De Gids. Jaargang 74

[p. 353]

‘Het boek.’

Met een beau geste hebben de hh. Van Stockum en Wouter Nijhoff hunne vakgenooten van de oude en de nieuwe wereld welkom geheeten in het land der Elsevier's en Blaeu's: wij houden toch maar ons voorname verleden en, al is het heden geenszins ongunstig, een in den besten zin van het woord deftige afkomst strekt ieder mensch tot aanbeveling.

De kundigheid en de nauwgezetheid onzer hedendaagsche bibliografen zullen zeker, evenzeer als de ondernemingsgeest van oud- en nieuw-Holland blijken uit de ontzagwekkende boekenlijst, met de aankondiging waarvan de heer Nijhoff, als ware de aanrichting der retrospectieve tentoonstelling hem geene voldoende verdienste, het uitgeverscongres verrast heeft.

Het souvenir, door den heer Van Stockum rondgedeeld, veraanschouwelijkt den zin voor, den moed tot, de behoefte aan geestelijk leven in Noord-Nederland à travers quatre siècles. Gelijk H.M. de Koningin, hadde zij meer lust in reizen buitenslands, rustig de macht en de praal en zelfs de ontwikkeling van vrij volksleven in véél grootere landen zou kunnen aanschouwen, zich bewust, dat elkeen weet, hoe oud de staatsie der Oranje's is, hoe machtig de Vereenigde Provinciën geweest zijn en wat zij gedaan hebben voor de Vrijheid; zoo kunnen de Nederlandsche uitgevers kalm blijven onder wat hun bij een vriendschappelijke ontmoeting vanzelf gaat blijken van den omvang der bedrijven in wereldsteden, bij wereldtalen.

Brussel, onmiddellijk na gróót-Parijs gekomen, heeft als nummer twee in de rij der congres-steden de slechts gedeeltelijk benijdens-

[p. 354]

waardige specialiteit van België als internationaal middelpunt eere aangedaan. Als nummer zeven voor gastvrouw spelend, na Londen, Leipzig, Milaan en Madrid, maakt de stad, die van ouds de kroon draagt van Europa, volstrekt geen armelijk figuur. Hebben de gasten van de stad zelve voldoende gezien? Zouden zij op hun vrije uren uitgespaard hebben voor de schatten der groote en der kleine Amsterdamsche musea, voor de merkwaardigheid van meer dan één groot bedrijf, met de diamantklooverij te beginnen? Twee mooie uitstapjes zijn er gedaan. Marken en Volendam zien er in werkelijkheid gelukkig anders uit dan bij de nabootsing in Londensche tingeltangels, welke niet minder grof is dan die der biscuit-popjes uit een schellingswinkel. Is hierom reeds de boottocht van 19 Juli een goed nummer der feestenlijst geweest, iets van oude kracht moet bij het aanschouwen dier bewaarde traditie den vreemdeling gebleken zijn. En een vaart door de Rotterdamsche havens, midden door de overweldiging dier hedendaagsche Hollandsche kracht, met een maaltijd aan boord der in alles grootscheepsche Amerika-boot, welke naar onze stad gedoopt is, vormt met de grappige schilderachtigheid van het tochtje over de Zuiderzee een voortreffelijke tegenstelling. Artis, waar men het laatst zou eten, kan de vergelijking met andere diergaarden nog altijd doorstaan. En zoo het Bestelhuis van den Boekhandel den Leipziger en New-Yorker heeren op zichzelf niet imposant mocht lijken, het moet den heer Groesbeek een voldoening zijn geweest, in zijn zakelijk overzicht der werking van het huis niet slechts den ‘commissionaires de Leipsick’ te kunnen verzekeren, dat zekere geleidebriefjes bij elke zending onder een sekure bereddering overbodig zijn; doch allen ambtsbroeders van elders te mogen toewenschen: ‘que l'oeuvre qu'a accomplie le Cercle de la Librairie néerlandaise soit imitée à l'étranger’.

Met minder genoegen heb ik de strijdlustige zinsneden in de voorrede van den Tentoonstellings-Catalogus gelezen. Waarom verzekerd, dat Holland al in een halve eeuw aan nadruk zich niet meer schuldig gemaakt heeft, daar heel het Congres immers het beginsel belijdt uit Pouillet's Traité de la Propriété Littéraire (Rapports, p. 88): ‘la traduction est une contrefaçon’? Il ne faut pas parler de corde dans la maison d'un pendu, en hangen zal de tegenstand nu toch eindelijk wel moeten. Veel aardiger lijkt het

[p. 355]

me, ook in dezen aan rechtmatige fierheid haar deel te geven en het gezicht van den buitenlander af te wachten, wanneer hij in de prachtig gereproduceerde Documents des heeren Van Stockum de facsimilé's leest der brieven voor en van Daniel Elsevier (p. 78 en 79), die in 1674 naar Londen moest om het beslag opgeheven te krijgen, door de douane op 2000 ex. van zijn Grotius gelegd; beslag, dat een alleen-verkoop had moeten verzekeren aan den nadruk van den Engelschman William Webb! In die dagen was alles mogelijk: Vondel had ruim een kwart-eeuw te voren immers wel ervaren, dat zijn jongere vriend Gerard Brandt buiten hem om een uitgaaf zijner gedichten had bezorgd, met een voorrede vol stekeligheid! Men zag het verkeerde van zulke dingen niet in: men leefde ook nog niet in het teeken van het verkeer, als thans; en het was niets dan een blijk der wakkerheid van ons, de wereld over-speurend, volk, dat een letterbeminnaar uit pure bewondering ‘Le Cid, tragi-comédie nouvelle par le sieur Corneille’ in 1638 deed nadrukken, ‘cette excellente & ravissante pièce’ aanbiedend als door hem... ontdekt. Zes jaar later boden de Elsevier's te Leiden vijf werken van ‘Mons.^r Corneille’ als Illustre Théâtre aan. Men was daar toen reeds Altijt Waek-Saem, hoewel eerst meer dan twee eeuwen later de uitgever der - in Van Stockum's boek mede vermelde - Codices aan de geest-kracht van het Lugduni Batavorum zou herinneren - niet alleen met een beroepsspreuk.

J. de Meester.