A. de Froe
Over de aanspraken van den mens op geluk
Hoewel men met het interpreteren van woorden bij een woordenrijk gevoelsmens als Douwes Dekker minstens een weinig voorzichtig moet zijn, zo meen ik toch het woord ‘aanspraken’ als een soort ‘eisen’ te mogen opvatten en onder ‘de mens’ ‘alle mensen’ te mogen rekenen. Blijven we zitten met het dubbelzinnige woord ‘geluk’, dat zowel een uiterst aangename gemoedstoestand als ook een blinde meevaller kan aanduiden.
Beide betekenissen zijn niet onafhankelijk van elkaar. Er is overeenstemming en overbrugging. Beide zijn zeldzaam en zijn met opzet niet te bewerkstelligen. Het gevoelsgeluk overkomt ons en het toevalsgeluk treft ons. Douwes Dekker had geen erg gelukkig leven (Multatuli) en had in zijn leven minder geluk dan hij wenste. Hij vraagt zich af of daar wat aan te doen valt. Voor zichzelf kan hij beide soorten van geluk niet forceren. Dat kan niemand. Geforceerd geluk is geen geluk maar succes. Kan men dan geluk eisen, is er een recht op geluk?
Is er een instantie tot wie men zich met zijn aanspraken wenden kan? Heeft deze instantie de middelen om alle mensen geluk te verzekeren en gelukkig te maken? Wanneer deze middelen aangewezen en aangewend kunnen worden, is het dan wenselijk daartoe over te gaan? Geschonken of zelfs opgedrongen geluk aan alle mensen wordt tot vanzelfsprekendheid, tot onafwendbaarheid en is dan geen geluk meer.
Voor een gelukkig mens is het geluk niet weggelegd. Dit behoeft ons niet te verontrusten.
Zowel de instantie die wij zouden willen aanspreken als de benodigde middelen bestaan niet. En dat is de voorwaarde om geluk te kunnen hebben of gelukkig te kunnen zijn.
De aanspraken van den mens op geluk zijn ondoordacht en verdienen dus een plaats in het pak van Sjaalman, zodat iemand als bijvoorbeeld Batavus Droogstoppel daar het zijne over zou kunnen uitkramen ten einde het geheel een solide voorkomen te verschaffen, want Buziau heeft het ons geleerd: onzin is onzin. Onder de gelukkigste omstandigheden kunnen mensen ongelukkig - onder de ongelukkigste omstandigheden gelukkig zijn.
Auteursrechtelijk beschermd