De Gids. Jaargang 74

[p. 352]

Aanteekeningen en opmerkingen.

Chantecler.

- ‘Il n'y a plus d'enfants’: een oord als Konstantinopel kan tegenwoordig als geestelijk-volwassen doen; van daar is de eerste alarmkreet gekomen tegen Chantecler. Het stuk, dat Parijs had aanvaard en bewonderd, viel te Konstantinopel! Ik zou een oud-Hollandsche zegswijs tot een ‘liever Turksch dan Fransch’ veranderen, als ik niet beter nog den eveneens tot banaliteit geworden regel van ‘honneur’ en ‘indignité’ toepaste. De strijd van Chantecler is er een met en tegen de Reclame. Hachelijker dan de heftigste bestrijders van den dichter het stuk vinden, lijkt mij de rol, die de Reclame, met medeweten van Rostand, bij het onder de menschen brengen van dezen arbeid vervult. Zij is als de Amerikaansche trusts. Richard Strauss heeft zij ook te pakken - tot nu schijnt zij dezen geen kwaad te doen. Doch bij den dichter van La Princesse lointaine tast zij meer dan den goeden naam aan.

In Chantecler zijn fragmenten, welke iedere bloemlezing voor scholen van zestienjarigen belangrijk opfleuren zullen. Het vernuft, de tallooze geestige zetten, de verrassende toespelingen en van-den-hak-op-den-tak-springerijen zullen - hoewel het onaangenaam is, Montmartre-taal, Montmartre-argot en -blague hier door een académicien ontzenuwd, immers ontruwd te zien voor salongebruik - aan de lezing van het geheele werk nog na een halve eeuw de waarde schenken van zonnestralen in een vacantie-metregen.

Doch het aanhooren van deze ‘poëzie’ heeft mijn avond bedorven. Er was op het laatst alleen nog belangstelling voor de

[p. 353]

vraag, of de heesche haan, wiens cocorico geen enkele maal het frissche, het overmoedige, het veroverende van hanegekraai had weten na te bootsen, minder heesch geweest zou zijn, indien hij niet, binnen tien uren tijds, tweemaal deze eindelooze rol had moeten... afdraaien. Chantecler voor export, zooals er moderne Japansche kunst voor export is!

En om dit heesch geluid te hooren, hebben Hagenaars kruiers gehuurd, die van drie uur 's nachts af vóór het gebouw hebben gestaan: zóó druk was de drang naar een plaatsje! - Niets dan de zucht om ‘er bij te zijn’? - Ik weet het. Maar zulk een avond kost meer nog dan geld. Daar ìs wat aandacht-voor-kunst mee gemoeid. De indruk hééft invloed op heel wat smaak. Op de rekening van Rostand staat, dat er nu Chantecler-hoeden zijn: - dat niet de belangstelling in een kunstwerk heeft doorgedeesemd tot in de mode; maar dat deze heeft gebruik gemaakt van wat er in dit tweeslachtige, op het uiterlijk effect ontworpen en uitgevoerde werk, aan kleedingsgrillen ten toon gesteld wordt.

Mijn voortreffelijke kameraad Brusse heeft pas in de N. Rott. Ct. gepleit voor het gebruik van Hollandsche steenkolen. Zijn handig pleidooi in interviews-vorm heeft Hollandsche harten warm gemaakt. Weg met wat ‘made in Germany’ is!... Volgaarne zal ook ik mijn kacheltje den volgenden winter stoken met louter Limburgsche kolen. Maar als wij nu toch allen een klein weinig minder gastvrij voor wat van buiten komt, mochten worden - waarom dan ook niet voor buitenlandsche kunst? Hoe deerlijk weinig aandacht is er geschonken aan den zwaan van Heijermans' Uitkomst, vergeleken bij het geloop naar de hanen en kippen van Edmond Rostand.

J.d.M.