De Gids. Jaargang 127

[p. 3]

Gids-commentaar

Trots

Men weet dat de Franse regering grote belangstelling toont voor Latijns Amerika. De minister van cultuur, Malraux, heeft een propagandareis door dit gebied gemaakt, en verscheidene Franse politieke en economische missies zijn er actief. President de Gaulle poseert thans meer en meer als ‘beschermer van de derde wereld’. Ook het dagblad Le Monde, waaraan deze koers niet onwelgevallig is, getuigt graag van het bestaan van banden tussen Frankrijk en Latijns Amerika. Naar aanleiding van de verkiezingen in Venezuela berichtte de krant begin december, dat deze verkiezingen met ongewone belangstelling waren gevolgd... op Corsica. De presidentskandidaten Leoni en Pietri waren beiden van Corsicaanse herkomst en nu wordt Venezuela geregeerd door een zoon van het Napoleontische eiland. Zijn naam klinkt erg Italiaans, maar het is goed dat Le Monde eraan herinnert, dat men hier te doen heeft met een Franse emigrantenfamilie. Het blad voegt eraan toe: ‘Zoals president Betancourt, verbergt ook dr. Leoni zijn Franse afkomst niet. Men herinnert er in dit verband aan, dat hij in 1928 werd achtervolgd, na demonstraties in Caracas, en dat hij zijn leven toen dankte aan de tussenkomst van de Franse legatie. Deze had hem onder haar bescherming genomen, door te verzekeren dat hij Fransman was overeenkomstig de Franse wet.’ Dank zij Frankrijk heeft Venezuela dus nu dr. Leoni als president. Het lijkt een nobel argument in de campagne om Latijns Amerika nauwer te binden aan Parijs.

Een novum

In Italië is in december een kabinet gevormd, waarvan de linkse socialist Nenni deel uitmaakt, en nog wel als vice-premier. Christen-democraten, republikeinen en sociaal-democraten bleken bereid samen met hem en verscheidenen van zijn partijgenoten te regeren. Het was de vraag, of aan zulk een ploeg een lang leven zou zijn bescho-

[p. 4]

ren, maar dat was niet het belangrijkste. Italiaanse regeringen plegen immers elkaar snel af te lossen. Het opmerkelijkste feit was, dat men er in het Westen nauwelijks aandacht aan schonk dat Nenni vice-premier was geworden. Zou dit tien jaar geleden zijn voorgekomen, dan zou men hebben kunnen spreken van een ontploffing, van een revolutionaire ontwikkeling in Italië, van een breuk in de Atlantische gemeenschap, van een ‘succes van het communisme’. Wat is er veranderd? Natuurlijk is het beleid van Nenni gematigder geworden. Hij heeft een evolutie doorgemaakt, die liep van het verbreken van zijn contacten met de communisten tot het steunen van regeringen van het ‘linkse centrum’ en tot het staken van zijn verzet tegen de navo. Doch dat de ‘apertura a sinistra’ er in elk geval is gekomen, verdient de aandacht. Evenzeer als het feit, dat Italië rustig voortgaat petroleum te importeren uit de Sowjet-Unie, wat niemand verontrust behalve de Anglo-Amerikaanse oliemaatschappijen. Nenni zou vrij zeker geen Italiaans vice-premier zijn geworden, indien de koude oorlog zou zijn verscherpt: hij zou die niet hebben willen voeren, en zijn medeministers zouden hem hebben gewantrouwd. Wie weet, wat er over tien jaar een feit zal zijn, dat thans als volstrekt onmogelijk wordt afgewezen. Nergens zijn ‘waarheden’ zo betrekkelijk als in de politiek.

a.l.c.

De Baet gaet voor de Cost uyt

Twee Nederlandse theatergezelschappen zitten op het ogenblik in vrij aanzienlijke moeilijkheden: het Nederlands Dans Theater en de tweevoudige toneelgroep Nieuwe Komedie en Arena. Aan Dans Theater is destijds een levenskans geboden, toen Rijk en Amsterdam het Nationaal Ballet oprichtten. Dans Theater zou in Den Haag gevestigd zijn, en kreeg alleen al uitdrukkelijk reden van bestaan ter voorkoming van een monopoliepositie van het grote andere gezelschap. En het zou twee- à vierentwintig leden mogen tellen. Op die basis en duidelijke toezegging is Dans Theater aan het werk gegaan, en naar onlangs bleek is de gemeente Den Haag haar financiële verplichtingen nagekomen. Het Rijk, dat in de persoon van de besluitvaardige staatssecretaris Scholten moreel verantwoordelijk is voor de stichting van de groep, geeft tot dusver echter niet meer dan een bijna symbolisch subsidie. Het gezelschap is met allerlei financiële narigheid toch op de been gebleven, en heeft een vrij groot publiek gevonden (kwade tongen

[p. 5]

willen, dat ambtenaren ten departemente stiekem op een natuurlijke dood hadden gehoopt). Inmiddels is de groep levensvatbaar gebleken, en lijdt zij aan van alles, behalve aan enthousiasme. Nu zijn bewindslieden die niet alleen linten knippen maar ook knopen doorhakken, sympathiek. De prijs voor het gedane hakwerk dient echter betaald te worden, in de vorm van subsidie.

Heel anders zijn de problemen waar Arena en Nieuwe Komedie mee zitten. Zij werken met veelal jonge, soms zelfs volstrekt onbekende acteurs, maar bereiken dank zij Erik Vos' interne opleidingsmethoden vaak verrassende resultaten. Men herinnert zich De Perzen, nu pas weer De knecht van twee meesters, en een onafzienbare rij voortreffelijke kindertoneelstukken. De groepen zijn niet gevestigd in Amsterdam, de ‘normale’ toneelspelersstad, evenmin in een andere ‘eigen’ stad, zoals Den Haag, Rotterdam en Arnhem dat zijn, maar... ja, wat eigenlijk? Ze repeteren en wonen in Den Haag. Nu heeft elk gezelschap behoefte aan een eigen stad, een eigen schouwburg, waar premières uitgebracht kunnen worden, en waaromheen zich een vaste kern van publiek vormt. Centrum, gevestigd in Amsterdam, vindt zijn premièrevrienden in Haarlem. Maar Erik Vos heeft in Den Haag geen toneel om op te staan, en hij denkt erover het maar op te geven. De Willemskerk zou geschikt worden gemaakt, zeiden ze jarenlang - maar het gaat niet door. De geprojecteerde Kleine Komedie is er nooit gekomen. Zou Den Haag niet eens kunnen overwegen, deze sympathieke toneeltweeling onderdak te verschaffen in de vorm van een bescheiden eigen toneelruimte?

In beide gevallen lijkt het erop, dat men de artistieke Baeten van een gezelschap wel aanvaarden wil, maar voor de onvermijdelijk volgende Costen terugdeinst.

w. boswinkel