De Gids. Jaargang 74

[p. 409*]

Reinier Cornelis Bakhuizen van den Brink
Geb. 28 Februari 1810.

Een eeuw verstreek sinds hij geboren werd, die in Hollands wedergeboorte geloofd heeft.

Hij was het begin dier wedergeboorte zelf.

Proef het in zijn verontwaardiging, als, na het uitsnijden van taal- en oudheidkundige bizonderheden, ‘het overige’ van een oud-Hollandsch blijspel, ‘als de brokken van het gekorven cadaver, in den mand gedaan en begraven’ wordt: ‘Voor ons zijn Hooft en Breero niet gestorven. Zij behooren tot onze letterkundige geschiedenis, en maken een lid uit van dat lichaam, dat misschien in zijnen groei gestuit, misschien niet volwassen, echter nog steeds de verschijnselen van ziekte en herstel, en daarmede van leven, openbaart.’

Wat later: ‘Hooft heeft mij geleerd en gevoed.... Wat ik nationaal in hem acht is de aanschouwelijke, materieele beeldrijkheid zijner taal. Eene eigenaardigheid, die naar mijne meening in het Hollandsch ligt en er in bewaard en hersteld moet worden.’

‘Wat bij de Duitschers een idee in theorie is, dat hoog in de lucht opgeworpen wordt, maar de aarde niet raakt, omdat een terugslag het telkens weer naar boven kaatst, die ideeën zijn bij ons in onze opvoeding, in ons volksbetaan opgenomen en waarheid geworden. Dat hebben wij niet te danken aan onze tegenwoordige slaperigheid, lauwheid, beginselloosheid, ongelukkig erfdeel van een paar geslachten die het onze voorafgingen, maar aan die groote zeventiende eeuw....’

‘Ik ben van Holllandsche potaard. De roem van het voor-

[p. 410*]

geslacht is mij zoo lief, dat ik zelfs zijne gebreken zien durf zonder iets van mijne bewondering te verliezen....’

‘Het is mij ten pligt gemaakt, het gouvernement om zijn weinig Hollandschen zin openlijk aan te vallen en te bestrijden....’

Al dit, op het eerste citaat na, uit de ballingschap. ‘Mijne vrienden zijn in beweging; zij broeden iets, ik wil hen komen helpen. Schrik niet en zet, bid ik u, geen Oudeheerengezigt op de gedachte aan een jong Holland....’

‘Ik ben Hollandsch van top tot teen en heb in den vreemde ondervonden, dat ik nergens te huis was dan dáár;... eeds veel dunkt mij gewonnen wanneer ik de lucht, die van daar waait, kan opvangen en ieder geruisch beluisteren.... Ik voel de behoefte aan Hollandsche vrienden.... Ik wil niets nemen zonder met woeker terug te geven.’

Hij heeft lief gehad met hartstocht, zichzelf in liefde verreind, zijn land in liefde verheerlijkt. Een man weer, na schimmendrommen.

Met Potgieter, maar hoe ongelijk aan hem, hoeveel ruiger en struischer, staat hij daar nog in ons gezicht, poortwachter van den nieuwen op-gang.

Of wij dan, sindsdien, zoo hoog geklommen zijn? Het is bergop, bergaf gegaan, langs kronkelpaden en met vele struikelingen. Wij zijn zwaar belast, maar hebben het pak onzer historie lief, en blijven torsen.

De Hollander, verblinding alleen ontkent het, staat in veel achter. Niet in aanleiding tot heilzame ergernis, die springveer worde van nieuw pogen. Wat ons het liefst is, onze eigen-heid, is aanhoudend, en gevaarlijk, bedreigd. Maar nòg geeft zij kracht, en loont eerlijken arbeid aan Hollands zaak met het zoet bewustzijn van deelhebberschap aan iets stoers en nobels, aan de stugge echtheid van Hollands wezen. Er zijn schatten daarin waarnaar te mogen delven een zegen blijft boven veler vreemden part. Wij verheffen ons niet, maar staan voor dit òns voorrecht....

Ongeslepen diamant, niet dan voor het Hollandsch oog te waardeeren, geen rukt u uit onze schatkamer meer. En zoo gij ooit, bij wisseling van tijd of mode, verlegd raaktet, leide De Gids tot u terug.

H.T. Colenbrander.