De Gids. Jaargang 89

[p. 292]

Bibliographie.

A.J. Barnouw, Vondel. Great Hollanders, Edited by Edward W. Bok, New-York - London, Charles Scribner's Sons, 1925.

Slechts een kleine kring van ingewijden kan geregeld kennis nemen van het voortreffelijke werk dat in Amerika door Dr. Barnouw, als professor aan Columbia University en bekleeder van het Koningin Wilhelmina-lectoraat, dagelijks wordt verricht ter bevordering van de kennis van en de belangstelling voor Nederlandsche beschaving. Uit het pas verschenen boek over Vondel kan thans ieder die wil zich van die verdiensten een denkbeeld vormen, en van nog iets meer dan dat: van de begaafdheid, waarmee de schrijver erin slaagt, voor den vreemdeling een hem onbekend dichter en een onbekend milieu te doen leven. Want, mij dunkt, als het mogelijk is, Vondel tot den Amerikaan te doen spreken. is het hier gelukt. Uitstekend van bouw en indeeling, geeft het werk Vondel in Amsterdam, van den rederijkertijd tot het eind, met een juist evenwicht van levensbeschrijving en poëtische karakteristiek, in een vorm, die voortdurend verraadt, hoe goed de schrijver zijn Amerikaanschen lezer kent en weet te treffen, zonder dat hij iets te ver gaat in den trant, dien het Amerikaansche publiek verlangt. Hoe weloverlegd treedt Barnouw, waar hij kan, wat nader in bijzonderheden over punten, die Engeland raken: Mattheus Slade, die misschien Vondel's latijnsche meester was, Milton, Donne, Maria Stuart. Hoe goed gezien, om Vondel als zakenman alle aandacht te schenken, en de cijfers van zijn rekening bij de bank te vermelden.

Doch de indruk zij verre, alsof onze landgenoot alleen den Amerikaan iets te bieden had. Ook de Nederlandsche lezer zal door dit nieuwe Leven van Vondel geboeid en onderricht worden. De wijze waarop de schrijver, zonder den term Barok te hanteeren, die ons uit Duitschland hoe langer hoe meer als onmisbaar cultuurhistorisch instrument wordt opgedrongen, hier het contrast Vondel-Rembrandt, de bekeering, den Lucifer behandelt en in een treffend licht stelt, schijnt mij meesterlijk.

Tenslotte de talrijke proeven van dichterlijke vertaling. Ik heb er de grootste bewondering voor. Hier is als een staaltje het slotcouplet van de Rommelpot.

[p. 293]

 

In conclusion, Spittle Peter,

 

If I asked your ancient bird,

 

Since this foolish farce occurred,

 

‘Do these fowl behave much neater

 

Than the stock of years ago?’

 

Won 't he crow, O no! O no!

In de uitvoerige passages uit Lucifer heeft Barnouw niet de bestaande vertaling van Van Noppen gevolgd, maar er een geleverd, die naar mijn indruk tegelijk getrouwer is en dichterlijk hooger staat. Hier volgen twee strofen van de rei van engelen uit het vierde bedrijf.

O Father, who dost dearer hold
Than hymns and frankincense and gold
The resignation and the stillness
Of one who, in humility,
Rejoices to be led by Thee,
And, in Thy will resolved, be will-less,

Thou seest, O stem that bore us all,
The highest of the angels fall
From his obedience to the Almighty,
And stir the trumpet and the drum
And, blinded by ambition, come
Upon his chariot to smite Thee.

J.H.

Emile Boulan. Les Amoureuses. Figures du XVIIIe siècle. Groningue P. Noordhoff. Paris Louis Arnette.

De vier beroemde achttiende-eeuwsche vrouwen, die de heer Emile Boulan ons hier voorstelt, zonder ze voor onze oogen te doen herleven als persoonlijkheid, zijn: Mlle Aïssé, Mlle Delaunay, Mad. du Deffand, Mlle de Lespinasse. Zij leven echter in hunne brieven, en deze behooren tot het beste en meest interessante gedeelte der achttiende-eeuwsche litteratuur. Want de brief in den vollen levensgloed ontstaan, is een der meest inslaande uitingen.

De auteur heeft deze figuren wel wat ter loops en licht behandeld. Hij had, naar mijne meening, op het gewichtige meer druk moeten leggen en het bijkomstige juister moeten aantoonen. Het boek is geschreven voor hen aan wie deze vier vrouwenfiguren goed bekend zijn. Hij die ze niet nauwkeurig in haar leven heeft nagegaan, zal op sommige punten in het duister tasten. Van deze gestalten ware heel wat meer te maken geweest. Vooral Madame du Deffand heeft een belangrijke plaats in haar tijd ingenomen. Toch lijkt mij de meest sympathieke en fijne figuur Mlle de Lespinasse.

Ik heb weinig of niets geleerd door al hetgeen de heer Boulan hier te berde brengt. Het innerlijk doel van dit boek heeft hij nergens doen uitkomen; het uiterlijk geeft hij voor te zijn gericht tegen Emile Faguet,

[p. 294]

die deze vrouwen in zijn studie over de 18de eeuw niet heeft genoemd.

Nu zou men hebben verwacht, dat deze vier, inderdaad belangrijke schrijfsters, al waren zij dan ook maar briefschrijfsters, op even soliede wijze zouden worden behandeld, als Faguet gewoonlijk deed, doch daar in vergist men zich. Het is jammer, dat hij, die uit dit boek belangrijke gegevens en beschouwingen zou willen halen, deze niet vindt; want deze vier zijn interessante figuren, niet alleen omdat van hunne salons een zekere invloed op den geest van hun tijd uitging, maar vooral door de hooge waarde van hun brieven voor de litteratuur.

De heer Boulan is in de conversatie waarschijnlijk een geestig man. Doch de geestigheid alleen gelaten mist vaak overzicht en inzicht. Ook Sainte-Beuve sproeide om zich heen in zijn omgang de vonken van zijn vernuft, maar wanneer hij voor zijn schrijftafel zat, wist hij zijn vuurwerk slechts daar te laten gloeien, waar hij wilde, en hij bouwde op den grondslag van zijn gedachte-complex de groots samenhangende gebouwen van zijn voortreffelijke stukken kritiek. De heer Boulan heeft dit niet gedaan. Wel blijkt hij goed thuis te zijn in de litteratuur der 18de eeuw, en daarom verwachtten wij des te eer van hem een meer substantieel werk daar over.

F. Erens.