevers zijn... In de natuur treedt het leven steeds meteen tegen parasieten op; in het leven der volken is dat niet altijd het geval. Daaruit vloeit het Joodse gevaar voort. Er blijft de moderne volken dus niets anders over, dan de Joden uit te roeien.’ Bij Goebbels maakt het daarbij niet uit of zij gedoopt waren of niet. Hij was dan ook geen evangelist maar doctor in de filosofie.

In een milieu van wedergeboorten en kruistochten tegen Het Kwaad kan echter de uitkomst tegen diegenen die hardnekkig aan de Satan vervallen joden blijven, geen andere zijn.

Dat zeggen de Goereetjes niet met zoveel woorden en doen zullen zij het ook niet; dat hoeven zij trouwens niet. Daar zijn immers de afstammelingen van Barabbas voor. Misschien is dat te vergelijken met sommige Neurenberg-verdachten voor wie de Endlösung pas realiteit werd toen zij vernamen dat joodse gevangenen in dat proces hadden geparticipeerd. Of met het volgende citaat uit nummer vier van De Gil; Orgaan voor nuchter Nederland, uitgegeven in 1944 door het Rijkscommissariaat voor de bezette Nederlandse gebieden: ‘Er zijn, naar wij hooren, heel wat menschen die een hekel hebben aan Duitschers. Joden zijn ook zoo best niet. Er zijn, naar wij hooren, heel wat menschen die geen liefde te over hebben voor de Joden. Waar maken zij zich in vredesnaam druk over? Als U gelooft dat de Duitschers deze oorlog verliezen, wees dan blij dat de Duitschers de Joden hebben opgeruimd. Wij kunnen onze handen in onschuld wasschen ook nog. Hartje, wat wil je nog meer? Cynisch? Waanzin. Practisch.’ Of zoals het weekblad Storm-SS het wat gematigder ongeveer uitdrukte: De duitse methoden zijn de onze niet, wij als volk zouden zoiets anders aanpakken. Maar wie er een hand voor uitsteekt, is gek.

Vooral gezien het eerste citaat van de Goereetjes ben ik er toch niet zo zeker van dat wij hier met een zuiver theologische argumentatie te maken hebben. Het doet te veel denken aan het theologisch gehalte van een tractaat dat ik in Michel van der Plas' Uit het rijke Roomsche leven aantrof: ‘Plompe zinnelijke Jodenbent! Ze zwemmen als 't ware in den overvloed van Christus' wonderen; maar nu er eens een is, dat ze niet kunnen zien met hun puilende stuiter-oogen; nu ze eens niet kunnen gnuiven: “gratis brood!... een zieke genezen zonder kosten van dokter en medicijnen!... een lamme die loopen, een blindgeborene die zien kan en nu gaan mee-verdienen!”... nu haken ze de tronies in elkaar... en grommen... “hoe kan dat nu!... bestáát niet!... hoe kan deze ons zijn vleesch te eten geven!... kom, we gaan weg!” Jezus Christus, láát hen gaan!’

Wat je daaraan doen moet is een tweede. Mij persoonlijk lijkt het dat een meer precieze verslaggeving toereikend zou zijn geweest om ook maar enige sympathie te keren. Terwijl de strafvervolging en de berichtgeving daarover nu zelfs een martelaarschap zouden creëren. Maar misschien heeft ook de officier van justitie zelf te weinig ‘close reading’ gedaan. En als je er persé werk van wilt maken is het maar beter om dat wél te doen. Als ‘dienstknechten des Heren’ heeft dit nieuwe uitverkoren volk in ieder geval voldoende joden-slimheid meegekregen om hun fondsen buiten bereik van justitie te houden.