De Gids. Jaargang 74

[p. 179]

Parlementaire kroniek.

September 1910.

Zelden heeft een zoo matte Troonrede het parlementaire zittingjaar ingewijd als thans. Alle opgewektheid ontbreekt, de soberheid is niet gewild, doch over de omstandigheden als van zelf ontstaan. Voorwaar, er is geen reden tot juichen!

Toch komt de millioenen-nota, die nauwelijks twee uur, nadat 's volks vertegenwoordigers de Troonrede uit den vorstelijken mond hadden vernomen, door den verantwoordelijken minister aan de Kamer is overgelegd, bewijzen, dat zelfs in deze matte openingsrede aan euphenisme nog plaats is ingeruimd. Want teekenend is het zinnetje: ‘Hoewel de loop van 's Rijks middelen niet onbevredigend is, blijft toch tengevolge van de vele hoogst noodzakelijke nieuwe uitgaven de financieele toestand des Rijks de grootste zorg eischen.’ En dat terwijl door de nota van den minister Kolkman overal de toon doordringt van het reusachtige tekort! Al bleven nieuwe uitgaven afwezig, de toestand van 's lands schatkist zou niet minder ‘de grootste zorg’ eischen. Een begrooting met niet minder dan 12½ millioen tekort op den gewonen dienst! Welken minister van financiën zou men onder zulke omstandigheden op zijn moeilijke post nog durven benijden?

De Troonrede gewaagt één alinea verder zelf van ‘het zeer aanzienlijke tekort op den aanstaanden dienst.’ Hoe dat moet worden gedekt, blijft voorloopig raadselachtig. Want het staatsstuk zegt wel, dat tot dekking van dat tekort dezelfde tijdelijke belastingen zullen moeten inspringen als die voor het jaar 1910 dienst

[p. 180]

deden, maar het kost niet veel moeite te berekenen, dat de verhoogde jenever-accijns en de opcenten op vermogens- en bedrijfsbelasting te zamen het ontzaglijke tekort niet zullen doen verdwijnen.

Eindelijk zal dan de tariefsverhooging de Kamer bereiken. Een blik in de millioenen-nota stelt al aanstonds de vroegere toezeggingen van de regeering in een allereigenaardigst licht. Hetgeen door de verhooging van het tarief in de schatkist zou komen, zou volgens het regeeringsprogram moeten besteed worden voor sociale wetgeving. Maar ook deze schönen Tage von Aranjuez sind längst vorüber. In de nota wordt het den volke verkondigd, dat hetgeen overschiet, nadat uit het tarief de sociale maatregelen zijn betaald, aangewend zal worden om het tekort aan te zuiveren. Is dus de heer Talma ‘een verloren man’, zooals de Standaard hem noemde, indien hij niet zorgde dat de opbrengst van het tarief uitsluitend voor de sociale wetgeving bleef gereserveerd? Of rekent de regeering op zoo goedkoope sociale wetten en op een zóo hoog tarief, dat zij inderdaad niet al het geld der protectie behoeft? In het laatste geval ziet het er met de leniging van de arbeidersnooden treurig uit. Dan zullen de invaliditeitsen ouderdomsverzekering, die mede in de Troonrede als inkomende in dit zittingsjaar worden vermeld, den arbeiders een alles behalve ruime toelage verzekeren.

Dat de Troonrede, behalve de verschillende met name genoemde militaire ontwerpen, geen verdere groote wetten opsomt, is haar niet als grief aan te rekenen. Er is voor de Kamer met haar niet al te groot digestief vermogen werk genoeg, indien zij, behalve het onafgedane, de financiën en de ziekte-, invaliditeits- en ouderdomsverzekering tot een einde wil brengen.

Het is onbegrijpelijk, dat de regeering, ondanks den benarden toestand van 's lands geldmiddelen, het wetsontwerp tot vorming van een fonds voor de kustverdediging heeft ingediend, waarmee ongeveer veertig millioen gemoeid is. Een ontwerp, dat, daags na het verschijnen, reeds zulk een scherpe kritiek van deskundige hand heeft moeten verduren! Wij zullen pantserschepen bouwen alsof wij daarmee tegen de Engelsche vloot, in alle opzichten tienvoudig onze meerdere, slag zullen gaan leveren! Wij zullen alles moeten doen om een landing te beletten, alsof die landingspogingen waarschijnlijk zullen zijn en alsof Engeland,

[p. 181]

in oorlog gewikkeld met Duitschland, met een landingsleger zijn weg zal willen nemen door Nederland! Want dat het geheele plan der kustverdediging tegen Engeland is gericht, zal zelfs de meest hardnekkige ontkenner van Duitschlands inspiratie bij het ontwerpen daarvan, niet kunnen loochenen.

Men kan geldelijke offers over hebben voor 's lands verdediging, men kan oordeelen dat onze kusten en havens niet weerloos mogen zijn, en toch de voor dit fonds bestede gelden voor een goed deel als weggeworpen beschouwen.

De aanstaande begrootingsdebatten zullen leeren, of de regeering voor haar veertig millioen op haar tot nog toe volgzame meerderheid zal kunnen rekenen.